Urduñako espetxe frankistan 225 preso hil ziren 1937tik 1941era. Erdiak baino gehiago Extremadurakoak ziren, Espainia hego-mendebaldekoak. Eusko Jaurlaritzak, Aranzadi zientzia elkarteak eta Urduñako Udalak 71 hildakoren gorpuzkiak berreskuratu dituzte herriko hilerrian 2014ko ekainean eta 2022ko abenduan egindako indusketetan, eta, orain, haien senideak bilatzeko, Espainiako eskualde horretara joango da Jaurlaritza. Igandean izango dute lehen hartu-emana, Castuera herrian (Badajoz), eta gorpuzkiak berreskuratzeko egindako lana aurkeztuko diete elkarte memorialistei, biktimen senideei eta hedabideei.
Helburua ahalik eta herritar gehiagoren DNA laginak jasotzea da, aurkitutako gorpuzkien laginekin alderatzeko. Gogora institutuak koordinatuko du bilatze lana, eta 71 hildako horien senide izan daitezkeenentzat telefono zenbaki bat (0034-944032845) eta posta elektroniko bat jarri ditu ([email protected]), harremanetarako. Igandeko aurkezpenera joateko ere eskatu die. Oraingoz, espetxean egon ziren 41 biktimaren senideekin jarri da harremanetan Gogora, eta horietako batzuek iragarri dute han egongo direla.
Urduñako espetxe frankista Jesusen Lagundiaren eskolan ezarri zuten, 1937an. Lehen bi urteetan, kontzentrazio esparru izan zen, eta gerra amaitu ondoren, espetxe. Han hil ziren 225 presoetatik 127 ziren Extremadurakoak, 41 Gaztela-Leongoak, eta 22 Andaluziakoak. Zazpi kataluniar ere egon ziren, Tarragonakoak. Preso horietako asko Castuerako espetxetik ekarri zituzten Euskal Herrira, senideengandik urrun. Guztira, 1940 preso ekarri zituzten Castuerako presondegitik Urduñakora. Presoetako batzuk eraikuntzan lan egitera behartu zituzten.
