Patata tortillaz hitz egiterakoan, honako hau izaten da sailkapenik ohikoena: batzuek gurago dute tipularekin, eta, beste batzuen ustez, tipularik gabekoa izan behar du, berez. Bitasun horretan oinarrituta, gehi dakioke beste elementuren bat —piperra, esate baterako—, baina osagarri horiek ez dute eragiten tipularen auziak adinako suhartasuna. Tipula izan edo ez, baina, patata tortilla batek ezinbestean izan behar du patata, noski, eta askok nahitaezko osagaien artean kokatuko lukete arrautza ere, orobat. Eta hori izan daiteke beste sailkapen posible bat: arrautzadun tortilla, eta arrautzarik gabekoa. Edo beste era batera esanda: ohiko tortilla, edo beganoa.
Piztiak konpartsa animalistako kide Edurne Sacristanek eman ditu tortilla begano on bat kozinatzeko gakoak. Hark eginak dira Piztiak-en txosnan dauden opilak, eta, itxuraz behintzat, alde txikia dute arrautzarekin egindakoekin. Mahaian bildu dituen osagaien artean ere ez dago ezer bereziki ezohikorik. Ñabardura bat besterik ez: garbantzu irin pakete batek ordezkatu du arrautzen kutxa. Txitxirio irinarekin eta urarekin egindako nahaste bat erabiltzen da orea gogortzeko, beroarekin mamitu egiten baita. Baina ñabardura hori da, hain justu, alderik gatazkatsuena. Aroa de Pietrirentzat, irinaren eta uraren arteko proportzioa asmatzea da gaitzena, baita opila egoki egostea ere. «Ohituta nago tortillak egitera: gutxi eginda gustatzen zait, eta, garbantzu irinarekin, ezin duzu hori lortu. Apur bat gehiago utzi behar duzu, buelta eman ahal izateko».
«Irin eta ur nahasteak arrautza irabiatu bat bezalakoa izan behar du: ez du oso lodia izan behar, patatak xurgatu dezan utzi behar delako, eta likidoa galduko duelako»
EDURNE SACRISTAN Piztiak konpartsako kidea
Adrian Quiralte bikotekidearekin batera joan da Sacristanen ikastarora. Begetarianoak dira biak —De Pietri beganoa izan zen bolada batez—, eta, beren aukera dietetikoan onartuta dagoen arren arrautza jatea, sukaldaritza beganoan ere interesa dute. «Uste dut ondo dagoela ideia hau sustatzea: kozinatu daitekeela beste moduren batean, hainbeste animalia produktu erabili gabe», hausnartu du Quiraltek. «Eta ekonomikoagoa da, e?», erantsi du De Pietrik.
Kopuruak, neurriz
Patatak zuritu, mehe ebaki, olio berotara bota eta bigunak daudenean bol batera atera. Tipula goxatua gehitu. Eta nahastea prestatu. Zein da proportzioa, bada? Sacristanek neurtu barik egiten du. «Kalkulatzen dut zenbat arrautza beharko nituzkeen: zuringo adina ur botatzen diot, eta, koilara batekin, irina neurtzen dut, gorringoak balira bezala». Prestaketa doitu daiteke, dena den, testura egokia erdiesteko. «Arrautza irabiatu bat bezalakoa izan behar du: ez du oso lodia izan behar, patatak xurgatu dezan utzi behar delako, eta likidoa galduko duelako».
Beste zalantza bat bota dute parte hartzaileek berehala: garbantzu irinak zapore indartsua izan ohi du, eta ez da oso atsegina opil batean; beraz, nola ezkuta daiteke? Hainbat bide aipatu ditu Sacristanek: batzuek arto fekula erabiltzen dute —baina, tortilla gehiegi egitekotan, ogi txigortuaren zaporea hartzeko arriskua dago, ohartarazi duenez—; eta badago gatz beltza edo kala namak deiturikoa erabiltzen duenik ere. «Sufre ukitua du, eta arrautza egosiaren zaporea eta usaina dauzka. Baina gehiegi botatzen badiozu, sufre zapore handiegia izango du», Sacristanen esanetan. Sagar ozpina botatzen dio berak —zurrusta bat, besterik ez—, eta kurkuma apur bat, kolore horixka emateko.
«Uste dut ondo dagoela ideia hau sustatzea: kozinatu daitekeela beste moduren batean, hainbeste animalia produktu erabili gabe»
ADRIAN QUIRALTE Ikastaroko parte hartzailea
Irinaren ingurukoak argitu ostean, prozesuak ez du aparteko berezitasunik: opila bi aldeetatik egin —komeni da ondo egostea, tortilla bigunegia gera ez dadin—, eta kontuz irauli. «Itxura ona du», adierazi du parte hartzaileetako batek, Sacristanek platerera ateratakoari begira. Opila probatu dutenean, guztiek berretsi dute haren ebazpena.
