Leporatu zaiena asumitu, eta errugabetzeko eskatuko dute Luhusoko auzipetuek

«Dena asumitzen dugu, eta, behar izango balitz, berriz eginen genuke». Hala adierazi du Jean Noel Etxeberri Txetx bakegileak Luhusoko operazioaren harira eginen dieten epaiketa azaltzeko egin duten agerraldian, eta hala berresteko asmoa du epailearen aitzinean ere. ETA erakundearen armak, munizioak eta lehergaiak erabili, garraiatu eta atxikitzeagatik epaituko dituzte Parisko Zigor Auzitegian, apirilaren 2an eta 3an. Adierazi dute Luhuson (Lapurdi) gertatu zena mugarri izan zela Euskal Herriko gatazka armatuaren konponbidean, eta iritzi diote eredu ere izan litekeela nazioarteko beste gatazka batzuk konpontzeko. Nazioarteko eta Euskal Herriko ehun pertsona ezagunek adierazi diete babesa bi auzipetuei, eta errugabetu ditzatela eskatu dute. «Luhuson egin genuen hori berriz egin genuen autoritateen oniritziarekin, bai apirilaren 8an eta baita gerora ere», oroitarazi du Etxeberrik. 

2016ko abenduaren 16an, Frantziako Poliziak bost pertsona atxilotu zituen Luhusoko Errekartea baserrian. Espainiako eta Frantziako gobernuetako iturriek ETAren kontrako operazio garrantzitsu gisa aurkeztu zuten operazioa, baina laster agertu zen gatazkaren konponbide prozesuari bultzada bat emateko ekintza zela: gau hartan, erakunde armatuaren armen %15 indargabatzera zihoazen ekintzaileak, eta hori prestatzeko ETArekin izandako gutun trukea ere argitara atera zuten. Jean Noel Etxeberri Txetx Biziko koordinatzailea, Beatrice Molle-Haran kazetaria, Stephane Etxegarai Etxe musikari eta bideogilea, Mixel Berhokoirigoin laboraria eta Mixel Bergouignan enpresaria atzeman zituzten Luhuson —Bergouignan 2017ko maiatzean hil zen, eta Berhokoirigoin, 2021eko maiatzean—. Etxeberri eta Berhokoirigoinekin batera, Mixel Tubiana LDH Frantziako Giza Eskubideen Ligako presidentea ere gutun trukeen sinatzailea zen —2021eko urrian zendu zen—. Instrukzio epaileak Etxegarai kasutik kanpora utzi ondotik, Etxeberri eta Molle baizik ez dituzte epaituko. 

Testuingurua oroitarazi du Anaiz Funosas Bake Bideako presidenteak, 2011ko Aieteko Nazioarteko Konferentziatik hasita. «Aukera berria eman zitzaion gatazkaren konponbideari». Orduan, ETAren erantzuna berehalakoa izan zen, jarduera armatuaren bukaera iragarrita. Erran du zenbait ekinaldi izan zirela urteetan, hala nola Baionako Adierazpena, alderdi politiko anitzetako hautetsiek izenpetua. «Ondoko urteetarako agenda bat finkatu zuten». Baina Frantziako eta Espainiako estatuak «elkor» egon zirela oroitarazi du, eta «elkarrizketari uko» egin ziotela. Nazioarteko komunitateak ez zuen lortu ETAren eta Espainiako Estatuaren arteko elkarrizketa bultzatzea, eta Osloko negoziazio saiakera bukatutzat eman zen. Horren ondotik etorri zen Luhusoko operazioa. 

Etxeberriren hitzetan, bi estatuen egin beharko zuketena egin zuten ekintzaileek. «2011tik bost urtera, ukaezina zen ETAren borondatea. Harekin eseri eta hitz egin beharko zuketen bi estatuek, gatazka armatuari bukaera ordenatu eta duin bate emateko». Salatu du ezen, horren ordez, armak zigilatzearen ardura zuten militanteak atxilotu eta nazioarteko egiaztatzaileak polizia etxera deitu zituztela, egoera hark sortzen zuen «arriskua» azpimarratuta. «ETAren borroka armatuaren estrategiarekin kritiko izandako militanteak ginen, eta gure engaiamenduak hartzea erabaki genuen». Erakundearekiko harremanak lehenago hasi ziren, baina gutun trukearen bidez formalizatu zituzten. «Orduan zegoen immobilismoa hautsi zuen Luhusok, eta apirilaren 8ko armagabetzea ekarri zuen». Horren ondorioz Frantziako Estatuarekin presoen gaiaz aritzeko elkarrizketari bide eman zitzaiola ere erran du. «Orrialde berri bat ireki zen».

Gaur egun nazioartean dagoen gatazka giroa aipatu du Etxeberrik: «Helburua da aurkaria zapaldu eta likidatzea, etorkizunean gatazka gehiago sortzeko hazia izan daitekeela kontuan hartu gabe». Haren iritziz, Luhusokoa eredu izan liteke gatazkei konponbidea emateko. 

Sostengu kanpaina

Bi auzipetuen aldeko sostengu kanpaina abiatu dute Bakegileek, eta nazioarteko eta Euskal Herriko ehun pertsona ezagunen babesa jaso dute jadaneko. Horien artean dira Aieteko eta Arnagako adierazpenak sinatu zituztenetako batzuk, besteak beste. «Bere garaiko sostenguak hor daude, eta garai hartan uzkur agertu zirenetariko batzuk ere bai», adierazi du Funosasek. Batzuk aipatzearren: Michel Camdessus NDFko zuzendari ohia, Christiane Taubira Frantziako Justizia ministro ohia eta Juan Jose Ibarretxe eta Karlos Garaikoetxea Eusko Jaurlaritzako lehendakari ohiak.

Hemendik aitzina sostengu deialdi zabala abiatuko dute izenpe biltzeko, eta hainbat ekitaldi antolatuko dituztela ere iragarri dute. Apirilaren 3rako, elkarretaratzeak antolatuko dituzte Euskal Herri osoan. 

Bi auzipetuei babesa eman dietenak: