Lana, enplegua eta denbora...

Gure inguruari begiratzeko denbora izango bagenu, gertatzen dena aztertzeko eta horretaz guztiaz hausnarketak egiteko tartea hartuko bagenu, begi-bistan duguna baino gauza gehiago ikusiko genituzke. Baina tarte hori edukitzea, gaurko jendartean, luxu bat da. Ez da eskubide bat, kapritxo bat, ezta bizitza ongi antolatzen dugun edo ez.

Denbora edukitzea, besteak beste, klase kontua da. Generoarena ere bai, noski. Eta, nola ez, baita jatorri kontua ere!

Gure bizitza enpleguaren arabera dago antolatuta. Balio duen enplegua, eskubideak ematen dituena, kotizatzen duena, kontabilizatzen den enplegu hori. Zerbait ekoizten duen enplegua, «hazkundea» ekartzen duena enpresarien, patronalaren eta gobernuen hitzetan (haiek ere ez daukate denborarik, baina eduki zezaketen, denbora diru gehiago lortzeko erabiltzen dutelako; eta, ondoren, diru hori denbora besterik ez duenari erosteko erabiltzen dutelako). Hain ohituta gaudenez, pentsatzen dugu gauzak ezin direla beste modu batean izan.

Normala iruditzen zaigu lan egiteko bizi behar izatea, gero eta gutxiago irabaziz gainera. Normala iruditzen zaigu hainbatek emakume bat edukitzea etxean, 24 orduz zerbitzatzen, bere bizitzaren truke. Normala iruditzen zaigu emakumeak arduratzea zaintzaz eta etxeko lan guztiez, emakume izate hutsagatik. Ez gaitu harritzen emakume gehienak zoratuta bizitzea guztira iritsi nahian, eta normala ikusten dugu etxeko langile gehien-gehienak emakumeak izatea, eta gehiengoa etorkinak. Ez dugu gogoeta egiteko arrazoirik ikusten?

Tartean, Eusko Jaurlaritzak etxeko langileak baztertu ditu adin txikikoak zaintzeko kontziliazio neurrietatik. Hori da, euren etxeak garbitzen dituzten horiek utzi ditu kanpo. Etxez etxeko laguntzaz arduratzen diren langileek (emakumeak gehienak, noski) baldintza prekarioetan jarraitzen dute, zerbitzu horiek ordaintzeko diru kopurua urtez urte txikitzen dutelako aldundietan. Eta udaletan, beste aldera batera begiratzen dute, zerbitzu horiek azpikontratatuz zuzenean kudeatu beharrean.

Denboraren, enpleguaren eta lanaren banaketa ez da bidezkoa eta, ondorioz, emakumeok lan horiek musutruk egiten ditugu, prekarioan edo esklabotza garaietara gerturatzen gaituzten baldintzetan. Egoera hau dela jakin eta aldatzeko ezer ez egiteak bidegabekeria horren guztiaren bidelagun egiten gaitu. Zaintza lanak erantzukizun sozial bat dira; kontrakoa pentsatzea axolagabekeria politiko ikaragarria da.

Berdintasun politikek irabazi dutela esaten da. Soldata arrakalaren auzian EAE zein ondo dagoen aldarrikatzen da. Baina, bitartean, baldintza guztiz salagarrietan lan egiten duten emakumeek garbitzen dituzte etxeak, eskubideak mugatuak dituztenak edo eskubiderik gabekoak egoera administratiboa dela eta. Berdintasunaz hitz egiten da, baina jarraitzen dute pentsatzen emakumeok gutxiago irabazten dugula oraindik ez dugulako ikasi ikasketak eta lanbideak ongi aukeratzen. Aski da!

Benetan nahi al dugu jendarte bat inork egin nahi ez dituen lan guztiak emakumeok gure gain hartu beharko dituguna? Edo nahiago dugu lan horiek guztiak banatuko dituen jendartea? Lan horiek emakumeak zapaltzeko erabiliko ez dituen jendartea? Hori da helburua, eta bidea urratsez urrats egingo dugulako, gaurdanik has gaitezke eredu berri bat eraikitzen hasteko neurriak hartzen. Has gaitezen gaurko eredutik aldentzen, martxoaren 8an eskatzen genuen jendarte eredura gerturatzeko. Neurri asko ditugu hartzeko, besteak beste:

Etxeko lanak eta etxeko langileak aitortu eta aitortza hori eskubide bihurtzea (langabezia, gaixotasun bajak, gizarte segurantzan kotizatzea, formakuntza, oinarrizko soldata...).

LANEko 189. hitzarmena aintzat hartzea.

Benetako kontziliazio politikak martxan jartzea, lanaldiaren murrizketa sakona eginez eta ordutegiak berrantolatuz, bizitzarekin bateragarriak izateko.

Jendartea bizitzaren arabera antolatzea, ekoizpenari begira antolatu ordez.

Sexuaren araberako lan banaketaren kontra egitea, kontuan hartuz arrazarekin guztiz lotuta dagoela, migrazio estatusarekin eta klase sozialarekin.

Jendartearentzat beharrezkoak diren lanak birpentsatu eta berrantolatu.

Erantzukidetasunerako politika eraginkorrak martxan jartzea eta kontziliaziorako benetako neurriak hartzea.

Atzerritartasun Legea indargabetzea.

Barneko langile izaera deuseztatzea.

Zaintzeko, zainduak izateko eta zaintzaile ez izateko eskubidea ziurtatuko duten neurri unibertsal eta zehatzak.

Zerbitzu publikoak garatzea.

Zaintzarako euskal sistema publikoa eraikitzea.

Angela Davisen hitz ezin hobe hauekin bukatu nahi dugu: «Emakumeon ardura erabatekoa eta indibiduala diren etxeko lanak deuseztatzea helburu estrategikoa da emakumeon askapenerako bidean. Baina lan hori guztia sozializatzea bazkariak prestatzea eta umeak zaintzea barne ekonomian irabaziak bilatzearen nagusitasunarekin bukatzea ekartzen du».