Azpeitiko Udalak (Gipuzkoa) euskal errepublikaren aldeko mozio bat onartu du osoko bilkuran. Aho batez eman diote oniritzia EH Bilduko hamar zinegotziek eta EAJko zazpiek. «Gure aurrekoek duela 90 urte egin zuten eskaera hura berresten dugu gaur, eta Euskal Errepublika ere aldarrikatzen dugu Euskal Herriarentzat. Izan zirelako gara; garelako izango dira», dio udalbatzak bart onartutako adierazpenak.
Egitasmoa Naziogintza taldeak eraman zuen Azpeitiko udalbatzarrera, eta hura osatzen duten bi taldeek onespena eman diote. Testuak erreferentzia egiten die duela 90 urte hainbat udalerritan euskal errepublikaren eta autodeterminazio eskubidearen alde onartu ziren mozioei. Azpeitikoa izan zen horietako bat: «Nahiz eta gurean 1931ko apirilaren 14ko data Espainiako Errepublikarekin lotuta dagoen, garai berean Euskal Herriko hainbat udaletan Euskal Errepublikaren eskaera ere egin zen. Alkate eta zinegotzi abertzale batzuek ausardia izan zuten, eta berezko errepublika bat eskatu zuten Euskal Herriarentzat». Horiek horrela, Naziogintzak nabarmendu du pasarte hori «gogoratu eta bere gaurkotasuna azpimarratu» duela udalak.
Horren harira, Naziogintza taldeak azaldu du 90. urteurrena «urtemuga aproposa» dela «historia hurbileko pasarte ezezagun hori gogorarazteko eta Euskal Errepublikaren gogoa berpizteko».
«Lehen ekintza gisa»
1931ko apirilean, Espainiako bigarren errepublika ezarri berritan, Bizkaiko eta Gipuzkoako udal ugarik onartu zituzten autodeterminazio eskubidearen aldeko adierazpenak. Bizkaian, Mundakako, Bermeoko, Elorrioko, Gernikako eta Getxoko udalek onartu zituzten, eta Gipuzkoan, berriz, Goierrin izan ziren lehen erreakzioak; Araman eta Altzagan, apirilaren 16an: «Une historiko honetan, gure nazioaren askatasun politikoen erregimen suntsitzailea desagertu den honetan, Espainiako estatuaren berregituraketa berriaren aurrean, udal honek, nazio gisa Euskalerriari dagozkion eskubide naturalak eta historikoak baieztatu ondoren, Euskal Herriaren autodeterminazioaren lehenengo ekintza bezala Euskal Errepublika aldarrikatzea eskatzen du, gure arbasoek gozatu zuten bezala, gainontzeko Iberiar Errepublikekin konfederatua».
Hilaren 18an, berriz, Itsasondoko (Gipuzkoa) udalbatzak euskal errepublikaren aldeko mozio bat onartu zuen aho batez, «Euskal Herriaren autodeterminazio lehen ekintza gisa». Urolan, Zumaian eta Azpeitian jo zuten bide beretik.
Naziogintza taldearen arabera, «bada garaia 1931ko aldarrikapen hori gogoratzeko eta laudatzeko»: «Agerian jarri nahi dugu haren garrantzia, eta euskal abertzale eta independentista guztioi gogorarazi nahi diegu nondik gatozen eta nora goazen».
