Litioa, lantzen duenarentzat

1. Bazen garaia! Meatzariek produkzio tresnak beren esku hartu dituzte, orain haien adibidea zabalduko da eta... Eta urrunegi zoaz. Litioaren munduan ez da halako iraultza bat gertatzen ari, nahiz eta baden mugimendu ugari.

2. Meatzarientzat ez bada, zeinentzat da orduan litioa? Txileko estatuarentzat. Gabriel Boric presidente ezkertiarrak iragarri du litioaren industriaren kontrola hartuko duela estatuak, hark ematen duen mozkinaren zati handi bat bereganatzeko.

3. Litio meatzeak nazionalizatuko ditu, orduan. Bai, baina partzialki baino ez. Estatuak izango du meatzeen eta litioa eraldatzen duten industrien jabetzaren zati handi bat, baina ez du baztertu meatzaritza enpresa handiek parte hartze bat izatea.

4. Zergatik ez ditu osorik nazionalizatuko? Bi arrazoi egon daitezke. Batetik, ezkerrak ez dauka gehiengo osorik Txileko Parlamentuan, eta zentroko eta eskuineko diputatuen babesa beharko du neurria aurrera ateratzeko. Bestetik, multinazionalen inbertsiorako gaitasuna eta teknologia balia ditzake horrela. Gainera, nazioarteko inbertsoreak ez uxatzeko, Txileko estatuak ez ditu hautsiko gaur egun litioa ustiatzeko dauden kontratuak. Gogoan du Boliviako adibidea: Evo Moralesen gobernuak litioaren industria osoa nazionalizatu zuen, baina ez du ekoizpen handirik lortu.

5. Nork ustiatzen du gaur egun Txileko litioa? Txileko bertako SQMk —Augusto Pinochetek pribatizatutako enpresa bat— eta AEBetako Albermarlek. Lehenengoak 2030 arteko kontratua du, eta besteak, 2043 artekoa. Kontratu horiek ez dira hautsiko, baina Boricek aldatu nahi ditu, haietan lekua egiteko Litioaren Konpainia Nazionalari.

6. Litioa inportantea al da? Gero eta inportanteago, gaur egun ezinbesteko osagaia delako bateriak egiteko. Txile ekoizle handienetan bigarrena da, Australiaren ondoren, baina lehenengoa izan nahi du Boricek. Oroitarazi du Atacamako gatzagako litioa soilik ustiatzen dutela orain [goiko irudian], baina beste 60 badituela herrialdeak. Hori bai, Boricen asmoa da ustiategi berri horietan ingurumenari kalte txikiagoa egiten dioten teknikak erabiltzea. Ur asko baliatzen da horretarako, eta halako gutxi dago Atacaman, munduko lekurik lehorrena baita.