2025a bukatzera doa, eta hamahiru urte gelditzen zaizkie Ipar Euskal Herriko herritarrei haien gogoaren araberako lurraldea erdiesteko. Hori izan da, hain zuzen, Iparralde 2040 proiektuaren helburua: gizartearen etorkizunera begirako xedeak zein diren identifikatzea, horiek kontuan harturik aitzina egiteko. «Bideari ekin», dio proiektuaren leloak; hori besterik ez da falta.
Justuki, ekiteko lehen hitzordua gaurko emana zuten Ipar Euskal Herriko Garapen Kontseilukoek. Lehenik, biltzar nagusia egin, Iparralde 2040 proiektuko bilan txostena bozkatu, eta publikoari aurkeztu diote, Heletan (Nafarroa Beherea). Txostena bera bost orrialdekoa da, baina webgune bat ere ezarria dute sarean, bi urteko prozesuan egindako tailer eta elkarrizketa bakoitzaren edukia biltzen duena.
Ximun Karrere Garapen Kontseiluko zuzendarikideak lanaren borobiltzeko bi bideak zehaztu ditu: «Lehenik, bildua izan den guzia eskuragarri eman dugu»; iparralde2040.org webgunean bildu dute dena, erraterako. «Bigarrenik, analisi lan batzuk egin ditugu, gurutzatuz jadanik lurraldean egiten diren gauzak eta, adibidez, ikerketa munduan antropologia ikuspegitik egiten diren lanak». Lan horretatik atera dute «lurraldeari begiratzeko sei aditzen inguruko eskema bat», bilduma txostenak zerrendaturik biltzen dituena: bizitzea, harrera egitea edo onartzea, zaintzea, sortzea, elkarlana eta engaiamendua edo auzolana eta herrigintza bultzatzea.
Horrez gainera, bilduma txostenaren hasieran, azpimarratu dute nola «argi eta garbi» ageri den elkarrizketatu dituzten jendeen artean euskararekiko lotura. Hizkuntzak «nortasuna eraiki eta jarraitutasun kulturala bermatzen du», anitzen ustez.
Txosten hori tresna baten gisa erabiltzeko asmoa dute, «partekatzen ahal dena, ahal bezainbat jende hunkitzeko». Helburua, funtsean, oinarri amankomun baten ukaitea da, 2040ra buruz aitzina egiteko, «kolektiboki». Baina lana ez da hor bukatzen, eta ongi azpimarratu dute hori aurkezpenean. Karrere etorkizunera begira jarri da: «Hastapen baizik ez da. Garapen Kontseiluko kideok nahi dugu segitu izaten lurraldeko animatzaile, nolazpait».
Egoera konplexua
Egoera sozial eta politiko konplexu batean kokatu dute dinamika, nazioarteko geopolitikari erreferentzia eginez eta oroitarazirik 2024ko ekainean Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Asanblea Nazionala desegin zuela. Hain zuzen, uste dute «tentsio horiek erakusten dutela premiazkoa dela elkarrekin bizitzeko moduak berrasmatzea». Eta dinamikan ohartu dira egoera horrek gazteriari eragiten diola ere, engaiatzeko duten nahikundean: «Mutazio handi batean gara, belaunaldi aldaketa batean: alde batetik, galduak sentitu ditugu gazteak, proiektatzeko zailtasunetan; nola giro nahiko beltz eta iluna den... Beste alde batetik, badute beti borondatea aitzina joateko, eta ez horren menpe izateko. Gosea kolektiboki partekatzeko eta aitzinatzeko».
Batera plataforma berraktibatzen den honetan departamendu mailako ezagupen instituzionala galdegiteko, Karrerek erran du hori ere ikusi dutela, hots, boterea hurbilago sentitzeko nahia. «Momentu batez, xerkatzen badugu zerbait, martxan ezartzen badugu zerbait, nahiko genuke zerbait horrek indar handiagoa ukan dezala».
