Lekanemab, «tentuz» hartzeko esperantza alzheimerraren aurka

Eisai eta Biogen botika konpainiek udazkenean jakinarazi zutenez, garatu duten botika batek astirotu egiten du alzheimerraren garapena gaitzaren lehen faseetan: lekanemab-ek erien %27 urritzen du. Oihartzuna izan zuen berriak. Botikarekin lotutako goiburuak berriz zabalduko dira, AEB Ameriketako Estatu Batuetan medikamentuak baimentzen dituen FDA erakundea asteon baita botikaren gainean erabakia hartzekoa. Miren Altuna neurologoa da, eta ikertzailea CITA Alzheimer zentroan. Sendagaiak ekar ditzakeen onurez zuhur aritu behar dela uste du, baina aintzat hartzekoak direla. «Guretzat itxaropen bat da, tentuz hartu beharrekoa. Finean, ez da sendabidea izango, eta ez da nahikoa izango».

Zer dakar berria botikak? «Nik uste dut medikazio honek mesede handiagoa izango duela diagnostikorako planen aldaketan, tratamenduan bertan baino», zehaztu du Altunak. Aurreratu dira gaitza diagnostikatzeko moduak eta bideak, baina «praktika klinikoan» mugatuta sentitu dira usu profesionalak: «Eskuragarri ditugun medikazio guztiak onartuta daude duela hogei urte edo gehiago; mesede oso gutxi dute, eta probatuak izan ziren gaixoak ja dementzia bat zutenean, hau da, narriadura kognitiboak bere autonomian eta dependentzian eragin bat zeukanean. Lekanemap botikaren ikerketan parte hartu duten %38k ez dute dementzia bat; badituzte sintoma kognitiboak, baina eguneroko bizitza arrunta egin dezakete, narriadura kognitibo arruntaren barruan».

Horiek horrela, botika berri honek ekar dezakeen abantaila handi bat, horra Altunaren hitzetan: «Ekar dezake sistema publikoetan sustatzea ezinbestekoa dela diagnostikoak egitea. Pertsona bati esatea: 'Zuk narriadura kognitibo arina daukazu, eta hau alzheimerrarengatik da'. Zeren eta nahiz eta mesedeak txikiak izan, badatoz tratamenduak, narriadura alzheimerrarengatik bada, mesedea izan dezaketenak».

Botika honen «mesedea» frogatuta dago: «Mesedea oso txikia da, baina hor dago, eta egin diren test guztietan ikusten da». Altunak uste du ezinbestekoa dela orain ondo erreparatzea botika garatzeko entsegu klinikoan parte hartu duten gaixoen jarraipenak ekarriko dituen emaitzei, haien eboluzioa ondo aztertzeko, eta medikamentuaren eraginkortasun benetakoa neurtzeko. «Izan ere, oso epe motzera eginda dago: hemezortzi hilabete. Gaixotasunean, narriadura kognitibo arinaren fasea oso aldakorra. Normalean, urte eta erdi oso denbora laburra da pertsona bat narriadura kognitibo arinetik dementziara pasatzeko; normalean, bi urte edo gehiago izaten dira. Beraz, pixkat bat gehiago itxaron behar dugu ikusteko benetan mesede hori nabarmena den».

«Prebentziorako» asmoz

Botika hau bera «prebentzio» gisara erabil daitekeen ikusteko ikerketa bat ere abian da; alegia, gaitzaren biomarkatzaileak izan arren oraindik sintomarik ez duten pertsonei emanda zer gertatzen den ikusteko egiten ari dira, eta horren emaitzak ere adi aztertu beharko direla argi du Altunak. «Ikusteko ea ez duten narriadura kognitiboa garatzen, edo beranduago garatzen duten, tratatuak ez direnekin alderatuta».

Osasun sistema publikoek, bitartean, botika horrek eta etorkizunean etor daitezkeen bestelako tratamenduek ekarriko dituzten erronka berrietarako prestatuz joan behar dutela esan du Altunak. «Orain datorren hamarraldi hau ezberdina izango da aurrekoaren aldean. Aurreko hamarraldian aurrerapen handiak egin ziren, agian ez gara kapaz izan hori jendeari transmititzen, baina, diagnosi goiztiarrari dagokionez, biomarkatzaileak praktika klinikoan erabiltzeko gaitasuna daukagu. Urrats handi bat izan zen». Orain, horretan sakontzeaz harago, bestelako esperantzarik ere badute: «Tratamenduei dagokionez, badugu itxaropena, seguruenik ez tratamendu ikaragarri eraginkorrena, baina bai tratamendu ezberdinena».

Adukanumab, aurrekaria

Lekanemab medikamentuari AEBetan oniritzia emango diotela uste du Altunak. «Uste dugu FDAk baiezkoa emango duela, adukanumab botikari baiezkoa eman ziolako, ebidentzia gutxiagorekin». Alzheimerraren aurka berriki garatutako botika da aipatu duena ere, Biogen konpainiak ondua hori ere, eta AEBetan bakarrik baimenduta dagoena, EMA Europako Botiken Agentziak ezarritako irizpideak ez baititu betetzen. Kasu honetan EMAk zer egingo duen ez du argi Altunak. Era batera edo bestera, datorrenarentzat prestatzea ezinbestekoa dela argi du. «Badirudi badatorrela zerbait, eta ezinbestekoa da urratsak egiten hastea osasun sistema indartze aldera».