Aurtengo pandemiak gure sistemen pitzadurak agerian utzi ditu. Esparru sozio-sanitarioari dagokionez, heriotza kudeatzeko arazoak begi bistan geratu dira. Gizarteak ezagutu berri du geriatrian aspalditik daukagun eztabaida: non hil behar da zahar-etxe batean bizi den eta hiltzear dagoen pertsona bat? Egia esan, ez dago erantzun zuzenik eta kasu bakoitza bere testuinguruan aztertu behar da.
Komunikabide batzuek, zenbait elkarte zibilekin batera, zahar egoitzetan pertsonak hiltzen uzten direla mantendu dute eta, dirudienez, gizarteak ontzat hartu du baieztapen hori. Oso modu orokor eta zakarrean egindako analisia da. Adibide gisa, pentsa dezagun egoiliar profil tipiko batean: emakumea, 85 urte baino gehiago dituena, dependentzia maila oso handia, gaixotasun kroniko anitza, bizi kalitate baxua, baliteke dementzia pairatzea eta bizi esperantza oso laburra izatea. Emakume horrek koronabirusa hartu du eta hilzoriko egoerara helduko da ordu gutxi batzuetan. Ospitaleratu behar dugu?
Ospitaleratzeko argudioen artean osasunerako eskubidea dago, eta egia da hori. Baina aurkeztutako kasuan, badakigu heriotza oso hurbil dagoela eta bizi kalitate txarra zuela koronabirusaren aurretik. Gainera, bizirik ateratzen bada, seguruenik inolako bizi kalitatearekin biziko da. Horri batu behar dizkiogu ospitalean jasan behar dituen eragozpenak, hala nola bakardadea, isolamendua, leku eta zaintzaile ezezagunak, desorientazioa eta, askotan, gorputz-adarren eustea. Zahar-etxeetan badaude zenbait gabezia, noski, baina bere ohean hiltzeko aukera izango du, baita bere betiko zaintzaileekin egoteko aukera ere. Gainera, zahar egoitzetako COVID-19aren aurkako protokoloek familiaren laguntza baimentzen dute hilzorian dauden pertsonen kasuetan. Ez dugu ahaztu behar erresidentzietan zainketa aringarriak eman daitezkeela, baita sedazioak beharrezkoak direnean ere.
Aurreko egoera ezin hobe hori posible ez bada, ospitaleratzea aukera argia izango da: ezin dugu onartu pertsona bat modu txarrean hiltzea egoitzan mantentzen delako edo politikariek ospitaleratzea debekatzen dutelako. Baina onartezina da zahar-etxeetan gertatutako heriotza guztiak utzikeria bezala hartzea ere, heriotza horiek, gehienetan, saihetsezinak direlako eta oso modu onean kudeatzen direlako.
Azkeneko erabakia ez da erraza, eta pandemia batean askoz gutxiago. Irtenbiderik onena arreta bikaina sustatzea da, bai ospitaletan bai zahar-etxeetan; modu horretan, erabakiek zailak izaten jarraituko dute, baina gaixoarentzat beti onuragarriak izango dira.
