Ospitaleratze berria ZIUan: Alde Zaharra koma induzituan

Abuztuaren 21ean, larunbata, 02:40an ez zen ezer hasiDonostiako Parte Zaharrean. Goizeko lehen orduetatik; garbiketa-makinak, banaketa-furgonetak edonondikzirkulatzen —nahiz eta ordenantzak auzoko zirkulazioa 3 ibilbidetara mugatu—, beira biltzeko kamioiak inguruan pasatzeko zorte txarra dutenak gorreriak jota utziz, auzoko kaleetatik paseatzen ari diren turistak, tabernetako mahaiak eta aulkiak kalean—baimenduak eta baimendu gabeak. Ordutegiz kanpo dabiltzan furgonetak —ez dirudi inork kontrolatuko dituenik—, taberna batzuetan lekua hartzeko ilarak, Otaegi gozotegiaren aurrean turista talde bat kale erdian —baimendutako 20 pertsonatik gora—, Sarriegi plazan edo Bulebarrean beste batzuk.

Aparkalekuen gaineko terraza berriak gainezka (nahiz eta 20 m2-tan, 1,5 metroko distantzia gordez, 5 mahaitan eserita dauden 20 pertsona nola kabitzen diren matematikoki azaltzea ezinezkoa izan; tira, baimena eman duen udalak jakingo du). Turista maitea kanpainaren iragarkia, gehiago etortzera animatuz. Are gehiago? Bada, bai. Gainera, administrazioek eta agintariek biziki eskatzen digute pilaketak saihesteko, erantzukizun indibiduala aldarrikatuz. Orduan, zergatik bidaltzen dizkigute jende pilaketa horiek? Arduragabekeria, hipokrisia?

Tabernak bete-beteak (ez zituzten zientziak ikasiko, edukieraren % 35 kalkulatzea zaila baita oso), barran dauden pertsonak kontsumitzen (banketan eserita, hori bai), plastikozko edalontzietan zerbitzatzen eta edateko kalera irteten (koxketan eserita). Estropaden eguna balitz bezalaxe dauden kaleak, gainezka. Arratsaldean berdin, gauean berdin; baina indar handiagoz, saltoka, kantari, garrasika, musukorik gabe.

Ordu batetatik aurrera, tabernek irekita jarraitzen dute, eta bezeroak barruan, kanpoan eta tartean kontsumitzen. Botila festa ez botilafestarekin nahasten hasita zegoen. Zarata, zikinkeria, gainezka egiten duen zaborra, hautsitako botilak, botatako plastikoak. Laster hasiko ziren pixak. Egun hauetako erreportajeetan (prentsa, telebista, adierazpenak...) ez da horrelakorik gaitzesten. Batzuentzat, arazoak 02: 40an hasi ziren.

Bai, jendetza zegoen, botila festa egiten ari zen jende asko, baina hori ez zen ordu horretan hasi. Eta amaitu zen bezala amaitu zen, Abenida eta Urbieta kalera iritsi arte. Alde Zaharretik harago hedatzea da benetan kezka sortzen duena? Alde Zaharrak hau guztia jasan behar izateak, urteetan zehar jasaten ari garen etengabeko degradazioak eta gehiegizko esplotazioak ez du alarmarik sortzen. «Normala» al da? «Horixe da dagoena» al da erantzuna? Azaldutako gertaera horiek ezdira arbuiagarriak? Hedabideetan eta politikarien artean alarma gutxiago eragiten al dute?

Beste batzuek uste dute Ertzaintzaren jokaerak sortu zituela arazoak, aurrekoa existitu ez balitz bezala. Ez, arazoa ez zen 02:40ko botila festarekin hasi, ezta Ertzaintzaren sarrerarekin ere. Lehendik zetorrenaren jarraipena zen. Azken finean, aisialdi-eredu hori eta polizia-eredua termino eta praktika sozialak nahasten dituen eredu ekonomiko eta sozial baten adierazpenetako batzuk baino ez dira.

Aisialdi-eredu hori —eta horren ondorioak— Alde Zaharrean, Abenidan edota Urbieta kalean izan, kasu guztietan, arbuiagarria da. Etxeratze-aginduaren amaieratik gertatzen ari diren gertaerek zer dute jasangarri eta errespetagarri gizarte- eta hiri-ingurumenarekiko? Noiz arte jarraituko da sustapen-politikak babesten, aisialdia alkoholaren eta bestelakoen kontsumoarekin lotuz?

Egun horretan gertatutakoa, aste horretan, uda honetan (hor daude Eguzkiren eta partikularren bideoak, botila festek eragindako hondakinak eta kaiko bizilagunen kexak jasotzen dituztenak). Egunez eta gauez, zarataz eta zikinkeriaz leporaino gaude, lekua falta zaigu, oxigenoa. Auzoko bizitza, organismo bizi gisa, ZIUan dago. Hainbestetan errepikatu dugu, dagoeneko ez gaituela hunkitzen. Baina horrela da.

Zoritxarrez, elkartera ez zaigu «gertakari» guztien berri iristen, bideo eta argazki batzuk baino ez. Balkoi batetik ura bota zutela esan ziguten (zorigaiztoko ordua baino lehen). Edo, beste gau batean, jendez gainezka zegoen kale bateko atariko zarata eta kolpeez nazkatuta, bizilagun bat jaitsi eta hamabi-hamabost neska-mutilekin 05:00etan kolpeka hasi zela. Joan egin ziren; gaizki amaitu zitekeen. Baina hau ez da bidea.

Koronabirusa oraindik ere gure artean dabilela, adostasun orokor bat dago, bete beharreko osasun-neurriak daude. Neurriak eztabaidagarriak izan daitezke, baina onartzen dugu, komunitatearen osasuna bermatzeko, zaindu eta errespetatu egin behar ditugula. Dena den, osasun-arlotik harago (alerta-egoera noizbait amaituko baita), kontsumitzeko egiten den espazio publikoaren erabilera eta intentsitatea eta auzoko bizitza bateraezinak dira. Norberak bere interesari soilik begiratzen dionean, bere berehalako desiratik jarduten duenean, besteez arduratu gabe, eta, gainera, bere eskubidea «askatasunaren» kontzeptu jakin bati lotuta dagoela ulertzen duenean, enpatiarik ez dago, indibidualismoa da garaile eta indartsuenak, txapeldunak. Baina arazo hauek ez dira uda honetan lehertu.

Parte Zaharrean Bizi elkarteak arau-urratzeak, auzoa helburu ekonomikoekin gehiegikeriaz erabili izana eta horren ondorioak salatu izan ditu. Udala salatu du bere arauak ez errespetatzeagatik eta bizitza hiltzen duen eredu hori bultzatzeagatik. Elkarteak, halaber, paisaia osatzen duten kontsumo modu horiei ere egin behar die aurre (botila festa eta ez botila festa. Zikinkeria ez da alfonbra azpian ezkutatu behar, horrela ez baita desagertzen. Auzoko komunitatea ere interpelatuta dago, ezin dugu dena politikarien eta erakundeen esku utzi.

Gure auzoa kolapsatzera garamatzan aisialdi-eredu horri buruzko eztabaida publiko zabal eta sakona bultzatzeko garaia dela uste dugu.