Manel Tesia

Manel musika talde kataluniarraren 10 milles per veure una bona armadura izeneko diskoa salduena izan da aurten Espainian, eta nonbait, horrelakorik lortu duen katalanez kantatzen duen lehen taldea da. Manel taldea ez du handiago egiten horrek hala ere, Katalunian izan duen harrerak ematen dio nahikoa eta sobera balioa. Espainian salduena izatearen loriak Manel handiago egin duela, oraingoan zerua ukitu duela, iritziko dio askok eta askok. Tartean Espainiako komunikabideetako kazetari eta kritikoek. Dena dela, arazoa ez da Espainian horrela pentsatzea, arazoa Manelek horixe bera pentsatzea litzateke. Espainiaren aitortzak egin duela on, ez Kataluniakoak. Sarritan ikusi duguna, hizkuntza txikietako sortzaileak Espainiaren edo Frantziaren onarpenaren ondoren zerbait badirela sentitzen. Geurez baino besteez garela.

Manelekoak berez datoz, baina. Eta hori argi ikusi da komunikabide espainiarren aurrean jarri direnean. Berez datoz, besteak beste, Espainian gehien saldu duen taldea dela esatea ez delako egia borobila. Ehuneko bosta baino ez dute saldu Espainian, eta gainontzekoa Katalunian saldu dute.

Hipotesiak argi dirudite: Katalunian duela jarraitzaile gehien Manel taldeak, bat; eta, bi, Katalunian kultura gehiago kontsumitzen dela, edota gehiegi esatea bada, zehatzago disko askoz gehiago saltzen dela Espainian baino.

«Harrigarriki, katalanaren muga naturalak gainditu dituen taldea»,«katalanez kantatuagatik Espainiako merkatua bere egin duena», «musikak muga linguistikoak hautsi ditzakeenaren froga» eta antzeko perlekin egin diote ongi etorria Espainian. Horrelako esaldien azpian zera irakur daiteke: mugak beti hizkuntza txikiek dituztela, ez hegemonikoek, eta gainera muga horiek naturalak direla, berezkoak. Ez espainiarrez ez ingelesez kantatzen duen edozein talderi inoiz egotziko ez zaizkion esaldiak dira. Besterik behar genuen. Hedabide guztiek azpimarratu dute katalanez kantatze hori. Katalanez kantatzeko tema hori, irakur daiteke. Baina denok gara lehen baino sotilagoak, dagoeneko ez dutelako galdetzen zergatik ez duten espainolez kantatzen, edo hain zakar izan gabe, zergatik kantatzen duten katalanez. Ez, orain toleranteagoak gara denok, eta orain zein hizkuntzatan kantatzen den ez duela batere garrantzirik esaten dizute. Horrelaxe galdetu zion Manel taldeko kantariari, Radio 3 Espainiako irrati publiko nazionaleko kazetari batek. «Azken finean berdintsu da hizkuntza bat edo beste, ezta?» Katalanez kantatuta ere maite zaituztegu, esanez bezala. Galderak erantzunaberez zekarren kazetariaren ustetan: garrantzitsuena sormena da, ez hizkuntza. Ez ba. «Ez, jakina, ez da berdin hizkuntza bat edo beste». Kantariaren erantzuna. «Esan nahi baduzu ea zergatik ez dugun espainolez kantatzen, ba, egia esan oso gauza arraroa eta arrotza litzateke guretzat. Gure kantuetan hitzak pisu handia du, erabat narratiboak dira, istorio oso bat kontatzen dugu, eta kontatu nahi dugun hori kontatzeko gure bidea katalana da, hori delako gure sorkuntza hizkuntza eta gure eguneroko hizkuntza».

Espainian eman beharreko kontzerturako zerbait berezi eskainiko ote duten ere galdetu diete Maneleko kideei, iradokiz baino kasik galdeginez espainolez ere kanta dezaten. «Espainian jo izan dugu lehenago ere eta Katalunian bezalaxe eman dugu kontzertua. Jendeari, noski, gazteleraz egingo diogu, Ingalaterran jo genuenean bertakoei ingelesez egin genien bezala».

Hipotesiak, beste bi: bata, sormena bezain garrantzitsu izan daitekeelahizkuntza, eta lotuta doazela. Bi, katalanezko kulturak ez duela zertan espainoletik pasa, ezta Espainian bertan ere, ez saltzeko ez bere burua legitimatzeko edo homologatzeko.

Hipotesiak zuzenak badira, eta demagun baietz, galdera honako hau da:zergatik eman dituzte hitzaldi eta mintegiak espainolez Etxepare Institutuko ordezkariek eta Bernardo Atxagak berak New Yorkeko CUNY unibertsitate entzutetsuan euskal kultura eta hizkuntzalaritza sustatzea xede duen Bernardo Atxaga katedraren zabaltze ekitaldian? Ze behar dago espainoletik pasarazteko euskal kulturaren zabalkundea, legitimazioa eta homologazioa non eta New Yorken? Zergatik ez euskaraz? Eta euskaraz ezin balitz, enfin, zergatik ez ingelesez gutxienez? Egoera berean ze hizkuntzatan egingo luke Manelek? Ze tesiri erantzuten dio horrek?