Ziritik tira aurretiko lana

D olarera gerturatu ahala, geroz eta sarkorragoa da hango usaina. Sagar hautsiarena, sagar zapalduarena. Urria eta azaroa artean kiloka eta kiloka sagar jo dituzte Astigarragako Bereziartua sagardotegian. Lanak, baina, bukatzear dituzte. «Beste kamioi bat gehiago etorriko da, baina laster gara dena amaituta», zehaztu du Joxe Migel Bereziartuak. Upeletan hartzitzen izango dute muztioa, urtarrilean txotxetik tiratzen zaion arte.

Aurten, hemengo sagarra «dezente» izan dela dio Bereziartuak, nahiz eta beren aurreikuspenak guztiz bete ez: «%40-45 izango zelakoan geunden; iritsi ez garen arren, ongi ibili gara». 2014a ez da sagar urtea izan, baina sagar asko atera da; nahiz eta, Bereziarturen ustez, udazkenean euri gehiago egin izan balu, sagar hobea aterako zen. «Heltzeko garaian giro lehorra izan da, eta, horren ondorioz, sagarrak hazteari utzi, eta lehortu egin dira. Euri gehiago egin izan balu, ez zen harritzekoa izango sagar bakoitzari %8 zuku gehiago ateratzea».

Bereziartuaren esanetan, sagar jotzeak «aspaldi» utzi zion langintza fisikoa izateari. Dena mekanizatua daukate, eta hura gainbegiratzen aritzen dira hiru bat langile. «Azkarrago egiten dugu modu honetan, eta azaro amaierarako bukatzen dugu, gutxi gorabehera». Lehen, Bereziartuaren gurasoak Santaluzietarako «bukatu nahian» aritzen zirela gogoratu du, irribarrez.

Sagar pila dolarearen atarian botatzen du kamioiak. Handik makinara joateko, ur tutu handi batetik ateratzen den ura erabiltzen dute. Uraren indarrak, sagarra ubidera eraman ez ezik, lehenengo garbiketa egiten dio. Handik aluminiozko eskailera batzuetara igarotzen dira. Hamar bat sagar sartzen dira eskailerako maila bakoitzean. Pixkanaka egiten dute, horren ondotik datorren danborrean sagar gehiegi baleude ezingo zelako behar bezala garbitu. Danborrak zeregin garrantzitsua betetzen baitu. «Danborra bueltaka ibiltzen da, eta, egiten dituen itzuliengatik, sagarraren ustela erori egiten da behera, eta, hala, ongi dauden sagar aleak zukutzen ditugu», azaldu du Bereziartuak. Ustelduta dagoen zatiak kentzeko ura ere erabiltzen dute danborraren zati batean. Danborraren bigarren zatia, berriz, lehortzeko erabiltzen dute. Handik, makina birrintzailera eramaten dituzte sagarrak, beste eskailera batzuen bidez. Sagarra zapaldu ahala, zukutu egiten dute, eta muztioa upeletara sartzen dute. Bidean, hala ere, beste fase bat igaro behar izaten du. Ongi txikitu ez diren sagar hondarrak kentzeko tresnatik igaro behar izaten du. Hondar horiek sagardo botilaren oinarrian egoten direnen antzekoak dira; tamainaz handiagoak, hori bai.

Bereziartuan, 60 upeleko upategia daukate; gehienak altzairu herdoilgaitzez egindakoak dira, baina tartean badituzte poliesterrezkoak ere. Egurrezkoak ere izan baditu, baina lehengo aldean gutxiago. «Oro har, sagardotegi guztietan daude egurrezko upel gutxiago», gaineratu du Bereziartuak. Zaporean baino mantenuan igartzen du diferentziarik handiena sagardozaleak. Hezetasuna kontrolatu behar izaten zaio. «Hustuta egon den upelari bere onera etortzeko ura bota behar zaio, lehorregi badago zabaltzeko arriskua baitago».Upelak, berriz, usain propioa ematen dio sagardoari eta zaporez ere mikaztu egiten duela dio Bereziartuak.

Hangoak eta hemengoak

Sagarra jotzeko aldi bakoitzean 15.000 kilo txikitu dituztela kalkulatzen du Bereziartuak. Denera, 800.000 litro sagardo egiten dute, eta, horretarako, milioi bat kilotik gora sagar behar izaten dituzte. «Izan dira sagardo gehixeago egin dugun urteak, baina urteotan zifra horretan gabiltza; salmenten jaitsiera da horren arrazoietako bat, ostalaritzan ez baita lehen bezala saltzen», zehaztu du. Egoera kaxkarra denik ez luke esango Bereziartuak, baina ongi daki hobetu, behinik behin, ez direla egingo: «Eutsi, behintzat, egiten diogu, estimu handiko edaria baita Euskal Herrian». Kanpora ateratzen ere hasiak direla gaineratu du, Bartzelona, Valentzia eta Madril aldera batez ere.

Sagarrak leku askotatik etortzen direla nabarmendu du sagardozaleak. Bereziartuari Euskal Herritik ez ezik, Asturiastik (Espainia), Galiziatik, Normandiatik (Frantzia) eta Bretainiatik ekartzen dizkiote.

Kanpoko sagarraren inguruan eztabaida izaten dela jakitun da Bereziartua. Ez du ika-mikan sartzeko asmorik, baina gogoratu du Bretainian eta Normandian landatutako sagarrak Euskal Herritik eramandakoak direla, «hala esaten dute, behintzat». Ez dira zeharo desberdinak, zaporean dute aldea: «Eguzkitan denbora gutxiago egoten direlako, sagar gezagoak iristen dira handik».

Hemengo sagarra askotarikoa dela nabarmendu du Bereziartuak, eta denak erabiltzen dituzte. «Hemen, 20-30 sagar aldaera izango dira, eta denetarik etortzen da». Hori baita sagardoa egiteko sekretuetako bat, zapore eta mota desberdineko sagarrekin egitea.

Hemengo sagarra lantzen

Dena den, hemengo sagarra indartzeko lanean ari dira sagardozaleak Gipuzkoako Foru Aldundiarekin batera. Zortzi sagar aldaerekin ari dira saioak egiten, etorkizun laburrean sor daitezkeen beharrei erantzuteko. Nolanahi ere, iruditzen zaio bilakaera bat ari dela izaten sagarretan.«Orain,gaziagoak etortzen dira, horien beharra zegoelako edo, gehiago aldatu zirelako». Bereziartuaren arabera, zenbait sagastik 20.000 eta 30.000 sagar ematen dituzte,eta, noski, gehiago landatu eta horiek behar bezala zainduta, luze gabe, sagardotegietako ekoizpenaren %60 betetzea iristea espero dute. Bereziartuak garrantzi berezia ematen dio horri. Zein motatakoa erabili, denborak esango du sagardozalearen arabera.