Zuzenekoa: Bizkaiko Bertsolari Txapelketako finala

Bakarkako gaiaren arabera, familia aberats batean jaio eta hezi da Bizkarra. Gaur herentziari uko egitea erabaki du. 

Esan du bera ez zela enpresa handi baten jabe egin, hala egin dutela baizik: «Niretzat gauza guztiak izan/ dira bizitzan debalde/ Ozeania eta Asia/ korritu dut aldez alde/ besteek miseria besteek kondenak/ ta nik arropa marka onenak/ nintzen garaitik nerabe/ ta hamazortzi betetakoan/ etzen aldatu goi ta behe/ aitan enpresan zuzendaritzan/ sartu bainintzen suabe/ ez ikasketa ez ezagupen/ ez nintzen egin, egin ninduten/ enpresa handi baten jabe/ inoiz lanik egin gabe». Bertsoaldia bukatu du esanez diruak aberatsenak aberastu egiten dituela: «Estutu zaizkit nire zain denak/ ai, nire hauspo, nire hats/ esan didate guztia eman/ behar omen duzu beraz/ banku kontutik dena atera/ jadanik beste herri batera/ joan beharrik eztut hegaz/ bizi austero bat gurako nuke/ ta eztut egingo atzerantz/ nire langile hoiekin jardun/ nahi dut barka eske berbaz/ diruak badu nahiko delitu/ bultzatzen ditu, mantentzen ditu/ behean daudenak beherantz/ ta aberatsak aberats».

Unibertsitateko ikaslea da Galletebeitia. Sare sozialetan dabilela, bere irakasle batek idatzitako mezu transfobo bat ikusi du. 

Kontatu du EHUko irakaslea dela mezu transfoboak idatzi dituena: «Gaua heltzean logelan sartzen/ naiz bi betazalak berun/ begiratzeko mundu horretan/ zer ikusi dezakegun/ hurbilekoak eta lagunak/ gehienak dira ezezagunak/ sarean zehar gaur egun/ irakasleak ere hor daude/ ta jatorrak, bueno, segun/ nik badut neure talde maite bat/ geure sare geure ehun/ baina astean behin arakatzen/ barrua hasi zait/ asaldatzen/ ez dira bat dira ehun/ ta hau den EHUn». Bigarren bertsoan esan du uste baino gertuago egoten direla irakasle hori bezalakoak: «Ikasgelara sartuagatik/ hezkidetza planen gida/ hortik kanpora errealitate/ ankerrena ageri da/ klaseak eman ohi zizkidana/ amorruz dator orain nigana/ zein den munduko deriba/ betetzen dira kaleak eta/ Gasteizeko abenida/ egun batetik harago baina/ Faxismoaren zingira/ osatzen duten modu mordoan/ ta era horren homofoboan/ etzaitez joan urrutira/ geutarikoak baitira».

Honako gaia bota dio Idoia Anzorandiak Enbeitari: «Adinean aurrera zoaz eta gero eta gehiago kostatzen zaizu zure gorputzaren aldaketak onartzea».

Menopausia aurreko garaian dagoela azaldu du lehen-lehenik. «Begi handiko zimurrei ere/ begira nago luzaro/ ezta alperrik nire gainetik/ hainbeste urte igaro/ pentsetan neban titi pare hau/ ja ondoa jota dago/ ta justu orduntxe jatazan/ apur-apur bat gehiago/ nire kontrako deklibe txar hau/ hasia neukan lehenago/ lehen eneban gorputz hau maite/ eta orain gitxiago». Kontatu du gorputza ez dela «azala eta mamina» soilik. «Alu gainean leiho bat daukat/ umearentzat egina/ horren gainean ekumulau jat/ koipea eta zikina/ eskerrak behintzat nire ulera/ eztala heldu urdina/ bestela negar malkoz beteko/ neukez hainbeste izkina/ jende aurrera urten behar dot/ beste danak lez, jakina/ neuregan neure zimur guztiak/ ta neuregan neure mina/ hau da, gorputz bat ez da bakarrik/ azala eta mamina/ da beste danen bardina baina/ beste danen desbardina».

Bartrak honako gaiaren gaineak kantatu ditu hiru bertso: aktorea da, hilabete honetan ez du lanik egin eta 400 eurorekin egin behar izan du hilabetea.

Itziar Ituñoren larruan jarri da lehen bertsotik: «Ni Itziar Ituño naiz/ barka esatea/ Goenkale garaitik/ pertsona maitea/ oso handia da nire/ eskaparatea/ baina A aldea gero B partea/ oraintxe tokatu zait zulora joatea/ ekonomikoki ere/ a ze debatea/ azken baten hori da/ aktore izatea/ fama neurri gabe ta/ prekarietatea». La casa de papel telesailari keinu eginda amaitu dubigarren bertsoa: «Netflixen pasa nintzen/ baten pantailara/ ta irabazi nuen/ kriston millonada/ fan klubak be Brasilen/ zelako pasada/ sekulakoa izan zen/ nire gorakada/ baina ostia ere handia/ etorri zait jada/ inork ez nau deitzen ta/ patrikari traba/ inork imajinatzen/ ez duen gisara/ nire etxea ere/ paperezkoa da».

Etxebarriazarraga hurreratu da mikrofonora. Gaiaren arabera, bizitza osoa eman du itsasoan, eta bere alabak esan dio berak ere ogibide hori izan nahi duela. 

Etxebarriazarraga poztu da alabaren erabakiarekin. «Gure lana nahiz ezin/ besteei konpara/ jitoan egotea/ baino hoba da/ bizitzak gazte asko/ eroan dau txopara/ ta zer amestu barik/ ei doaz lotara/ pozten naz alaba/ aita bezala ba/ ausartzen bazara/ baina badaezpada/ lehenengo probatzera/ joango gara». Nolanahi ere, alabari azaldu dio itsasoko bizitzak zer dakarren: «Itsasoa dalako/ olatu botea/ sagoiez irauli dan/ kamarotea/ hilabete etxetik/ kanpo emotea/ eta mundu guztiak/ zu itxarotea/ petral bikotea/ lagunek tokea/ kontran korrontea/ hoixe da kolpea/ danean eta inon/ ez egotea».

Pagonabarraga izan da bakarkako lanari erantzuten bigarrena. Honakoa izan du gaia: «Zure gurasoek laguntza behar dute. Anai-arrebek esan dizute, haurrik ez duzunez, zuk hartu beharko zenukeela gurasoak zaintzeko ardura».

Pagonabarragak hala deskribatu du gurasoen egoera: «Zutuntzen dira alperrik/ eztute ulertzen piperrik/ egiten dute okerrik/ ta jotzen dute bazterrik/ aita ta ama zahartu dira/ berez eztu ezer txarrik/ orain artean hau onartzeko/ eztugu izan indarrik/ baina aspaldi ohartu ginen/ baldin bageunde itzarrik/ jadanik ezin direla bizi/ etxean bakar-bakarrik». Azaldu du, anai-arrebek gurasoen errekaduak egiteko komodintzat dutela. «Noski, ez da atsegina/ euren zahartzaro ziztrina/ ai, betirako bagina/ denbora doa zikina/ lau anai ditut/ jatorrak dira/ jatortzat ditut, jakina/ beti esaten didate Gorka/ hobe ezkondu bazina/ eta barruan sartzen didate/ beraien hitzaren mina/ errekadurik heltzen denean/ beti neu naiz komodina».

Gaiaren arabera, Gernikako bonbardaketako biktima da Uria. Gaur, Alemaniako presidentea Gernikara joan da egindakoagatik barkamena eskatzera, baina oraingoan ere ez dute gonbidatu.

Uriak gogoan ditu eguna eta unea, eta hala deskribatu ditu: «Guztia bilakatu zen/ bonba ta odol itsaso/ batzuetan memoria/ bilakatzen da arazo/ ekitaldiko eguna heltzen joan da/ pausoz pauso/ esaten nuen igual gaur/ bestela bihar akaso/ baina eguna heldu da/ eta ez dut deirik jaso». Kontatu du amorrua eman diola gonbidatu ez izanak: «Alemaniako hori/ horren etorri da galai/ pozik bisitatu ditu/ Gernika eta Urdaibai/ goraipatu gure herri/ gure inguru gure paisai/ barkamen eske zetorren/ baina hain ikusten dut lasai/ ta nik oraindik gogoan/ hango une hango garai/ enautela gonbidatu/ eta mina eman dit, ai/ ta gainera pentsatu dut/ gero ikustean karai!/ ni enaute gonbidatu/ ta Espainiako erregea bai».

Hamarreko txikiko ariketa amaituta, bakarkako gaiari helduko diote segidan zortzi bertsolariek. Jone Uria izango da ariketari erantzuten lehena.

Galletebeitia eta Altube izan dira ariketari erantzuten azkenak. Idoia Anzorandia gai emaileak jarritako gaiaren arabera, jaiotza erraldoi bat jarri dute bi bertsolarien herrian, eta hara joan dira. Altube triste ikusi du Galletebeitiak; ez omen du pentsatu ere egin nahi nola bizi diren Belenen eta inguruetan. 

Galletebeitiak esan du Gazara ez dela miserikordia heltzen: «Jaiotzak egin digu/ ongi etorria/ Bibliako pasarte/ batek igorria/ eta orduko hotza/ berriz dator ia/ nahiz egizko mina den/ ez hipokondria/ Gazara ez da iristen/ miserikordia». Hala erantzun dio Altubek: «Gazara bonbak baino/ ez dira iristen/ nire mundu ikuskera/ aspaldi hautsi zen/ lehen enintzen ausartzen/ berba hauek biltzen/ ta Gaza ikusita/ konturatu nintzen:/ mundu hontan jainkorik/ ezta existitzen».

Gaiaren arabera, Enbeita eta Bizkarraren lagun bat hil zen Piriniotan. Bizkarrak proposatu dio mendi hori bera igotzea lagunaren omenez.

Enbeitak uste du zoriari deitzea ez dela komeni: «Beragaz akordau ta/ egiten dot negar/ zuk antza batu dozu/ behar beste indar/ ibili gura zeunke/ mendi hartan zehar/ zoriari ez jako/ inoiz deitu behar». Galdutakoaren bila joateko proposatu dio Bizkarra lagunak: «Zoriak dakar mina/ zoriak plazera/ ta proposatu dizut/ orain zuri zera:/ Pirinioetara krema ta bisera/ gu Monte Perdidora/ goazen atzera/ galdu gendun indarra/ berriz bilatzera».

Pagonabarraga eta Bartra izan dira ariketari erantzuten hurrenak. Gaiaren arabera, politikagintzan aritu dira biak azken urteetan. Pagonabarragak lana utzi, eta Bartrak esan dio enpresa bateko administrazio kontseiluan lana topatzen lagunduko diola.

Pagonabarragak lehen bertsoan esan du Bartraren mezu horretxeren zain zegoela. Hala erantzun dio Bartrak: «Izan parlamentari/ ta izan hautagai/ eta ja eztuzula hortan jarraitu nahi/ bueno hor daude Petronor/ BBK zein nonahi/ horrexegatik lasai/ egon zaitez Unai/ Josu Jon sartu genun/ eta zu ere bai». Lehenago ere «aurpegi handia» zuela esan dio Pagonabarragak: «Eta zure hitzei men/ eitea dagokit/ patronatoarena/ zer den ondo dakit/ handitzen hasiko zait/ Oihana gogotik/ daukadan tripa fina/ lehenengo tragotik/ aurpegia handia/ daukat lehenagotik».

Gaiaren arabera, Uria eta Etxebarriazarraga lagun bi dira. Euren kuadrilan Euskalgintzaren Kontseiluak antolatutako egitaraura joateko plana egin dute. Aitor gogaituta dago kuadrillakoek euskararekiko duten jarrerarekin.

Uriak abiatu du bertsoaldia: «Baina gero erdaraz/ astero-astero/ Algortan ezin zenez/ besterik espero/ ni ja erdi-ohituta/ nago honezkero». Etxebarriazarragak hala hitz egin du kuadrillaz: «Gugaz ikusi dabez/ Berri ta Anari/ baina inertzi hutsean/ euskaraz berba bi/ gero zelan esan ez/ dala euskaraz ari/ euskaraz dabilela/ uste dauanari».

Puntu-erantzunen ariketa amaituta, binaka jardun beharko dute jarraian zortzi bertsolariak, gaia emanda, hamarreko txikian.

Altube eta Enbeitak honakoa izan dute zortziko txikian aritzeko gaia: Lagunak dira. Beti izan dira urruneko herrialdeetara joatekoak. Aurten Euskal Herria zeharkatzeko plana egin dute. Etxekoa ezezaguna zaiela konturatu dira. 

Honela hasi du ariketa Altubek: «Gure Euskal Herria/ horren ezezagun/ gaur sentizten hasi naiz/ apur bat errudun/ Himalayan ibili izan gara urrun/ gaur arte enekien/ non zegoen Larrun». Araba ezagutu dutela kontatu du Enbeitak: «Trenera igon eta/ haizea sentidu/ probintzi bakarrean/ ezkara kabidu/ lehen gastau izan dugu/ horrenbeste diru/ ta Araba existitzen/ danik eztakigu».

Gai emaileak ondoko gaia jarri die Galletebeitia eta Bizkarrari zortziko txikian aritzeko: Bizkaiko Txapelketako gai jartzaile taldeko kideak zarete. Galletebeitiak ordu asko eskaintzen dizkio gaiak pentsatzeari, baina Aitor ez da erraz konformatzen eta gaiak fintzeko esaten dio. 

Inprobisazioa bertsolarien esku uzteko eskatu dio Galletebeitiak Bizkarrari: «Eragin buruari/ eskuak igurtzi/ gu bizkaitarrak gara/ eta ez giputxi/ bertsolariak onak/ gainera ez gutxi/ inprobisazioa beraiei utzi». Bizkarrak Enbeitak eta Galletebeitak aurrez egindako zortziko handiko ariketari egin dio keinu: «Gaian filosofoak/ ta gaian fraileak/ gaian tirolinak ta/ ai gaian baileak/ saioak ez joateko pena emaileak/ detektibe bat behar du gai jartzaileak».