Babesa jaso ondotik, aurrera

Aurrera jarraitzeko nahikoa babes jaso du Eduardo Torres-Dulce estatuko fiskal nagusiak. Ia bost orduz bildu da Fiskalen Biltzarreko kideekin, fiskal nagusiaren txostena eztabaidatzeko. Torres-Dulceren tesiarekin bat egin dute fiskal ia guztiek, eta, horrenbestez, kereila aurkeztuko dute Kataluniako Auzitegi Nagusian Artur Mas Generalitateko presidentearen, Joana Ortega presidenteordearen eta Irene Rigau Hezkuntza sailburuaren aurka, A-9ko prozesu parte hartzailea antolatzeagatik. Bost delituinputa dakizkieke: desobedientzia eta prebarikazioa egitea, funtsak bide gabe erabiltzea, justizia eragoztea eta eskumenak usurpatzea. Zigortzekotan, inhabilitatu egin ditzakete. Fiskaltzak iragarri duenez, «aste honetan» jar dezakete kereila. Generalitateak, bestalde, ez du uste aurrera egingo duenik.

Fiskalen Biltzarraren erabakia ez da bete beharrekoa —fiskal nagusiak berdin-berdin aurkez dezake kereila biltzarraren onespenik gabe—, baina Torres-Dulceri babes irudia eskaini dio, Kataluniako Auzitegi Nagusiko fiskalek uko egin baitzioten Mas eta haren gobernukideak inputatzeari. Oraingoan, ordea, ia aho batez babestu dute; 27 fiskaletatik 22k. Hiruk ez dute parte hartu, eta bi uzkur agertu dira, alor teknikoak direla medio. Izan ere, formaren ingurukoak izan dira desadostasun gehienak, akusatu beharko lituzketen kargu publikoei buruzkoak. Baina ildoaren gainean ez da desadostasunik egon:A-9ari erantzuteko lege ekintzak hartu behar direlakoan daude. Ez da oso ohikoa izaten Fiskalen Biltzarrera deitzea. Azkenekoz orain hamar urte egin zuten.

Hortaz, bigarren aldiz igorriko diote Jose Maria Romero de Tejada Kataluniako fiskal nagusiari Generalitateko kideen aurka kereilatzeko agindua. Astelehenean agindu zioten lehenengoz, baina Kataluniako fiskalek ez zuten arrazoi juridiko nahikorik aurkitu kereila ezartzeko, eta hori helarazi zioten txosten batean fiskal nagusiari. Idatzi horretan argudiatu dutenez, ez dute uste Generalitateak desobedientzia egin zuenik, ez baitzegoen «pertsona baten gaineko agindu argi eta zehatzik». A-9ko prozesu parte hartzailea antolatzeko ekintzak bertan behera uzteko agindu besterik ez zuen egin Auzitegi Konstituzionalak —Espainiako Gobernuak hala eskatuta—, baina ez zuen zehaztu politikariek bete ezin zitzaketen ekintzak zeintzuk ziren.

Bestalde, Kataluniako fiskalek gogorarazi zuten Auzitegi Konstituzionalak erabakia hartzeko duela eta, beraz, zaila dela ebaztea zein neurritan desobeditu den artean hartu ez den erabaki bat. Azkenik, ohartarazi dute legez kanpoko erreferendumetara deitzea 2005ean zigorgabetu zutela. Haatik, Masen gobernuari kritika gogorrak egin dizkiote fiskalek. Konstituzio akordioarekiko «leialtasun falta» eta trikimailu juridikoak erabiltzea leporatu diote. Ramon Espadaler Kataluniako Gobernuko Barne kontseilariak esan duenez, Kataluniako fiskalek Generalitatearen alde lerratuko da kereilaren aurrean.

Mas, Ortega eta Rigau forudunak izaki, Kataluniako Auzitegi Nagusiak ditu auzia ikertzeko eta epaitzeko eskumenak. Zibil eta penal aretoak hartuko luke horretarako ardura. Miguel Angel Gimeno presidenteak eta bost magistratuk osatzen dute. Gimenok horietako epaile bati emango lioke auziaren txostena idazteko ardura, eta, tramiterako onartzekotan, hura izango litzateke instrukzio epailea. Auzitegiko presidenteak, txostena egin duen epaileak eta beste batek erabaki beharko dute kereila tramiterako onartuko ote duten. Demokraziaren Aldeko Epaileak taldeko bozeramaile da Gimeno, eta kereila jartzearen aurkakoa. Hain zuzen ere, iragan ostegunean esan zuen A-9ak ez duela konstituzioa urratzen, eta, hortaz, ez dituela ondorio penalak eragiten.

Baina bestelakoa da Torres-Dulceren ustea. Haren esanetan, azaroaren 4an Auzitegi Konstituzionalak emandako agindua «irmoa, nahasezina eta erabatekoa» zen. «Ez zuen zalantza izpirik uzten». Fiskal nagusiaren txostenaren arabera, agindu horri muzin egitean, Generalitateak «Auzitegi Konstituzionalaren jurisdikzio osotasuna eta konstituzio ordena behin-behinean zaintzeko duen ardura» urratu du.

Estatuko fiskal nagusiaren iritziz, Kataluniako Gobernuak ez zituen betebeharrak bete, eta Auzitegi Konstituzionalaren mandatuarekin «guztiz kontrako» jarrera erakutsi du. Auzitegi Konstituzionalak parte-hartze prozesuaren aurka ebatzi ostean, Mas presidenteak bertan parte hartzeko eginiko deiak jaso ditu fiskalaren txostenak. Torres-Dulcek ere kontuan hartu ditu debekuaren ondoren kontsultaren webgunea ez itxi izana, eta Rigauk gidatutako Hezkuntza Departamenduak ikastetxeetako arduradunei eginiko eskariak, antolatzaileei ateak irekitzeko. «Gobernu autonomikoak kontsultaren prozesuaren garapena bere gain hartu du ofizialki».A-9a antolatzeko diru publikoa erabiltzeagatik funtsak bidegabe erabiltzea egotzi nahi die fiskal nagusiak.

Balizko kereilaren aurka defendatzeko argumentu juridikoak gertu ditu Generalitateak. Kataluniako fiskalek kereila ez jartzeko erabilitako argudioen antzekoak izango dira. Francesc Homs bozeramailearen arabera, defendatzeko zailtasun handirik ez dute izango. «Zuzenbideko argibide bat hartu besterik ez dago».

Homsen ustetan, PPk «ikusi nahi ez zituen irudiak» ikusi zituen azaroaren 9an, eta horregatik eraso dio Generalitateari, fiskaltzaren bitartez. Mariano Rajoy Espainiako presidenteak, ordea, fiskaltzaren autonomia defendatu du, eta, gaineratu du erabakia edozein dela ere gobernuak errespetatu egingo duela.

Homsek ez du uste kereilak bide luzea egingo duenik, sinetsita baitago Generalitateak ez duela urratu legea. Hala eta guztiz ere, estatuari ohartarazi dio kereila aurkezteak izan ditzakeen ondorioen inguruan. «Nazioartean lotsagarri geldituko da».