Donostiako 69. Zinemaldia. Zabaltegi-Tabakalera. Helena Giron eta Samuel M. Delgado. Zuzendariak

«Formak berak bakarrik asko kontatzen du»

Narrazio historikoek gizartean nola eragiten duten, hor egin nahi du aztarka 'Eles transporten a morte'-k. Esperientzia kolektiboak ondu nahi dituzte egileek, ez «ontziak garbitu artean» entzuteko istorioak.

GORKA RUBIO / FOKU.
itziar ugarte irizar
Donostia
2021eko irailaren 19a
00:00
Entzun
Film laburrekin irabazi dute ospea Helena Gironek (Santiago, 1988) eta Samuel M. Delgadok (Tenerife, Espainia, 1987). Hor dira Sin Dios ni Santa María (2015), Montañas ardientes que vomitan fuego (2016), Plus Ultra (2017) eta Irmandade (2019), baina lehen luzearekin heldu dira aurten Zinemaldira —Elias Kerejeta Zine Eskolan ere aritzen dira—, Venezian saritu berri duten Eles transporten a morte-rekin.

Ikusmira Berriak-en egon zineten film honen hastapenetan, 2017an. Zein zen orduko ideia?

HELENA GIRON: Historiako mitoen inguruko film bat egin nahi genuen, arakatu nola eragiten digun horrek norbanako zein kolektibo modura. Gogoan dut Agustin Garcia Calvoren Contratiempo oso inspiratzailea izan zitzaigula hasieran; historia eraikuntza modura ikusten lagundu zigun.

Zergatik kokatu duzue istorioa XV. mendean?

SAMUEL M. DELGADO.: Film bat egitera garamatzana gizaki gisa eragiten digun zerbait ulertzeko premia da, ulertzen saiatzea, behintzat, misterio handi baten zati txiki bat. Kasu honetan, misterioa kontakizun historikoen eragina da, egunerokoan zein hartu-eman kulturaletan. 1492a aingura bat zen kultura europarra eta transnazionala habetu duen gertakari historikora lotzeko [Amerikaren aurkikuntza].

H.G.: Sorginaren arketipoa edo konkistaren narrazioa orduan jaio ziren, esaterako, gero ilustrazioan zertzeko. Ekarri nahi genuen [Silvia] Federiciren ideia ere: kapitalismoa, garaian enbrioizko kontzeptu bat zena, Aurkikuntzaren ostean hasi zela forma hartzen. Ez zen posible izan emakumeen diziplinatze hura gabe, konkistarik gabe. 1492az izan dezakegun irudia narrazio ofizialetatik heltzen zaigu, geratzen diren dokumentu urrietatik; baina gero oraina dago, nola lotzen garen gu denbora haietara gaurko beldur eta irriketatik. Hor beti dago tentsio interesgarri bat, zauri ireki asko azalera ekartzen dituena, izan sorkuntzarako zein eztabaida sozialerako. Filmak hausnartu nahi du indarrean segitzen duen logika kolono horren inguruan.

Heriotzari nola begiratu nahi izan diozue filmean?

S.D.: Emozioz, baina baita zama historiko baten moduan ere. Letra larridun historiak heriotza-makineria baten moduan funtzionatzen du, pasaeran zapalduz Historiara pasatuko ez direnak. Hortik kanpoko memoria oroitu nahi genuen, haiekiko enpatia bat sentitu ahal izango genuenen memoria.

Bi narrazio hari ditu lanak; gizon galtzaileak daude batean, doluan dauden bi andre bestean.

S.D.: Analogia horrek galdetzen du zer den heroikoa, eta zer bihurtu duen ikusezin horrek. Emakumeen historia kasu agerikoa da, baina badira, pelikulako ezkutuko bidaiariena bezala, inoiz eskuratuko ez ditugun behartsuen istorioak.

Badaude artxiboko irudiak, Jules Micheleten hitzak, une onirikoak, narratiboagoak... nola landu narratzearen eta esperimentatzearen arteko oreka?

H.G.: Historia errepresentatzeko moduez hitz egiten zuten askotariko materialak biltzea aproposa iruditzen zitzaigun filmak fikzio handi baten moduan agertzen duelako historia. Denboran bidaiatzeaz ere ari da, gainera. Muntaketak esperientzia estetiko koherente bat eskaini behar zuen, bere haustura uneak barne. Dena egon behar da jarrita era batera non asko kontatuko duen. Formak berak bakarrik asko kontatzen du, hondokoa indartu.

Analogikoarekin egiten duzue lan maiz. Zer dela eta?

S.D.: Zinema bera agerian jartzean datza. Gurea da formatuak estandarizatzen diren arte bakarra. Film industrialen %90 kamera modelo berberarekin grabatzen da. Horrek obren homogeneizazio bat sortzen du, denetik bota daitekeen edukiontzi neutro bat balitz bezala. Ez litzaiguke burutik pasatuko pintore guztiek mihise berberak erabiltzea, tamaina aldetik, material aldetik... galdera da zergatik gertatzen den hori zineman. Kontatu nahi dugun horri koherentzia formala eman behar zaio, eta horrek esan nahi du kamera pentsatzea, soinu konposizioa... dena. Euskarria oso geruza inportantea da.

H.G.: Lan honetan badaude pasarte batzuk irudiari pikor dezente ematen dion kamera batekin eginak, baita urraketa zuri batzuk ere, errebelatzeko teknika artisau batekin eginak. Gauzak egin daitezke, eta horrekin jolasten dugu. Zorizko prozesu batzuk dira.

Pultsu poetiko nabarmena du emaitzak.

S.D.: Bai, sentitzearekin zentzumenek logika kausaletatik harago ere funtzionatzen dutela. Zinema guretzat oso urrun dago ontziak garbitu artean entzun ditzakegun istorioetatik. Zerikusi handiagoa du ordu eta erdiko esperientzia batekin, zeinak luze jarrai dezakeen guregan gero.

H.G.: Kenneth Angerrek dio film bat egitea aztikeria bat botatzea dela, eta gustatzen zait. Pelikula oso irekiak egitea, truke esperientzia bat izan dadin, filmaren eta norberaren artekoa.
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.