Erregaientzako laguntzak eteteak protesta gogorrak eragin ditu Haitin

«Intentsitate baxuko gerra bat». Horrela definitu du Dominikar Errepublikako presidente Luis Abinaderrek Haitiko egoera. Hispaniola uhartea partekatzen du herrialde hark Haitirekin, eta azken egunetan iragarri du hesi bat eraikitzen hasiak direla mugan, «migratzaileak eta trafikatzaileak geldiarazteko». Izan ere, Haitiko egoerak nabarmen egin du okerrera aste honetan Ariel Henry lehen ministroak erregaientzako laguntzak etengo dituela iragarri geroztik: «Ez da bideragarria zergetan 3.000 milioi gourde [25,7 milioi euro] biltzea eta erregaietarako laguntzetarako 50.000 milioi [430 milioi euro] jarri behar izatea, laguntza horiek jasotzen dituztenetako askok prezio normalak ordaintzeko ahalmena dutenean».

Baina gobernuburuaren iragarpenak protestak zabaldu ditu herrialde osoan; izan ere, ibilgailuetarako ez ezik, argindar sorgailuetarako eta janaria prestatzeko ere beharrezkoa dute askok erregaia. Port-au-Prince hiriburua talde armatuen kontrolpean dago, eta ia ezinezko bilakatu da edateko ura eta janaria eskuratzea bera, errepideak blokeatuta dituztelako, eta, beraz, denda asko itxita daudelako. Protestetako asko, gainera, liskarrekin amaitu dira, eta merkatariek erabaki dute euren lokalak ixtea, lapurtzera sartuko zaizkien beldur. Nazioarteko enbaxadak eurak ere itxita daude joan den ostegun gauetik.

Bozik ez, oraingoz

Iazko uztail hasieran, Jovenel Moise presidenteak aukeratu zuen Henry lehen ministro kargurako, baina bi egun geroago tiroz hil zuten estatuburua. Gobernuburuak hilketarekin zerikusia izan ote zuen susmoak zabaldu baziren ere, uztailaren 21ean karguaren zina egin zuen Henryk, eta 28an iragarri zuen hainbatetan atzeratutako bozak egitea zela bere lehentasunetako bat. Urte bat baino gehiago igaro da, baina, eta ez da hauteskunderik egin.

Herritarren artean inork gutxik sinesten ditu Henryren hitzak; horren adibide polizia ugarik uko egin diotela aste honetan lanera joateari, egoeraren erantzukizun osoa gobernuari egotziz. Askok leporatzen diote bozak nahita atzeratzea botereari eutsi ahal izateko. Ekonomiaren gainbeherak eta Henryren babesik ezak oposizioa indartu dute. Herenegun gauean, Cap Haitien hirian, Pati Politik Pitit Desalin alderdiko buru Moise Jean Charlesek protestatara deitu zuen, eta amaieran ohartarazi zuen Henryk dimisioa eman ezean su emango zietela banketxeei. Hiriburuan, berriz, gobernuaren aurka matxinatzera deitu zituen jarraitzaileak talde armatu handienetako bateko buru den Jimmy Cherizierrek.

Borrokak baretze aldera, lehen ministroak eten egin ditu armak eramateko baimenak, eta joan den ostegunean egindako ezohiko gobernu bileran etxeratze agindua eta larrialdi egoera ezartzea proposatu zuen. Nahiz eta ez zen onartu. Baina inork gutxik espero du laster egoerak hobera egitea, eta Abinaderrek ohartarazi zuen atzo agian esku hartze militar bat beharko dela egoera egonkortuko bada.