Albistea entzun

ARMA NUKLEARRAK

Itsaspeko nuklear mota berri bat garatzea adostu dute AEBek, Erresuma Batuak eta Australiak

AUKUS aliantzaren erabakiaren helburua da Txinak Asia hego-ekialdean eta Ozeanian duen gaitasun militarrari aurre egitea. Pekinek eta Moskuk kritikatu egin dute.

Albanese, Biden eta Sunak, San Diegon (AEB)
Albanese, Biden eta Sunak, San Diegon (AEB) EFE

Igor Susaeta -

2023ko martxoak 14 16:31

Garrantzi militar eta geopolitiko nabarmeneko akordio bat lortu dute AEBek, Erresuma Batuak eta Australiak, hau da, AUKUS aliantzako hiru herrialdeek: adostu dute propultsio nuklearreko itsaspeko mota bat garatzea. Hori da, hain zuzen, Asia hego-ekialdean eta Ozeanian Txinak duen presentziari kontrapisua egiteko 2021eko irailean martxan jarritako egitasmoak orain arte eman duen pausorik argiena. San Diegon (AEB) egin dute iragarpena goizaldean —atzoko arratsaldea han—, AEBen armadaren ontzidiak Ozeano Barean duen base militar nagusietako batean, eta ekitaldian parte hartu dute Joe Biden Etxe Zuriko maizterrak, Rishi Sunak Erresuma Batuko lehen ministroak eta Anthony Albanese Australiakoak.

Adierazpen bateratu batean zehaztu dutenez, fase asko edukiko ditu garapen prozesuak, eta bukaerara iritsiko da Australiak eta Erresuma Batuak propultsio nuklearreko SSN-AUKUS itsaspeko berriak egiten dituztenean, AEBen teknologia baliatuta. Izan ere, Bidenek azaldu duenez, 65 urtean lehen aldiz beren itsaspeko nuklearrek duten teknologiari buruzko informazioa emango dute.

Hasteko, Australiak Virginia motako propultsioko hiru itsaspeko erosiko dizkie AEBei 2030eko hamarkadan, eta beste bi gehiago erosteko aukera izango du, gainera. Horietako bakoitzak 3.200 milioi euro inguru balio du. Oharrean jaso dutenez, Erresuma Batuak hamarkada horren amaierarako prest edukiko ditu itsaspeko berriak, eta Australia, berriz, 2040ko hamarkadan bukatzekoa da.

Erresuma Batuak propultsio nuklearreko zazpi itsaspeko ditu orain, baina, adostu dutena aintzat hartuta, berriek horiek ordezkatuko dituzte, eta asmoa da hemeretzi ontzi nuklear edukitzea. Sunakek azaldu duenez, helburua da, batetik, hiru armadek gaitasuna edukitzea batzuen zein besteen ontziak erabiltzeko, eta, bestetik, horretarako teknologia partekatzea. Downing Streeteko 10. zenbakiko ugazabak ohartarazi du, bide batez, «Txinaren asertibitate gero eta handiagoa» eta Iranen eta Ipar Korearen jokabide «ezegonkorra» «mehatxu bat» direla munduarentzat. «Errealitate horren aurrean, inoiz baino garrantzitsuagoa da gure herrialdeen erresistentzia gaitasuna sendotzea».

Ikusi gehiago: Zer da AUKUS?

Itsaspeko arrunten aldean, zeintzuek diesel erregaia baliatzen duten funtzionatzeko, erreaktore nuklear batek propultsatzen ditu iragarritakoak, eta denbora gehiago iraun dezakete ur azalera atera gabe. AEBek, Errusiak, Txinak, Erresuma Batuak, Frantziak eta Indiak badituzte jada propultsio nuklearreko itsaspekoak, eta, iragarritakoa betez gero, Australia bilakatuko da gisa horretako itsasontziak dituen zazpigarren herrialdea.

Finean, eskualdean Txinaren gaitasun militarrei aurre egiteko erabaki bat da hartutakoa. Bidenek justifikatu du esanez AEBek hamarkadatan «babestu» duela «Indo-pazifikoko egonkortasuna», eta eskualdeko herrialdeek «etekin handia» atera diotela horri.

Txinaren eta Errusiaren kritikak

Iazko otsailean batzartu zirenean, Xi Jinping Txinako presidenteak eta Vladimir Putin Errusiakoak adierazi zuten kezka sortzen ziela AUKUSek, eta gaur, aliantzako herrialdeen iragarpenaren ondoren, antzera mintzatu dira Pekin eta Mosku. Txinaren Atzerri Ministerioko bozeramaile Wang Webinek agerraldi batean esan du erabakiak eskualdeko «egonkortasuna eta bakea» kaltetuko dituela, eta soilik balioko duela «arma lasterketa bat» elikatzeko. Penny Wong Australiako Atzerri ministroak, ordea, Wangen hitzak deitoratu ditu, iritzita ez direla gertaeretan oinarritzen. Erresuma Batuko The Guardian egunkariari emandako elkarrizketa batean adierazi du «argi» dagoela Australia ez dela ari arma nuklearrak erosten, eta bakea duela akuilu.

Kremlineko bozeramaile Dmitri Peskovek auzitan jarri du AUKUSekoen asmoa, eta Sergei Lavrov Errusiako Atzerri ministroak ekitaldi publiko batean nabarmendu du «mundu anglosaxoia» ari dela horrekin, eta, NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundearen Asiaranzko hedatzearekin, «urte askotarako gatazka baterako» oinarriak ezartzen.

Bestalde, IAEA Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziak iragarri du, gaur, Australiak egin duela eskaera bere kontroletarako akordioa egokitzeko, modu horretan material fisionagarria erabiltzeko aukera eduki dezan itsaspekoak egiterakoan.

Sareko BERRIAzalea:

Irakurri berri duzun edukia eta antzekoak zure interesekoak badira, eskari bat egin nahi dizugu: Berria diruz babestea.

Zuk eta zure gisako sareko milaka irakurlek egindako ekarpenarekin, eduki gehiago eta hobeak sortuko ditugu. Eta, zuekin osatutako komunitateari esker, publizitateak eta erakundeen laguntzek bermatzen ez diguten bideragarritasuna lortuko dugu.

Euskarazko kazetaritza libre, ireki eta konprometitua eskaini nahi dizugu egunero; bizi zaren munduaren eta garaiaren berri ematen segitu.

Albiste gehiago

Clara Ponsati Europako diputatu agiria erakusten atxilotu duten eskuadrako mossoei, gaur, Bartzelonan . ©Quique Garcia / EFE

Clara Ponsati Bartzelonara bueltatu da, eta atxilotu egin dute

Edu Lartzanguren - Igor Susaeta

«Pablo Llarena epaileak eurodiputatua atxilotzeko agindua emana du, desobedientziarengatik epai dezaten Espainiako Auzitegi Gorenean. «Ikusiko dugu zer egiten duen Auzitegi Gorenak neure itzuleraren inguruan». Defentsak 'habeas corpus' eskaera bat egin du

Humza Yousaf, atzo. ©EFE

Yousaf SNPko lider berria Eskoziako lehen ministro aukeratu dute

Igor Susaeta

Adierazi du SNPk egindako «promesei» eutsiko diela, eta «nekaezin» jarraituko duela independentziaren alde borrokatzen.

Protesta bat Manilan, iazko Giza Eskubideen Nazioartko Egunean. / ©FRANCIS R. MALASIG, EFE

Azken urtean giza eskubideen urraketak ugaritu egin direla salatu du AIk

Arantxa Elizegi Egilegor

Amnesty International gobernuz kanpoko erakundeak urteroko txostena plazaratu du. Bertan salatu du nazioarteak oso jarrera desberdina hartzen duela gatazka gertatzen den tokiaren arabera, eta Ukraina eta Palestina jartzen ditu adibide gisara.

Israelgo Gobernuaren erreforma judizialaren kontrako manifestazio bat, atzo, parlamentuaren parean. ©Abir Sultan, EFE

Israelgo presidenteak «berehalako elkarrizketa prozesu bat» galdegin du

Gorka Berasategi Otamendi - Mikel O. Iribar

Protesta gehiago izan dira gaur goizean, lehen ministroak atzo iragarri arren erreforma judiziala etengo duela behin-behinean. Herzogen negoziazio taldea opozisioko Lapid zentristarekin eta Gantz liberalarekin biltzekoa da gaur. 

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...