Inon ez, inoiz ez Orokorra, iraunkorra, egiaztagarria

Iban Zalduak (Donostia, 1966) 'Inon ez, inoiz ez' ipuin liburua (Elkar) aurkeztuko du datorren astean. Egilearen azken urteetako lanaren emaitza da. Estilo, gai eta luzera desberdineko 38 ipuin bildu ditu guztira, hiru parte nagusi eta eranskin batean. «Zalduak ohi duen maisutasuna, zorroztasuna, fikziorako asmamen izugarria eta zirti-zarta banatutako ironia-dosiak topatuko ditu irakurleak bertan», Elkarrek iragarri duenez. Ipuinen artean badira fantastikoak eta errealistak, metaliteratura lantzen dutenak, eguneroko bizitzaren ifrentzua erakusten dutenak eta Euskal Herriko azkenaldiko panorama politikoa erretratatzen dutenak. 'Orokorra, iraunkorra, egiaztagarria' da liburua osatzen duten 38 ipuinetako bat.

 

—Ba al duzu eskuzapiren bat hortik?

—Hortik? Non?

—Mesanotxean, nik zer dakit…

—Zertarako?

—Kondoia botatzeko, eta pixka bat garbitzeko.

—Bah, utzi hor nonbait, lurrean.

—Ez dut dena zerri eginda utzi nahi.

—Berdin dio, gizona.

—Ezta kleenex bat ere?

—Zure aldeko kaxoian begiratu nahi baduzu... Baina ez dut uste.

—Nik beti izaten dut eskuzapi bat aldean, gure etxeko logelan.

Pello, ohetik altxatu gabe, mesanotxeko tiradera ireki eta eskuaz iraultzen hasi da, arrakastarik gabe. Tanpoiak, belarritako batzuk, Vicks VapoRub pote bat, metro bat, Ducados pakete ia huts bat, Bic pizgailua eta ibuprofeno kaxa bat topatu ditu, baina paperezko edo oihalezko zapien arrastorik ez. Mugimenduekin INEMeko inprimaki batzuk eta bi liburu erori zaizkio mesanotxe gaineko metatxotik, Kafkaren Gaztelua eta Susan Georgeren El pensamiento secuestrado, Público egunkariko edizio merkean.

Egur zaharreko zorua erredura arrastoz eta zelofanezko paper-bolatxoz beteta ageri da. Liburuak jaso, mahaitxoaren gainean ipini, eta ohean etzan da atzera, preserbatiboa kendu gabe.

—Nahi al duzu beste zer edo zer… —galdetu dio neskari.

—Ez, ondo nago —erantzun dio Naiarak—. Pasako al didazu tabakoa, axola ez bazaizu? Tabakoa, eta txiskeroa…

Pello berriro luzatu da mesanotxerantz.

—Hemen dituzu.

—Thank you.

(…)

—Eta? Zer deritzozu su-etenari? —galdetu du Naiarak, zigarroari bizpahiru atxiki lapurtu ostean.

—Zer nahi duzu esatea…?

—Ez dakit... Pentsatzen duzuna…

—Ba, egia esan, ez dut horretaz asko pentsatu.

—Zergatik ez?

—Bueno, ez nau bereziki emozionatu. Beste menia bat gehiago, badakizu. Ni pixka bat nekatuta nago honezkero… Ez dut esan nahi positiboa ez denik, e? Baina…

—Ba ni bai emozionatu nintzela. Twitterren bitartez jakin nuen. Garako kazetariren bati ihes egin zion, antza denez.

—Ni ez nintzen biharamunera arte enteratu. Elenak komentatu zidan gosaltzean.

—Hurrengo goizean? Ya te vale.

—Berandu etxeratu nintzen, eta ohera sartu nintzen zuzenean. Gainera, ze inporta du? Beste su-eten bat besterik ez da. Berriro ere izorratzen duten arte.

—Ez izan horren zinikoa, Pello.

—Ez da zinismoa, errealismoa baizik. Eta eskarmentua: halako zenbat «une historiko» biziarazi dizkigu erakundeak azken urte hauetan? 98ko tregoan…

—Nik 98an hamar urte baino ez nituen.

—Baina hurrengoez bai gogoratzen zarela, ezta? Eta T-4ko atentatuaz, imajinatzen dut…

—Nik diodan gauza bakarra da asko poztu nintzela. Eta bizkartzaina banu, are gehiago poztuko nintzatekeela.

—Ba nik ez dut ikusi poz berezirik kalean. Jendeak indiferentziarekin hartu du, oro har.

—Jendeak? Ze jendek?

—Jendeak. Gizarteak. Euskal gizarteak.

—Ba nire ikaskideen artean erreakzioa oso bestelakoa izan zen. Eta baita gure kuadrillan ere.

—Oro har, esaten nuen.

—Nik ere bai.

—Bueno, ea nora garamatzan honek guztiak. Agian arrazoia duzu, eta zoratzen egon beharko nintzateke. Baina, saiatuta ere, ez dakit lortuko nukeen. Hainbeste urte, hainbeste hildako… total, zertarako… honetarako…

Naiarak zigarrokina ohe ondora bota, eta beste bat piztu du, paketeko azkenekoa.

—Ez al zara gehiegi erretzen ari?

—Zuk ere aitak bezala hasi behar al duzu, rollo puritano horrekin guztiarekin? Nonbaiten erre beharko dut, tabernetan debekatu didatenetik!

—Ez haserretu, neska.

—Kokoteraino nago ba. Tabernetan sartu eta nire izerdia baino ez dut usaintzen; nire izerdia, eta ingurukoena. Kristo guztia dago alkoholizatzen bertan, beren gorputzei kalte egiten, eta aukeratu dudan moduan ez egiteko inposatzen didate niri.

—Edaten duenak bere buruari baizik ez dio kalte egiten…

—Bere buruari baizik ez…? Baita zera ere: kontatuko banizkizu joan den udako istorioak, tabernan lanean ibili nintzenekoak…

—Badakit zer esan nahi didazun, baina tabakoa erretzean beti…

—Ez didazu esango legearen alde zaudenik, ezta? Tabakoa jasaten ez zuenak bazeukan tabernetara ez joatea, ezta? Zergatik debekatzeko tema hori?

—Tira, niri ez zitzaidan inporta tabernetan erretzearena; azken finean, bizitza osoan ezagutu dugu. Baina onartu behar da gozamena dela etxera itzultzea eta arropan kirats horren arrastorik ez izatea…

—Hara bestea! Eta tontakeria horrengatik prest zaude erretzaileok taberna kanpoko hotzera kondenatzera? Señoritoak etxera ke-usain izpirik eraman ez dezan?

—Ez dakit zergatik jartzen zaren horrela, Naiara. Abantaila hori ikusten diot, besterik gabe. Ez didazu esango arropei itsasten zitzaien usain nazkagarri hori gustatzen zitzaizunik, ezta?

—Niri berdin zait. Garbigailuan sartu, eta kito.

—Bide batez, gaur aitzakia bat asmatu beharko dut etxean ke-usainarena justifikatzeko. Elenak berehala harrapatzen du. Eta baita umeek ere.

(…)

—Kontatu didate taberna jakin batzuetan erretzen uzten dutela, pertsiana jaitsi ondoren. Barruan geratzen diren bezero guztiak ados baldin badaude, noski. Halakoren bat gertatu al zaizu inoiz?

—Eta zergatik ez diozu esaten Elenari nirekin egon zarela, eta kito?

—Hitz egin dugu horretaz lehenago, Naiara. Ez dakit zuk zer akordio mota duzun zure mutil-lagunarekin, baina nik…

—Jabi ez da nire mutil-laguna.

—Baina elkarrekin bizi zarete. Ohe hau konpartitzen duzue.

—Baina ez da nire mutil-laguna.

—Berdin dio, deituiozu nahi duzun bezala. Kontua da nik Elenari ezin diodala esan.

—Ba hipokrita iruditzen zait. Jabik badaki.

—Eta ondo hartu al zuen?

—Hori gure arteko kontua da, ez duzu zertan jakin.

—Bale, ba bejondeiola. Baina Elenak ez daki. Eta ez diot esango. Hori ere gure arteko kontua da.

—Ez da egia: zure kontua da, eta kito.

—Nahi duzun bezala.

—Ba ni ezingo nintzateke gezur horrekin bizi.

—Nor da puritanoa orain?

—Ez dakit zergatik diozun hori. Ni ez behintzat.

—Ja.

(…)

—Ba al dago tabako gehiago kaxoian?

—Ez dut uste —Pellok berriro begiratu du bertan—. Ez.

—Sukaldera noa gehiagoren bila. Eta zerbait jatera: gosez amorratzen nago.

—Ondo da.

Naiara gelatik irten da. Pello atzera etzaten da ohean; ez du jaikitzeko gogorik. Izarak pixka bat altxatu eta ia irtenda dagoen preserbatiboa hartu du, kontu handiz, behatz lodiaren eta erakuslearen artean eutsiz; hala eta guztiz ere, hazi tanta batzuk sentitu ditu eskuineko izterretik irristatzen. Ia harrigarria iruditu zaion atsegintasun bihurri batez, lurrera bota du kondoia, azkenean. Semena, geldo, egurrezko zoruko zirrikituen artean isurtzen eta zabaltzen irudikatu du.