Kasu askotan transmedia eduki gisa aurkezten direnak ez dira transmedia. Ezaugarri jakin batzuk izan behar dituzte transmedia kazetaritzako proiektuek, Joao Canavilhas Portugalgo Beira Interior Unibertsitateko irakaslearen iritziz: «Interaktibitatea ustiatu behar da; aukera bat inkestak sartzea izan daiteke. Bestalde, gailu eramangarriekiko erabateko integrazioa behar da
—erabili daitezke geolokalizazioa eta alertak, adibidez—. Eta gaiak testuinguruan jartzea funtsezkoa da. Azken horrek bereizten ditu kazetaritza ona eta txarra». Canavilhasek Bilbon eman du gaur hitzaldia, EHUk antolatutako Nazioarteko XI. Ziberkazetaritza Kongresuan.
Transmedia kazetaritzari lotutako hainbat definizio eman ditu Portugalgo irakasleak. Esate baterako, Kevin Moloney AEBetako irakasle eta ikerlariak transmedia kazetaritzaren ezaugarriak finkatu zituen. Hauek dira: edukiak ahalik eta gehien zabaltzeko lantzea, estrategia baten bitartez; istorioak sarrera eta irteera asko izatea, eta horrek gidoi bat behar du; jarraitua izatea: kiribil baten gisan zabalduz doa; erabiltzaileen iritziak, iruzkinak eta ekarpenak sartzea; irakurlea buru-belarri sartzea albistean; erabiltzailea bizi den mundua hobeto ezagutzeko baliagarria izatea, testuinguruaren bitartez; jendeak bere tokiko errealitatea ezagutzea erraztea; eta akzioa eragitea: kazetaritzak eragin behar du jendea politika publikoetan sartzea.
Canavilhasek aitortu du transmedia kazetaritza egitea ez dela erraza. «Jendea behar da, eta denbora». Adibide ontzat jo du Erresuma Batuko The Guardian egunkariak populismoen inguruan egindako lana. «Erresuma Batuko eta AEBetako kasuekin hasi ziren, baina, gero, beste herrialde batzuetako egoerak bildu dituzte». Erresuma Batutik kanpoko herrialdeen fenomeno «populistak» plazaratzeko orduan, zenbait kasutan herritarren ekarpenak erabili dituzte. Irakasleak ez du uste kazetaritza herritarrek idatzi behar dutenik. «Baina taldean egiten den lana da kazetariarena».
Portugalen, une honetan, bestalde, bi joera daude: batetik, etikaren inguruko kezka —«egiaren inguruko kezka, albiste faltsuak eta abar»—, eta, bestetik, irakurleen parte hartzeari lekua ematea. Canavilhasek azaldu duenez, Europako zenbait herrialdetan albiste faltsuen aurkako neurriak hartzen ari dira. «Alemanian, albiste faltsuen kontrako lege oso zorrotz bat onartu dute». Baina bestelako neurriak ere behar dira: hezkuntzan, adibidez. «Portugalen eztabaidatzen ari dira alfabetatze mediatikoa bigarren hezkuntzan sartzea ala ez». Irakasleak gogoratu du azkeneko urteetan Portugalgo ikastetxeetan haurrak egunkariak egiten jartzen dituztela. «Horri esker, berehala ikasten dute zer diren albisteak».
Ramon Salaberria Nafarroako Unibertsitateko Komunikazio Fakultateko irakasleak, bide beretik, hezkuntzan alfabetatze mediatikoak izan dezakeen garrantzia nabarmendu du. «Hedabideak irakurtzen erakutsi behar da. 8, 9 eta 10 urtekoei hedabideak zer diren azaldu behar zaie. Arlo teknologikoaren ajeak ere bai: noiz manipulatu den argazki bat, adibidez».
Lagun bakar batek sortutako hedabideak
Bai Canavilhasek eta bai Salaberriak kongresura joandako ikasleak animatu dituzte gogoko dituzten gaiak lantzera. Nabarmendu dute gai zehatzei edo auzo jakin batzuei buruzko informazioa lantzen duten hedabide digital askok bidea egin dutela. Salaberriak 21iguales.com hedabide digitala jarri du adibidetzat. «Arnedoko [Errioxa, Espainia] kazetari bakar batek euskal pilotari buruzko informazioa ematen du bere etxetik, kalitate onean. Euskal Herrian jarraitzaile asko ditu». Hedabide natibo digitalen beste muturrean El Confidencial legoke: 140 langile ditu orotara.
Salaberriaren iritziz, hedabide natibo digitalak aitortza irabazten ari dira. «Sare sozialetan gero eta jarraitzaile gehiago dituzte. Hego Euskal Herrian eta Herrialde Katalanetan, finantzaketa publiko partziala edo osoa duten hedabide digital asko sortu dira azkeneko urteetan». Alderdi politikoetatik edo ideologia jakin batzuetatik sustatutako atariek, aldiz, hedabide natibo digitalei prestigio txarra ematen dietela iruditzen zaio irakasleari. «Interes batzuei erantzuten diete. Niretzat, hori ez da kazetaritza».
