Alemaniako presidente Frank-Walter Steinmeier Euskal Herrian da, Gernikako bonbardaketen biktimak omendu eta Alemania naziak izandako parte hartzeagatik barkamena eskatzeko. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariarekin bildu ostean, harekin izan da Gernikan (Bizkaia) ere. Begiradak, baina, omenaldian egon den beste autoritate nagusian ere egon dira jarrita: Felipe Borboikoa Espainiako erregea. EAJk, esaterako, Steinmeierren keinuaren tamainako beste bat eskatu dio hari ere. Irmo mintzatu da Aitor Esteban EAJren eleduna: egotzi dio Borboikoari Gernikara etorri eta ez barkamena eskatzea, edo «aitortza nazionalik» ez egitea. Hain zuzen, Espainiako erregeak horretarako aukera izan dezake. Steinmeierrekin batera Bakearen Museoan izango da, eta han bonbardaketen biktimekin elkartuko dira.
Steinmeierrek Araban ekin dio Euskal Herrian egiten ari den bidaiari. Forondako aireportuan jaso du Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidenteak, eta handik Ajuriaenera joan da, Pradalesekin elkartzera. Biek hartu dute segidan Gernikarako bidea. Iragarri baino beranduago egin dute, baina, eta ordubete baino gehiago atzeratu da bonbardaketen biktimei omenaldia Zalloko hilerrian. 12:00etarako zegoen iragarria.
Ekitaldi solemnea eta laburra izan da hilerrikoa. Motza, baina bi estatuburuen arteko aldeak nabarmentzeko nahikoa. Izan ere, lore sorta bakarra jarri dute bonbardaketen biktimen omenezko mausolean: Alemaniako Estatuko ordezkariek eramandakoa. Steinmeier izan da mausoleora gerturatu, makurtu eta diosala egin duen bakarra ere. Bitartean, Borboikoa geldirik egon da bere lekuan.
Inguruan, beste ordezkari instituzional eta politiko ugari ere izan dituzte. Pradales eta Tejeria soilik ez, han izan dira Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundietako buruak ere, baita alderdi politiko gehienen ordezkariak; besteak beste, EAJren EBBko presidente Aitor Esteban, PSE-EEko idazkari nagusi Eneko Andueza, EAEko PPko buru Javier de Andres eta Sumarreko koordinatzaile Alba Garcia. EH Bilduk, berriz, uko egin dio ekitaldian parte hartzeari, Espainiako erregearen parte hartzea dela medio.
Hain zuzen, koalizio subiranistak deituta, protesta egin dute gaur eguerdian, Memoria eta Antifaxismoa. Euskal errepublika lelopean. Mobilizazioan, hitza hartu du Oskar Matute koalizio subiranistak Espainiako Kongresuan duen diputatuak, eta berretsi du Borboikoa ez dela ongietorria Euskal Herrian: «Franco eta frankismoa dira Gernikan gertatutakoaren arduradunak, eta horien oinordekoak dira Felipe VI.a, PP eta Vox. Proiektu bera ordezkatzen dute». Matutek «bloke erreakzionario» gisa definitu ditu, esanez horiek xede dutela «garai ilunetara» itzultzea. Hala, eskatu du horien arteko bereizketari ez egiteko, eta «ekidistantzia eta zuriketa» oro baztertzeko.
«Franco eta frankismoa dira Gernikan gertatutakoaren arduradunak, eta horien oinordekoak dira Felipe VI.a, PP eta Vox»
OSKAR MATUTE EH Bilduko diputatua
Hain zuzen, bloke horren aurrean, antifaxismoa eta «memoria oso bat» aldarrikatu ditu EH Bilduko ordezkariak, eta gogoratu du bonbardaketen biktimen aitortza Euskal Herriaren eskaera bat izan dela hamarkadatan. Aurrera begira, berriz, adierazi du euskal errepublikaren alde egitea dela auzi horri erantzuteko modua: «EH Bilduk bere konpromisoa berresten du: biderik eraginkorrena gizon eta emakume libre eta berdinen euskal errepublika da».
Koalizio subiranista ez da erregearen jarreraz kexu azaldu den bakarra. EAJren EBBko presidente Aitor Estebanek eskertu egin du Steinmeierren keinua, baina ez du ulertzen Felipe Borboikoa Gernikara haren «laguntzaile soil» bezala bertaratu izana, eta Alemaniako presidenteak egindako keinu bera exijitu dio hari ere. Jeltzalearen esanetan, ez du argudio bezala balio adierazteak egungo erregimena eta 36ko estatu kolpearen osteko diktadura ez direla gauza bera.
Batetik, Estebanek aipatu du Steinmeierrek ere ez duela loturarik naziekin, baina barkamena eskatzeko joan dela Gernikara. Bestetik, gogoratu du, Alemanian ez bezala, Espainian ez zela hausturarik eman diktaduraren ostean, trantsizio bat baizik: «Francok ezarritako monarkia batekin egin zen trantsizioa».
Era berean, EAJko buruak gogoratu du Espainiako errege batek —Juan Carlos Borboikoak— Gernikara egindako azken bisita 1981ean izan zela, eta gehitu du ezin dela hainbeste urteren ostean beste bidaia bat egin keinurik ez egiteko. Are gutxiago, Gernika bezalako herri batera, euskal herritarrentzat hain garrantzitsua den eta «munduko leku askotan eman diren basakeria eta injustiziak» ordezkatzen dituen leku batera. «Ganorazko zerbait egiteko izan behar da. Euskadira autogobernu gehiago ekartzeko, bere naziotasuna aitortzeko edo barkamena eskatzeko», azaldu du.
«[Erregearen bisita] Ganorazko zerbait egiteko izan behar da. Euskadira autogobernua ekartzeko, bere naziotasuna aitortzeko edo barkamena eskatzeko»
AITOR ESTEBAN EAJren EBBko presidentea
Anduezak, berriz, ez du uste Madrildik keinurik iritsi behar denik. Argi du egungo Espainiako Gobernuak ez duela «barkamenik eskatu behar» Gernikako bonbardaketen harira, eta txarretsi egin du diktaduraren eta egungo erregimenaren arteko lotura egitea: «Egungo gobernu aurrerakoia diktadurarekin lotzeko hari bat ezarri nahi izatea historiaren begirada miope baten irudia soilik izan daiteke». Haren esanetan, «oportunismo politikoa» dago halako jarrera baten atzean, eta eskuin muturra gora egiten ari den une batean, «1978ko itunaren fruitu» diren erakunde publikoen «sinesgarritasuna» zalantzan ez jartzeko eskatu du.
«Zuriketa»
GKS Gazte Koordinakunde Sozialistak deituta, dozenaka gaztek protesta egin dute erregearen zein Alemaniako presidentearen etorreraren aurrean. «Diplomazia ariketatzat» eta «aurpegi zuriketarako» ekimentzat jo dute ekitaldia, eta biei aurpegiratu die «Europaren agenda gerrazalea babestu eta estatuen autoritarismoranzko joera indartzea». Felipe Borboikoari dagokionez, koordinakundeak gogoratu du 78ko erregimena frankismoaren «jarraipena» dela, eta monarkia bera, «estatuko sektore erreakzionarioen erreferentzia eta sinbolo dena», Francok ezarri zuela. Steinmeierri, berriz, aurpegiratu diote NATOren eta Israelen babesle lanetan aritzea. GKSren esanetan, aldi berean Gernikan hildakoak gogoratzea eta Palestinakoak babestea «hipokrisia ariketa bat» da.
