Teatroaren loraldi hauskorra

«Azken urteetan eztanda egin du euskarazko antzerkigintzak». Lan baldintza eskasen, babes publiko faltaren eta erdararen neurrira sortutako merkatu sistemaren zirrikituan zehar ere, loraldi betean deskribatu du euskal antzerkigintza Ehaze Euskal Herriko Antzerkizale Elkarteak. 82 orri ditu, guztira, teatroaren egungo egoerari eskainitako Argazki hau euskaraz mintzo da txostenak, eta Jaime Valverde ikerlari eta elkarteko kideak azaldu ditu haren ondorio nagusiak, Durangoko Azokako Ahotsenea gunean egindako aurkezpenean: «Euskal antzerkia oso bolada onean dago, baina behar du sostengu bat». Elkarteko kideen hitzetan, orain da euskal antzerkiaren aldeko apustua indartzeko garaia. «Sinetsita gaudelako orain euskarazko teatroaren aldeko apustua eginez gero helduaroa luzerako egonkortuko dela».

Bigarren urtea dute publikazioen alorrean. Iaz abiatu zuen Ehaze elkarteak euskarazko antzezlanak eta antzerkiari buruzko ikerketa lanak argitaratzen, eta bigarren uzta horren parte da antzerkiaren nondik norakoak aztertzen dituen txostena. Manifestu baten tankera du testuak hasieran. «Ez da posible Euskal Herrian euskarazko produkzioak sarritan bazterketa egoeran egotea erakunde publikoen aldetik. Euskal Herriko erakunde publikoek Euskal Herriko errealitatearen neurriko zirkuitu bat osatu beharko lukete arlo eszenikoari begira, eta hor euskara erabakigarria da».

Egungo euskal antzerkigintzari buruzko gogoeta kritikoak abiatzen du liburua, baina baditu beste bi atal ere. 2016. eta 2017. urteetako estreinaldien zerrenda ere badakar liburuak bigarren atalean. 38 antzezlan zerrendatu dituzte, guztira. Eta, hain zuzen ere, estreinaldi segida hori da Ehazekoek aipatzen duten loraldiaren frogetariko bat. Horrez gainera, hiru iritzi artikulu ere baditu liburuak azken atalean. Agus Perez kritikariak, Jaime Valverde kritikari eta ikerlariak eta Arantzazu Fernandez ikerlariak bana idatzi dute libururako.

Elkartea krisian dagoela ere onartu dute Ehazeko kideek, eta krisi hori, nagusiki, ekonomikoa dela ere zehaztu dute. Kideen hitzetan, «hutsaren hurrengoa» da erakunde publikoek gaur egun eskaintzen dieten laguntza, eta babes falta hori da elkartearen krisiaren arrazoi nagusia. Horregatik, elkarteari babes handiagoa eskaintzeko eskaria egin diete erakunde publikoei.

Ehazek Mintzola elkartearekin batera sortutako Euskal Antzerkiaren Dokumentazio Zentroaren proiektua ere aintzat hartzeko eskatu diete Euskal Herriko instituzio publikoei. Elkartekoen hitzetan, «ezinbestekoa» da zentro hori antzerkigintza egonkortzen laguntzeko. «Ezinbestekoa da, adibidez, belaunaldien arteko etenak gainditzeko».

Sormen lanak ere argitaratzea du helburu Ehazeren argitalpen ildoak, eta Miren Gaztañaga antzerkigileak talde lanean sortutako Stereo antzezlanaren liburuabide horretan argitaratutako bigarren liburua da.

Genero zauria

«Neure buruari galdetu nionean zer ote nuen kontatzeko, zauri batekin egin nuen topo, eta zauri horrek zerikusi zuzena zeukan emakume gorputz bat izatearekin». Gaztañagak berak azaldu du lanaren muina aurkezpenean. 2009an estreinatu zuen pieza, eta lan horren lekukotza idatzia da orain argitaratu dutena. Izan ere, bi poemak baino ez dute osatzen piezaren testua, eta 30 minutuko iraupena du lanak, halere. Gaztañagaren lan fisikoa da nagusi antzezlanean, eta testuarekin batera, horregatik, sormen prozesuari buruzko oharrak, argazki sorta bat, eta baita antzezlanari buruzko elkarrizketa eta gogoeta testu batzuk ere biltzen ditu liburuak.

Antzezlana lehenengoz plazaratu zuenean, genero gaiek oraindik ez zuten gaur egun daukaten ikusgarritasunik, Gaztañagak onartu zuenez, baina igartzen zen mugimendua ordurako. «Igartzen zen bazegoela esnatze bat», azaldu du. Eta esnatze horrekin bat egin zuen antzezlanak. «Lan honetan asko islatzen da genero gaien inguruko zauria, horretara hurbildu gara, zauri horri begiratzen diogu, eta plazerez begiratzen diogu, harago joateko nahiarekin».

Arazo izan da liburuaren sinadura. «Esanguratsua» da hori, Oier Guillan antzerkigileak atzoko aurkezpenean azaldutakoaren arabera. Zeren eta, Guillanen ustez, sinadura ezartzeko arazo horrek erakusten baitu Stereo sorkuntza prozesu kolektiboa izan dela. Eta horregatik, beraz, liburuaren azalean tituluaren azpian datorren esaldia: «Miren Gaztañagaren sorkuntza batetik abiatutako talde-lana».