Urte bat(zuk) geroago

Ematen du atzo izan zela ustekabe (edo agian ez hainbeste) ulertezin batekin esnatu ginenekoa, Errusiako tropek Ukrainako muga igaro baitzuten mendebaldeko lagunak menderatzeko asmoz. Berehala sartu ziren Donetskeko arroan, baina Bielorrusia eta Ukraina banatzen dituen muga ere gainditu zuten, Kievetik 100 kilometro eskasera iristeko. Bada, urtebete daramagu gerran, eta gaur egun, alde bateko eta besteko propaganda-mezuak alde batera utzita, argi eta garbi esan dezakegu Errusiak Ukrainako azaleraren %20 bereganatu duela, zehazki hego-ekialdeari eragiten diona.

Egia da gerra baten lehen biktima,I. Mundu Gerran esandako esaldia da, eta mende bat baino gehiago pasatu ondoren, gauzak ez dira aldatu, erradikalizatu egin dira. Propaganda eta kontakizunaren bataila, gudukatzen den lurraldea bera bezain garrantzitsua edo garrantzitsuagoa da. Egia esan, fronteko bizitza ez da hain desberdina XX. mendeko lehen gerra handian izandako lubakietako gerrekin alderatuta, eta boluntario eta bolondresak ez dira kodeak ordenagailu sofistikatuetan tekleatuz borrokatzen. Duela 100 urte bezala usteltzen dira zanga kakaztuetan, posizioa metrailadore-habiekin hornituta mantentzeko, haragi-pikatzaileak bere lan emankorrarekin jarrai dezan.

Orduan, orain arte zein izan da gatazka honek giza bizitzetan eragin duen kostua? Galdera horri ezin zaio erantzun. Iturriak kontrastatuz, militarretan bakarrik ikusten dugu heriotzak 20.000 bizitzatik milioi erdira bitartekoak direla. Inork ez ditu bere bajak onartzen, baina bere aurkariari eragin dizkionez harro dago. Hala ere, lehen aipatu dugun haragi-pikatzaileak bere zatia eskatzen du banderarik ulertu gabe, eta poztu egiten da ikusiz mertzenario profesionalak, txetxeniar bizardun belarriebakitzaileak edo nazien brigadak dantza makabro honekin bat egiten dutela.

Beste datu batzuk kontrastagarriak dira. Adibidez, gerrak eragin duen errefuxiatu kopurua: 6,4 milioi pertsona, horietatik 6.000 inguru Euskal Herrian aterpe bila.

Hemen, krisi humanitarioari erantzuteko betebeharrari erantzuten diogu; izan ere, memoriak gogorarazten digu joan den mendean gure arbasoei tokatu zitzaiela gerra garaiko izugarrikerietatik ihes egin behar izatea. Egia gerraren lehen biktima izatea jasan genuen bezala altxamendu nazional-katolikoak zabaldu zuenean Gernika sugarren bazka izan zela gorrien eraginez (eta horrela agertzen da gaur egun arte liburu ofizialetan). Beraz, gure ikuspegitik zaila da zehaztea nor izan zen Bucharen moduko sarraskien erantzulea, nahiz eta ez izan burura datorkigun lehen gauza, gure poltsikoetatik gasa edo diesela bezalako produktuen garestitzea ordaintzen dugun bitartean.

Gerra urrunetik ikusten dugu, nahiz eta kasu honetan familia ilehori eta katolikoek jasaten duten. Zerikusirik ez familia horiek azalean melanina gehiago dutenen aldera. Orain, ordea, geure burua islatuta ikus dezakegu, eta horrek gure kontzientziak eta gure laguntza-betebeharra azkartzen ditu. Agian horregatik, gure agintariek ez dute zalantzarik izango gure portuetatik beharrezko hornidura militar guztiak bidaltzeko, edo lehenago neutralak ziren herrialdeak aliantza atlantikoa osatzen duten talde horrekin bat egiteko zorian egoteko arrazoia hor topatu dezakegu. Zein zentzudunak iruditzen zitzaizkigun eskandinaviar horiek!

Eta kontzeptu beliko berriak ezin ditugu ahaztu, hala nola gerra hibridoa. Baietz, dena asmatuta dagoela, eta ez dela ia ezertan bereizten aurreko mendean Gerra Hotza deitu zuenarekin alderatuta. Kasu honetan erasotzaileak dira beren haragietan pairatzen ari direnak. Lehen helburua errusiar prentsa izan zen, Russia Today edo Sputnik izan ziren lehen isilduak askatasunaren bermatzaile zen Europan, non adierazpen eta informazio askatasuna sakratua den eta inoiz ez litzatekeen preso hartuko kazetari bat batasuneko estatu kide batean (sentitzen dugu, Pablo Gonzalez, zu izango zara araua berresten duen salbuespena). Ondoren, zigor ekonomikoak etorriko ziren, baina ez bakarrik Errusiari estatu bezala, baizik eta Errusiako 1.615 enpresa pribatu inguru ere zigortuak izan dira, eta banku errusiarrak ere Swift sistematik kanporatuak izan dira. Eta kirola politizatu behar ez zen esparrua zela uste zuen ororen harridurarako, bai atletak bai talde errusiarrak nazioarteko lehiaketa gehienetatik kanporatuak izan dira.

Horrek guztiak justifikatzen al du Ukrainan kalte materialetan izandako galerak 104.000 milioi dolar estatubatuar izatea? Etxeak, errepideak, aireportuak, eskolak edo ospitaleak eraso gehien jasan dituzten lekuak izatea? Ez. Testuinguru horretan, Errusiak gastu militarrean egindako gastua AEBetako 69.000 milioi dolarrera iritsi da (BPGaren %4,26), eta Ukrainan 5.920 milioi dolar izan dira (BPGaren %4.13). Gerra-urte baten argazki dramatikoa baino ez da.

Euskal antimilitarismotik ahaleginak areagotu behar ditugu gerra hau eta beste batzuk geldiarazteko, eta gastu militarra bikoiztu duten agintariei gerra-makineria elikatzeari uzteko eskatu behar diegu. Tankeak eta bestelako armak bidaltzearen aldeko apustua egin duten alderdiak interpelatu behar ditugu, eta gerrak hemen hasten direla eta hemen egiten direla esaten jarraitu behar dugu. SAPAk, ITP Aerok, Senerrek edo Aernnovak ikusten dute beren heriotza-negozioak handitzen ari direla eta 2.000 milioi euro baino gehiago irabaztea espero dutela. Borrell gaiztoa denez, beti gogoratuko dute militarista porrokatu eta tentel gisa.

Gaur, 11:30ean, Bilboko elkarbizitza-plazan (Isozaki dorreak), gerra gelditzeko antimilitarismotik mobilizatzea tokatzen da.