KRITIKA. Artea

'Tékne' hitzaren berreskurapena

Julio Sarramianen Tékne erakusketaren obra batzuk, Bilboko Aldama Fabre galerian. ARITZ LOIOLA / ARGAZKI PRESS.
2017ko maiatzaren 23a
00:00
Entzun

'Tékne'

Artista: Julio Sarramian. Noiz: Martxoaren 24tik maiatzaren 20ra. Non: Aldama Fabre galeria, Bilbo.

Arteari begirada historikoa botaz gero, argi dago, orokorrean eta hein handi batean, sorkuntza proiektuak naturarekiko erlazioan ulertu izan direla, nahiz eta garaian-garaian erlazio hau ikusmolde guztiz ezberdinetatik buruturikoa izan den, testuinguru bakoitzean garaturiko pentsamoldearen araberakoa, hain zuzen ere. Kasu honetan, Julio Sarramianek Aldama Fabre galerian aurkezten duen Tékne erakusketak ere erlazio horretara garamatza berriz ere ezinbestean, egungo pentsamendu eta ikusmoldeak antzinatekoarekin uztartuz.

Izan ere, eta nahiz eta lehenengo irakurraldian ziur aski tékne hitzak teknika terminoa dakarkigun gogora, alegia jarduera batean erabiltzen diren prozedura eta metodoen multzoa, ezin gaitezke horrekin soilik konformatu. Hain zuzen ere, eta teknika hitzaren jatorria tékne den bezala, antzinateko grezierazko hitz honetan baitu jatorria egungo arte terminoak ere. Tékne hitz grekoa latinera ars gisara itzuli zen, eta horra hor egungo hitzaren erroa. Hala eta guztiz ere, gizarteak berak historian zehar garatu edo aldatu diren neurri berean, hitzak berak ere, edo hobe esanda, hitzen esanahiak ere prozesu beraren partaide izan dira. Beraz, hona hemen galdetu beharreko itauna: zein zen tékneren antzinateko esanahia? Galdera horren erantzuna topatu ahala, Sarramianek proposaturiko proiektuaren gakoetariko bat askatzeko tresna izango dugu esku artean.

Garai hartan, terminoak oso esanahi zabala zuen, arau batzuen ezagutzan oinarritutako eskuzko abilezia edo trebeziari egiten baitzion erreferentzia, eta Physis (natura) hitzarekiko erabateko aurkakotzan ulertzen zen. Horrela bada, tékne hitzak artifiziala zenari egiten zion erreferentzia, eta baita naturala izan zitekeen hori objektu artifizial bilakatzeko prozesu eta ezagutzari ere, nahiz eta abiapuntua mimesia izan. Sarramianek, neurri batean, arteak antzinatean zuen esanahia berreskuratuko du, baina naturarekiko kontrajartzean ulertu beharrean, harekiko gainjartzean aurkeztuz.

Hain zuzen ere, artistak, naturaren zati diren paisaia jakinen gainean, teknologia berrien erabilera burutzen baitu, hala nola laser izpiena edo errotuladoreena, alegia, egungo ezagutza eta gailuen aplikazioarena. Prozesu horren emaitza, guztiz ingurune artifizial eta berriak sortzearena izan delarik, zeinaren bidez, eta arteak bitartekari lanak eginik, naturala eta artifiziala eremuen dikotomiaren inguruko hausnarketa plazaratzen baitu.

Naturarekiko burutzen den analisi hori, ordea, badirudi ia ikuspegi zientifiko batetik eginikoa dela, egungo testuingurutik gure gertuko paisaia eta ingurunea berrezagutzeko beharraren bultzakadei segika burutua, eta, hori dela eta, azken emaitza bera baino gehiago, prozesuan, unean-unean sorrarazten diren aldaeren garrantziaren erreibindikazioa gauzatzen dela bai proiektuan eta bai erakusketan bertan.

Hala eta guztiz ere, eta aipatutako azken hausnarketa horiek interesgarriak izan daitezkeen arren, Sarramianen lanek, batez ere tituluak eraginarazten duen garai historiko ezberdinen elkartzea dela eta, nigan beste pentsamendu batzuk ere piztu dituzte. Agian, eta ia ziur nago artista beraren intentzioetatik aparte daudela, baina arteak zerbait interesgarririk baldin badu, horietariko bat lanek sor ditzaketen gogoeta anitzak dira, maiz sortzaileen eskuetatik ere ihes egiten dutenak.

Berriz ere tékne hitzari tiraka hasi beharrean gaude, eta, antzinatean izandako esanahi guztiz zabala gogoratu, arte produkzioa ez ezik, ia gainontzeko ofizio guztiak ere bere gain biltzen zituena. Horrela, ez artea eta ez artistak ez zuten oraindik ere ondoren Errenazimentu amaieran gainjarritako eta ia nolabait egungo testuingururaino bizirik iraun duen jeinuaren inongo zentzurik. Hitzaren berreskurapenaz gain, artistaren zentzuaren berreskurapenaren aldeko aipuaren inguruko gogoeta da mahai gainean jarri nahiko nukeena modu honetan, bide batez; izan ere, maiz ahaztu egiten baitzaigu egun artista izatea ere beste edozein ofizio burutzearen pareko dela, alegia, artista izatea ogibidea dela. Horren ondorio zuzena izanik, besteak beste, langile hauek sufritzera kondenatuta daudela dirudien eta hain arbuiagarria den ezegonkortasun erabatekoa ere.
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.