Albistea entzun

ARGI ALDIAN

Ligatzeko genetika

Jose Ramon Bilbao - EHUko Genetika irakaslea

2023ko martxoak 31

Bikotekidea izan edo gau bateko ligea izan bilatzen ari garena, datuen analisirako algoritmo konplexuak darabiltzaten online plataformek gure beharrizan sozial, erotiko edo erromantikorako match egokia aurkituko dutela agintzen digute. Teknologiak ligatzeko aukera infinituak atzamar puntan jarri dizkigula pentsa liteke, eta erabiltzaile kopuruari begiratuta, bistakoa da ligatzeko aplikazioek izan duten arrakasta. Hala ere, hainbat ikerketak erakutsi dute errealitatea oso bestelakoa dela: lehen zitaren arrakasta-tasa txikia izaten da, eta, gainera, erabiltzaileek egunero 90 minutu pasatzen dituzte plataforman bilaketak egiten, ligatzeko aplikazioaren akidura izeneko portaera-asaldura garatu arte.

Badago bikotekide perfektua identifikatzeko falta den informazioa genetikak ekar dezakeela pentsatzen duenik, eta azken urteetan horretarako DNA profilak erabiltzen dituzten aplikazioak merkaturatu dira. Gaixotasunekiko arriskua edo jatorri genetikoa kalkulatzen dituzten 23andMe edo Ancestry plataforma komertzial ezagunen antzera, etxean hartutako listu laginaren DNA aztertu eta hainbat aldaera genomikotan oinarritutako parekatzea egin dezakete Pheramor edo DNA Romance moduko aplikazioek. Programak erantzun immunitarioan parte hartzen duten hainbat gene alderatzen ditu, eta desberdintasun handiena duten pertsonak lehenesten ditu bikotekide egoki modura. Irizpide horren atzean dagoen ideiak badu, teorian behintzat, nolabaiteko sinesgarritasuna, eboluzioak aniztasuna hobesten baitu eta oso desberdinak diren gurasoen seme-alaben sistema immuneak arrakasta handiago izango luke infekzioen aurkako borrokan. Erantzun immunea eta erakarpena lotzen duen lehen ikerketa 1976an argitaratu zen. Bertan, sagu arrek erantzun immunitarioa abiarazten duten MHC gene familia aldakorreko alelo desberdinak zituzten emeak aukeratzeko joera zutela ikusi zuten, eta arrek desberdintasun genetiko horiek usaimenaren bidez antzematen zituztela frogatu zuten. Izan ere, oso aldakorrak diren usaimen-hartzaileen gene familia MHC-tik oso gertu dago genoman, eta gene horiek guztiak batera heredatzen dira. Hogei urte beranduago, hipotesia gizakian frogatzeari ekin zioten, kamiseta izerdituaren azterketan. Saguek bezala, emakumeek izerdiaren usainaren arabera aukeratutako gizonek haiekiko desberdintasun genetiko handiena zuten. Feromonak omen dira erakarpena eragiteko gai diren molekula usaintsu horiek, baina orain arte behintzat, ez da halakorik aurkitu giza izerdian, eta kamiseta izerdituen ikerketa ez da berriro errepikatu.

Genetikak elkarrenganako erakarpenean zerikusia izan dezakeela ukatu gabe, komunitate zientifikoak zalantzan jartzen du egungo test horien fidagarritasuna, eta ikerketa sakonagoak eskatzen ditu genomaren ekarpena zehaztu ahal izateko. Horiek etorri arte, fenotipoan oinarritu beharko dugu gure aukeraketa: itxura fisikoan, umorean, inteligentzian, zaletasunetan, gustuetan... ezaugarri horien guztien atzean genotipoa ere badagoela jakin arren.

Sareko BERRIAzalea:

Irakurri berri duzun edukia eta antzekoak zure interesekoak badira, eskari bat egin nahi dizugu: Berria diruz babestea.

Zuk eta zure gisako sareko milaka irakurlek egindako ekarpenarekin, eduki gehiago eta hobeak sortuko ditugu. Eta, zuekin osatutako komunitateari esker, publizitateak eta erakundeen laguntzek bermatzen ez diguten bideragarritasuna lortuko dugu.

Euskarazko kazetaritza libre, ireki eta konprometitua eskaini nahi dizugu egunero; bizi zaren munduaren eta garaiaren berri ematen segitu.

Albiste gehiago

Txalupa uretaratu zutenean. ©MAIALEN ANDRES / FOKU

Uretaratze gozo-gozoa

Enekoitz Telleria Sarriegi

Txokolatez egindako 1.500 kiloko txalupa bat itsasoratu dute Pasaiako badian. Albaola Itsas Kultur Faktorian egin dute, Euskal Herri osoko gozogileen artean. Eta bai: flotatu egin du.
Izokin bat, Bidasoa ibaian gora. ©JOSE ARDAIZ GANUZA

Joan-etorriko arrainen balioa

Iker Tubia

Arrain diadromoen onura ekologiko eta kulturalak handiak direla adierazi dute Europako Diades proiektuaren emaitzek. Arrain horiek ibaitik itsasora edo itsasotik ibaira migratzen dute, eta haien populazioak arriskuan daude. Adituek babes neurri «bateratuak» eskatu dituzte.
Natalia Garriga eta Rosa Roma i Monfa, atzoko agerraldian. ©ARNAU PASCUAL / KATALUNIAKO KULTURA DEPARTAMENTUA

Kataluniak ehunka bikoizketa eta azpidatzi emango dizkie plataformei

Jakes Goikoetxea

TV3k bikoiztutako eta azpidatzitako film eta telesailak jartzen ari dira 'streaming' plataformen esku

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...