«Abestiak poesia bilduma bat ziren susmoa nuen»

Subversion X euskaraz kontatua liburua argitaratu berri du Ander Lizarralde idazleak (Oñati, Gipuzkoa, 1982). Gaztetatik entzun ditu Santurtziko (Bizkaia) punk taldehorren kantuak, eta omenaldia egin die liburuaren bidez. Eta, era berean, erakutsi du euskarazko punka ez dela «kamutsa».

Ezin da Euskal Herriko 90eko hamarkadako punk eszenaz hitz egin Santurtziko Subversion X taldea aipatu barik.

1980ko hamarkadan loratu zen punka Euskal Herrian, eta 1990eko hamarkadan jarraitu zuten beste batzuek, hainbeste talde ez izan arren. Garai hori ezin daiteke ulertu Subversion X barik. Erreferentziazkoak dira, baina bazterrekoak eta gaiztoak izan dira jende askorentzat.

Gaztaroan hasiko zinen taldearen musika entzuten. Arrastoa utzi dizu, baina liburu bat idazteraino... Nola bururatu zitzaizun liburua idazteko ideia?

Helburu jakin barik hasi nintzen proiektuarekin, ariketa xume moduan planteatzen nuen. Barruak astintzen zizkidaten abestiak sortu ditu taldeak, eta lotura horretatik sortu zen ideia. Ez zen enkargu bat izan.

Azkar garatu zenuen ideia, ez?

Abestiak poesia bilduma bat ziren susmoa nuen. Punk talde gutxi izaten dira gai kantatzen dituzten abesti indartsuetako hitzen indarrari paperean eusteko. Subversion X taldea bai, ordea. Irakurtzen direnean ere, esaldi batzuk poesia dira.

Uste duzu euskaratzean indar horri eustea lortu duzula?

Ariketa hori egin nahi nuen. Punk mugimenduan ez da euskara askorik erabili, eta zaila da euskaratzea. Erronka bat izan da euskarara itzultzea eta esaldiek indarrik ez galtzea. Halere, oraindik idazteko daude euskarazko punk abesti onenak. Ez da saiakera askorik egin horretan sakontzeko.

Erantzukizun handia izango da talde bati liburu bat egitea.

Anekdota barregarri bat daukat. Liburua euskaraz egina dago. Beraz, jende askok eskatu zuen liburua itzultzeko, nirea itzulpena bada ere. Baina bazuten arrazoi puntu bat, hitzen itzulpenaz gain elkarrizketak bildu baititut, kar-kar...

Izan al duzu taldekoen laguntzarik idazketa prozesuan?

Nire iritzi subjektiboarekin egindako liburua da, baina Jabi Arroyo abeslariak lagundu egin dit. Euskal Herriko onenetakoa da kantuen hitzak idazten. Hari omenaldi bat egiteko modua ere izan da liburu hau idaztea.

Euskaraz ere punk abestiak sor daitezkeela erakutsi nahi izan duzu liburu honekin?

Ekarpen bat dela esango nuke. Euskarak badauzka punkera moldatzeko baliabideak. Adibidez, Fiachras eta Bizardunak taldeek egin dituzte punk kantuak. Estetika eta doinuak punk estilokoak ez izan arren, hitzak punk estilokoak dira zeharo.

Oñati eta Ezkerraldea: gertu eta aldi berean urruti daudela uste duzu?

Askotan, Ipar Euskal Herrikoak dira baztertutzat hartzen ditugunak, baina Ezkerraldeaz ere hitz egin behar dugu. Ezberdinak gara, baina ez hainbeste. Uste dut Arrasateko [Gipuzkoa] eta Santurtziko gazteek antzerako bizipenak dituztela. Egia da ez dagoela urruti, baina urruti sentitzen dugu askotan. Zaila da azaltzea...

Zubi lana egitea da liburu honen asmoa?

Bai, hori da. Askotan, Kanadako punk taldeak ezagutzen ditugu, baina ez Euskal Herrikoak. Ezagutarazteko modu bat izan daitezke horrelako liburuak. Guztiok hurbiltzeko ariketa bat da.

Aurkeztu duzu liburua. Jendeak berdin gozatuko du Subversion X euskaraz?

Harritu naiz zer-nolako oihartzuna izan duen ikusita. Interesa egon da, eta espero dut punkean dabilen jendeak gozatzea. Punk musika entzuten da, baina euskaraz kamutsa dela sentitzen dugu; beraz, punk gutxi sortzen da euskaraz. Liburu hau taldearen omenez egindakoa da, baina euskaraz punka sor daitekeela erakusteko modu bat ere bada. Nahi duenak Elkar banaketa sarean eros dezake liburua.