«Euskararekin ez dugu arazorik; nazionalistak joko arriskutsuan dira»

Gipuzkoarrek «zer dioten ikusi arte» zain egoteko eskatu du Jose Ignacio Asensiok (Tolosa, Gipuzkoa, 1966), baina aurreratu du EH Bilduk ez dituela «printzipio etikoak» betetzen, eta bozen osteko itunei begira marra gorria dela hori PSE-EErentzat.

EAJrekin dituen ezadostasun ugari azaleratzen ari da PSE-EE; haren itzalak zuen marka estaliko ote duen beldur zarete?

Gobernu akordio bat izan dugu, eta ondo joan da. Baina eduki berriak sortu dira. Ingurumenaren zergan, adibidez, ez dugu haren alde egin, ez delako bermatu helburu finalista.

Badira beste hainbat...

Bai, udatik hona EAJren leialtasunak behera egin du, eta bere kasa hasi da. Gure desadostasunak ez dira estrategia, ez da itxura egitea.

Kasualitatea da ika-mika horiek hauteskunde garaian hastea?

PSE-EEk bere izaera dauka, bere programa eta bere iritziak. EAJn urduri daude. Batzuetan ez dute adostasunetara iritsi nahi, eta oso jarrera ideologikoetan aritzen dira. Badirudi EH Bildu baino abertzaleago azaldu nahi duela EAJk.

EAJk bere soslai abertzalea indartu egin duela esaten ari zara?

EAJk ez du hitz egin zortzi urtean ez erabakitzeko eskubideaz, ez independentziaz, eta politika orokorreko azken osoko bilkuran Markel Olanoren hitzaldia ikusi besterik ez dago ohartzeko aldaketa bat dagoela: erabakitzeko eskubidea atera zuen kapelatik. Zergatik? EH Bildurekin lehian daudelako eta urduri daudelako.

Erraustegian kutsadura delitua egin ote den ikertzen ari da justizia. Zer gertatzen ari da?

Egoera normala da, eta zaborren kudeaketaren arazoa erabat konpondu dugu. Orain zortzi urte, Gipuzkoaren zati bat zintzilikarioz beteta zegoen, atez atekoari lotua. Oraindik ere badira batzuk, nahiz eta ez diren iristen lurraldearen %6ra. Herritarrak pozik daude, oro har, gure kudeaketarekin. Ez dut ikusten ezinegon handirik, batzuk egongo diren arren. Zubietako azpiegitura egin dugu, eta zabortegiak itxi, eta hori zoriontzeko modukoa dela uste dut.

Zertarako ikertzen ari da orduan justizia?

Noizean behin gertatzen dira eta gertatuko dira, zoritxarrez, zenbait akats. Baina egin diren salaketak baztertu egin dira. GuraSOSek 20 baino gehiago egin ditu, eta denak bertan behera geratu dira.

Baina kutsadura delituen ikerketa hor dago...

Ikertzea gauza bat da, eta epai bat egotea beste bat. Epai guztiak gure aldekoak izan dira, denak, eta ikerketa horrekin ere gauza bera gertatuko da. Zerbait gaizki egiten bada, partzuergoa daukagu. Isunak jarri behar baditu, isunak jartzen ditu. Eta EAJ, EH Bildu eta PSE-EE gaude ordezkatuak hor.

Lurraldeen arteko desorekari erreparatzen diote aldiro PSE-EEko ahotsek, eta Donostiako ESIaren auzia horrekin lotu dute batzuek. Zer diozu zuk?

Egoera larria da, eta ez bakarrik Donostiako ospitalean. Bidasoko ospitalea, Zumarragakoa, Mendarokoa, lehen arreta... Tolosako ospitalea egingo zutela esan zuten duela lau urte ere, eta ez dute harri bat jarri oraindik. Ahaldun nagusi naizenean, lehen deia Sagardui sailburuari egingo diot, esateko ezin duela beste alde batera begiratu arazo horien aurrean.

Markel Olanok beste alde batera begiratu du?

Behar den lekuan jarri behar dugu gai honetan, funtsezko zerbitzuei buruz ari gara eta. Ez dut pentsatu nahi lurraldeen arteko desberdintasunak daudela eta hemengo zerbitzuak Bizkaira joango direla. Ahaldun nagusi gisa ez nuke hori onartuko.

Osasunari loturik, zaintza azaltzen da erronka handien artean Gipuzkoan. Nola finantzatu beharko da zerbitzu horien gastuen gorakada?

Hemendik hamar urtera baliabide gehiago beharko ditugu: gastua %20 edo %30 igo daiteke, eta PSE-EEren proposamena da aurrekontuen erdia behintzat gizarte zerbitzuetarako balia dadila. Hori bermatzeko, erreforma fiskala beharko dugu, noski.

Ezkerrekoa dela dio PSEk, baina EAJrekin eta PPrekin adostu zuen azken erreforma fiskala. Kapitala asko babesten duen sistema aldatu egin behar da?

Ez nago ados ikuspegi horrekin. Fiskalitatea ez da hainbeste aldatu, eta progresibotasuna babestu da. Egia da orain berrikusi egin beharko dugula, lan errentak eta BEZak sarreren %80 direlako; baina lehen ere antzera zen. Fortuna handien zerga adostu genuen Bildurekin duela hamar urte, eta 57 milioi sartzen ziren; gero, ondareen zerga ezarri genuen, eta 11 milioi gehiago biltzen dira. Dena den, Espainiako aberastasunaren zerga hona ekartzea nahi dugu, baita bankuei eta energia konpainiei jarri dizkieten zergak ere.

Lan errenten aldekoa izango da datorren erreforma?

Progresibotasuna bultzatuko dugu, eta zerga berriak nola kudeatu erabaki beharko da. Eta sozietate zergan %15eko tasa erreala ezarri beharko da, bilketa osoaren %6 bakarrik baita.

PSE-EEk zergatik ez du babestu aldundiak Uliazpiko hizkuntza eskakizunen inguruko epaiari jarritako helegitea?

Herritarrek beren arreta euskaraz jasotzeko eskubidea dute, eta Uliazpiko epaiak ez dio aurkakorik. Ez ditu hizkuntza eskubideak zalantzan jartzen. Lan eskubideak jarri dira dudan, hori bai. Abertzaleak nahasketa handian dabiltza. Hizkuntza soslaia lanpostu guztietara ezin dela zabaldu dio epaiak. Langileak kaleratu ditzakete, izan ere, hizkuntza eskaera lanpostu guztietan ezarri delako. %70ean eskatzea normala izan daiteke, euskara eskubideak bermatzeko, baina ezin dira lan eskubideak zalantzan jarri. CCOOk eta UGTk ondo azaldu dute.

Espainiako justizian oldarraldi bat dago, ordea, euskararen ezagutzaren eskaeraren aurka.

Nazionalistak joko arriskutsu batean sartzen ari dira. Guk ez dugu inolako arazorik euskararekin: zaindu egin behar da, eta erabilera zabaldu. Beste kontu bat da lan eskubidea zalantzan jartzea. Eskubide guztiak bermatu behar dira.

Aurreratu duzu ez duzula «Bilduren kaosa» ekarriko bueltan. Beraz, Eider Mendoza izango da ahaldun nagusia, ezta?

Ez. Itunak egiteko hiru irizpide ditugu: egonkortasuna, programa sozialdemokrata eta printzipio etikoak. Ikus dezagun herritarrek zer dioten. Ikus dezagun ez ote duten aliantzarik egingo EAJk eta EH Bilduk. 2007an, PSE-EEk irabazi zituen hauteskundeak, eta EAJk nazionalisten arteko akordio bat egin zuen. 2011n, EAJk Bilduri utzi zion gobernatzen.

Ez gatoz, ordea, PSE-EEk eta PPk osatutako Jaurlaritza batetik...

Gipuzkoarren eskarniorako egin zutela zioten batzuek, eta ikusi genuen zer-nolako paralisia eta kaosa eragin zuten.

Iriartek argi izan behar du ez duela zuen babesa izango?

Ez du betetzen gure irizpideetako bat, izan ere.

Zein?

Irizpide etikoa. Ez dute esan hiltzea gaizki egon zela. Orain ere ikusi dugu nola egin dituzten zerrendak.