Kataluniako hauteskundeak (II). Elsa Artadi.

«Espainiako Estatua atakan jartzea lortu behar dugu»

Artadik dioenez, konfrontazio demokratikoaren bidez Espainiako Gobernua saihesbide zaileko erabakien aurrean jarriz egin nahi du Junts Per Catalunyak errepublikarako bidea. Independentismoak bide orri bat izatea beharrezkotzat du, baina lezioetatik ikasita.

ORIOL CLAVERA.
Julen Aperribai.
Bartzelona
2021eko otsailaren 7a
00:00
Entzun
Junts per Catalunyak orain arteko bidelagun berberei luzatuko die eskua hauteskundeen ostean, Elsa Artadi (Bartzelona, 1976) alderdiko bozeramaileak eta hauteskundeetako zerrendan laugarrena denak aitortu duenez, baina ez azken legealdiari jarraipena emateko: «Gu gara lehenengoak independentismoan aldaketa bat eskatzen ari garenak». Nazioartearen aitortzarako nahiz errepublikarako urratsak egiteko garrantzitsua iruditzen zaio indar independentistak parlamentuaren erdiaren jabe egitea.



Auzitegiek erabaki dute hauteskundeen eguna, berriz ere. Nola hartu duzue erabakia?

Halako gauzak azaltzea ezinezkoa litzateke demokrazia batean, baina, bestalde, momentu batera iritsi gara zeinetan ezerk ez gaituen harritzen. Hortaz, astakeria bat da? Bai. Aberrazio demokratiko bat da? Bai, noski. Baina harritu, egia esan, ezer gutxik harritzen gaitu jada.

Gobernuaren aurkako diskurtsoa gogortu du oposizioak, pandemiaren kudeaketaren harira. Zer-nolako iritzia duzue zuek?

Uste dut prebentzioan hobetu beharra dagoela, eta neurri bakarrak ezin direla izan negozioak ixtea eta irekitzea. Test masiboetan, arakatze sisteman eta teknologiaren erabileran ere lan hobea egin daiteke. Lurraldean neurri desberdinak ezartzea ere beharrezkoa da. Generalitearen erantzukizunekoak dira kontu horiek, baina ez laguntzak ematea, negozioak iraunkorki itxita egon daitezen eragoztea, eta aldi baterako erregulazioan daudenak langabeziara joatea eragoztea ere, adibidez. Alde horretatik, negargarria da Espainiako Gobernuaren kudeaketa. Bazterrean utzi ditu enpresa txikiak, komertzioak, ostalaritza, kultura... Eta, aldiz, erabaki du Europako funtsak argazkirako erabiltzea eta enpresa handiei ematea. Arduragabekeria handia erakutsi du, eta horren konplize izan dira modu akritikoan haien dekretuak eta aurrekontuak onartu dituztenak.

Testuingurua nabarmen aldatu da 2017tik hona. 155. artikuluaren mehatxuari aurre egin eta Generalitatea berreskuratzeko beharra zegoen orduan, besteak beste. Lehen baino marra gorri gehiago daude orain indar independentisten artean?

Marra gorriak lehengo berak dira guretzat. Harritzen gaituena da inork pentsatzea 2021ean aurrera egin daitekeenik independentziarako bidean Comukoak gobernuan sartuta, edo onargarriak ez direla erakutsi duten errezeta ekonomiko eta sozial batzuk ontzat jotzea. 2017an ere ez genukeen onartuko Comurekin batera gobernatzea. Euren neurri politikoetako bakarrarekin ere ez dugu bat egiten.

Comurentzako mezu horrek ERCrentzat ere balio du?

Deigarria da euren burua independentistatzat duten alderdien artean Junts per Catalunyari bakarrik galdetzen zaiola nola irits daitekeen independentziara. Eta, aldi berean, gu gara horri erantzun diogun bakarrak. Dokumentu bat egin dugu, eta galdetzen diguten aldiro azaltzen dugu. Gainerakoak akordio magikoetan edo federalismo magikoan bizi direla ematen du. Hortaz, kontua ez da hainbeste marra gorriak jartzen ditugula, baizik eta proposamen zehatzak egiten ditugula, batetik, eta azken hiru urte eta erdian funtzionatu duenetik eta ez duenetik irakaspenak ateratzen ditugula. Alderdi barruan lan handia egin dugu hori aztertzen, eta helburu zehatzak jarri behar direla ikusi dugu. Eta lortu dira urratsak kontu batzuetan; euroaginduenean, esaterako. Egiteko modu horiek beste instituzio batzuetara eraman behar dira, eta horretarako balio behar du Kataluniako Parlamentuak.

Elkarrekiko tonua gogortu egin duzue zuek eta ERCk kanpainan; batez ere, Espainiako Auzitegi Gorenak Laura Borras ikerketapean duela eta. Kanpainako ohiko tonu beroaren barruan sartu behar da?

Guk soilik azaldu dugu Laura Borrasen kasua Espainiako Estatuaren jazarpen kasu bat gehiago dela. Hiru urtean 3.000 lagun jazarriak izan direla diogunean, horretaz ari gara. Eta norbait nabarmentzen denean, Lauraren kasuan bezala, haren aurka egiteko modurik errazena hori dute. Uste dut mugimendu independentistak hausnartu behar duela nola aurre egin horri, gure artean auzi hauek eztabaidagai bihurtzea mugimendu hori amaitzeko estrategia gisa baitarabil Espainiako Estatuak.

Plebiszitarioak izango dira zuentzat gaur zortziko hauteskundeak?

Beti dira. Urriaren 1ak balioa du guretzat, baina bozkatzera joatea beti da prozesu demokratiko bat. Bestalde, nazioarteko erakundeei, hedabideei eta bestelakoei begira, oso garrantzitsua da independentismoak %50a gainditzea. Urriaren 1ak balioa du guretzat, baina baliteke prozesua kanpotik ez izatea hain erraza ulertzen. Mugarri bat izan daiteke %50a gainditzea, eta, lortzen badugu, ezinbestean ondorioak izan beharko ditu.

Laura Borrasek esan du aldebakarreko independentzia deklaratuko duzuela, soilik independentismoa hori defendatzeko gai denean. Nola irits daiteke jokaleku horretara?

Bide bat dugu egiteko, eta legealdi honetan egin nahi dugu. Helburu zehatzak jarri behar ditugu, hauteman ahal izango ditugunak. Izan dira horrelakoak lortzeko aukerak, eta batzuek eskuetatik ihes egin digute. [Espainiako] Estatua atakan jartzen saiatu behar dugu, edozein irtenbide okerra izan dakion. Hala gertatu zen urriaren 1ean. Bi aukera zituzten, eta biak txarrak: erreferenduma normal egin zedin uztea eta lurraldea kontrolatzen ez zutela erakustea, edo Polizia bozkalekuetara bidaltzea eta han zeudenen kontra egitea. Bigarrena hautatu zuten, eta, hala ere, bozketa egin ahal izan genuen. Logika hori aplikatu behar da. Antzekoa gertatu zen [Carles] Puigdemont presidentearekin. Espainiako Estatuak erabaki zezakeen erbestean egon zedin uztea gatazkari buruzko bere kontakizuna zabaltzen, baina ez du hori egin. Haren aurka jo zuten, eta, gainera, gaizki egin zutenez, lau euroagindu atzera bota zizkieten.

Europatik egin behar da hori?

Espainiaren eskuetatik kanpo dauden entitateek balio behar dute horretarako, eta Errepublikaren Kontseiluaren eta beste zenbait organismoren rola funtsezkoa da. Generalitatetik zenbait gauza ezin dira egin; bide hori jorratu genuen, eta ikusi genuen zer gertatu zen: 155.-a ezarri ziguten eta Generalitaterik gabe geratu ginen. Horregatik jarri genuen mahai gainean Errepublikaren Kontseiluarena. Indar independentisten estatu goren funtzioa izan behar du, subiranotasuna eskuratuz joateko.

Konfrontazio demokratikoa sustatzea, gatazka ikusgarri egitea eta Europan diplomazia lanak egitea. Horiek dira zuen estrategiaren oinarriak?

Bai. Azken legealdian agian ez da behar beste jorratu bide hori, baina orain indartu egin behar dugu. Hiru eurodiputatu ditugu, eta oso ondo datorkigu haiek Europako Parlamentuan izatea. Pedagogia lan handia egiten ari dira hemengo gatazka azaltzeko, eta ari da emaitzak ematen. Aitortu zaitzaten, lehenengo ezagutu egin behar zaituzte, eta lan hori sendotu egin behar da. Auzi asko ditugu zabalik, eta denek Estrasburgon amaituko dute. Prozesu luzeak dira, eta mingarriak preso edo erbestean daudenentzat, baina ikusten ari gara alor horretan duela hiru urte diseinatu genuen guztia gertatzen ari dela

Atzerapauso bat litzateke aipatzen ari zareten %50 horretara ez iristea?

Independentzia tresna bat da; proiektua Katalunia da. Uste dugu independentzia lortuta soilik lortu ahalko dugula herrialde hobe bat. Auzia ez da identitarioa; auzia da zer etorkizun nahi duzun zuretzat, zure seme-alabentzat eta gizarte osoarentzat. Konbentzimendu horretatik lanean jarraituko dugu, emaitza edozein izanda ere.

ERCrekiko lehia botere harreman bihur daiteke, zeinetan bata saiatuko den besteari bere estrategia inposatzen.

Estrategia desberdinak ditu, eta uste dut hori osasuntsua ere badela. Bide desberdinak jorratu behar dira, eta dagoeneko probatu ditugu batzuk. Baina, bestalde, zerk funtzionatu duen eta zerk ez onartu behar dugu, nork proposatu duen kontuan hartu gabe. Ez du funtzionatu Pedro Sanchez presidente izendatzeak ustezko negoziazio mahai bat eratzeko, ez dugulako mahai horretan inolako botererik ez bermerik. Garrantzitsua da lezioak ikastea. Hortaz, estrategia desberdinak daude? Bai. Lehia bat dago horien artean? Noski. Hauteskunde emaitzak ere balio behar du zein estrategia den baliagarria zehazteko.

Estrategia bat besteari gainjarri behar zaio ezinbestean?

Ez gara hainbeste oinarritu behar bataren edo bestearen ideologian, baizik eta ebidentzia enpirikoetan. Duela urtebete baino okerrago gaude: errepresaliatu gehiago daude, ez gara erreferendum adostu batera gerturatu, eta ez gaude amnistiatik hurbil. Errealitatearekiko fidela den ariketa bat egin behar dugu.

Badago baldintzarik ariketa hori egin eta bide orri bat adosteko?

Konbentzituta nago denok nahi dugula bide orri hori egotea, eta, baldintzarik ez bada, sortu egin beharko dira.

Espainiako Gobernuarekin elkarrizketa mahaia osatuko dela ematen du. Komeni da ate hori zabalik mantentzea?

Elkarrizketarako bada, bai; baina bakarrizketarako bada, ez. Egona naiz mahai horretan, baina auzi horien inguruan ez zen hitz egin. Negoziazio mahai bat behar dugu, ez elkarrizketa mahai bat. Elkarrizketarako hor ditugu tabernak. Inbestidura baterako diseinatu zen tresna hori, eta hasieratik gaizki diseinatu zen, eta ez du balio izan. Negoziazioaren alde beti egongo gara, eta gure xedea da hori behartzea, baina oraingoz ez da halakorik egon; ezta hurrik eman ere.

Eta ezin du balio errepresaliatuen auzia bideratzeko?

Balio behar luke, baina, esan bezala, ez dago inolako negoziaziorik. Espainiako Gobernuak erabaki dezake amnistia lege bat bultzatzea. Auzi politikoa konpondu nahiko balute, egingo lukete. Baina oraingoz ez dugu horrelakorik ikusi, ez bada momentu zehatz batzuetan diskurtsoa moldatu dutela komeni izan zaielako. Hala ere, halakorik egin ez badu da ez duelako beharrik izan, eta Madrilen gauden alderdi independentisten exijentzia nahikoa izan ez delako eta ez delako estututa sentitu.

Herri mobilizazioari esker hazi da, batez ere, independentismoa. Pandemiak bigarren mailan utz dezake?

Kontrakoa uste dut. Pandemiak inoiz baino ageriago utzi du zertarako behar dugun estatu bat. Generalitateak baliabide gutxi dituela erakutsi du, eta, bestalde, ikusarazi du zer gutxi erreparatzen dion Espainiako Gobernuak katalanen ongizateari.

Herritarrak eta alderdiak sintonian ikusten dituzu, ala geroz eta arrakala handiagoa dago?

Ziklikoa da. Orain hiru urte sintonia handiagoa zegoen. Urte oso gogorra izan da, eta, pandemiaren urte gogor honen aurretik, errepresio gogorreko bi urtetatik gentozen. Errepresioak eragina dauka. Horregatik, 2017ko udazkeneko animoa berreskuratu behar dugu, eta baita herritarrekin sintonia hori lortu ere.
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.