Oi ama Eskual Herri goxua

Migrazioa hizpide da. Denen ahotan izan da lehen eta beti, baina orain, estatuak gotorleku direnetik eta albistegiak nahiz informazio sareak kasuistikaz josita datozenetik, hitzetik hortzera dabil. Nork ez dio muinetik heldu noizbait, nork ez du usu entzuten den topikoren bat berea balitz bezala errepikatu, lagun eta lankideen arteko berriketetan.

Duela hainbat aste (orduan ere izango zen itsasoan itotakorik edo Bidasoaren ertzean polizi sarean eroritakorik), gai saihetsezina zela deliberatu zuen lizeoko euskara irakasleak. Otu zitzaion, hamazazpi udaberri pribilegiatu ezagutu dituzten neska-mutilen gelan mihiak dantzatzeko manera polita izan zitekeela, dimentsio berri batera eraman zitzakeela gainera, literaturak lagunduta. Zenbat poema herrikoi, zenbat kanta eta bertso, behinola Euskal Herritik Parisa joan behar izan zutenek jarriak, konparaziorako. Miñan ere etorri zitzaion akordura, gaur-gaurko nobela, ezin bikainago idatzia. Eskura jarri zien denei, bakoitzari liburu bana, eskolako lan gisa irakur zezaten.

Hamaika helduleku ditu gaiak, baina inondik hasi behar eta ikasleen bizipenetatik abiatzea hobetsi du lizeoko euskara irakasleak, eguna iritsi denean. Migratzailerik ezagutzen ote duten galdegin die; ba ote duten arbasorik, senitartekorik, adiskiderik, ezagunik, auzokiderik gaiaren ilustragarri aipa litekeenik. Memoria eza zer den, gehienek ezetz. Ustez zentzudunenaren erantzuna heldu da azkenik, eta giharrak zurruntzeraino amorratu du irakaslea, baina ez «zirkunstantziek behartuta» aipatzeko eskatu eta ulertu ez diolako —gurasoak jarri ditu etsenplu, Irun inguruko apartamentua utzi eta Hendaiara etxebizitza familiabakar batera etorritakoak, ziplo eta natural botatako azalpenagatik baizik: «Espainiatik Frantziara migratu zuten, eta egunero igaro behar muga, lan egiteko».

Garai txarrak lirikarako.