Afrikarrak Espainian

Espainian pertsona beltza eta afrikarra izatea bera—Mendebaldeko gainerako munduan ere gauzabera gertatzen dela imajinatzen dut—, betiereko kondena dela dirudi, bakarka zein taldeka. Bizitza osorako arrazakeriaren eta gorroto diskurtsoaren aurkako gizarte mugimenduekin, aniztasuna sustatzeko eta bizikidetza defendatzeko ekintza politikoekin eta horrek estereotipo eta aurreiritzi gisa eraman dezakeen guztiarekin konpromisoa hartzera betiko kondenatzea.

Dirudienez, Espainiako testuinguruan, Afrikako gizabanako beltza ezin da politikoki eta sozialki definitu, ezta erlazionatu ere, arrazakeria eta aniztasunaren aurkakoa ez den beste inongo eremutik. Azkenean, hemengo ia pertsona zuri guztientzat, Afrikako pertsona beltza beti diskriminatua, erruki eta ulermen bila dabilena dela dirudi. Gainera, aniztasunaren eragile izan behar du; izan ere, beltza edo beltz afrikarra, hemen Espainian edo han Afrikan beti desberdina izango da, exotikoa, Europaren ikuspegitik. Berari dagokio besteekin bizitzen, portatzen, integratzen... ikastea, ezta?

Hausnarketarekin jarraitu baino lehen, azpimarratu behar da kontua ez dela, inola ere, arrazakeriaren aurkako borroka eta aniztasunaren eta bizikidetzaren aldeko lana deslegitimatzea, garrantzitsuak baitira eta jarraitu behar baitute, guztiei eskubide eta aukera berdintasuna bermatzeko. Nik neuk, zeregin horietan erabat murgildutako eta kolore guztietako gizon eta emakumeen lanari esker lortutakoaz gozatzen dut. Eta Real Madrileko Vinicius Junior jokalariaren kasuarekin Espainiako futbolean gertatu berri denak gogorarazten digu gizarte honetan beltza izateak, diruduna izan ala ez, ospea izan ala ez, edozein motatako indarkeria eta diskriminazioa jasateko arriskuan jartzen zaituela. Arrazismoa borrokatzen jarraitu beharra dago.

Hala ere, gizarte mugimenduetatik eta politika publikoetatik pertsona beltzei arrazakeriaren aurkako eragile izatearen ardura ematea, gai horretatik kanpoko beste eztabaida politiko eta sozialetan parte hartzeko aukerarik eman gabe, benetan arrazakeriarik arriskutsuena da: arrazakeria instituzionala. Aniztasunarekiko errespetua goraipatzen duen diskurtso horrek bizitzari eta ekonomiari buruzko gizarte-eztabaida garrantzitsuetatik kanpo mantentzen ditu kolektibo batzuk, inoiz ateratzen ez diren laukitxoetatik: antiarrazakeria, aniztasuna, bizikidetza, eta abar.

Egia da pertsona batzuen eta besteen aniztasuna eta desberdintasunak ez aitortzea horien existentzia ukatzea dela, baina egia da ere kolektibo bat beti bere aniztasun eta ezberdintasunagatik bakarrik aipatzea, egoera jakin batetara kondenatzea dela; diskriminazioa dela, pasiboa eta kasu honetan positibo itxurakoa izanik ere. Eta diskriminazio pasibo horrek Espainiako futbol estadioetako «Vinucius, tximino bat zara» horiek ahalbidetzen ditu. Ekintzaileen eta politikarien «arrazakeriaren aurkakoak gara eta aniztasuna babesten dugu» leloan jasotako diskriminazioa, hitzaldietan pertsona beltzei edo afrikarrei soilik aplikatua, arrazakeria arrunta normalizatzen eta inplementatzen baitu, kolektibo jakin baten arazo gisa bakarrik aurkezteagatik, haiekin argazkiak eginez bakarrik konpondu ahal izango balitz bezala.

Horregatik, 2023ko maiatzaren 25ean, Afrikaren egunean, ospatu ez ezik, aldarrikatu ere egin nahi dugu betirako arrazismoaren aurkako borrokarekin konprometitutako kultura folklorikodun pertsona beltz eta afrikarrak baino gehiago ere bagarela. Alboko eraikineko bizilagunak gara, goiko solairukoak; lankideak gara; eta etxebizitzen legeari buruzko iritzia ere badugu, Bai bakarrik da bai legeari buruz, mugikortasun legeari buruz eta Espainiako herritarrei dagozkien lege guztiei buruz, herri honetan bizi garelako eta beste edonork nahi duen hori bera nahi baitugu, bizi-baldintza duinak. Desberdinak eta arrazakeriaren aurkakoak izateak ez gaitu baztertu behar beste espazio sozial eta politiko batzuetatik. Azkenean, arrazakeria arrunt eta instituzionala amaitzeko modurik onena, agian, espazio politiko eta sozialetan gu garena besterik ez garela aintzat hartzea da: beltzak, afrikarrak, bai; baina zu bezalako pertsonak.