Sare sozialek adingabeentzat dakartzaten arriskuei buruz hitz egitean, familia askok nire ustez gaizki planteatuta dagoen dilema bat izaten dute: adingabeek sare sozialetan egiten dutena zaintzea edo haiengan «konfiantza» izatea eta hori ez egitea.
Sare sozialak modu seguruan eta osasungarrian erabiltzeko, oinarrizko gomendio batzuk daude. Lehenengoa, gutxienez 16 urte arte itxarotea da; nik 18 urte arte itxoin behar dela esango nuke. Beren negozio-ereduaren ezaugarrietako bat da mendekotasuna sortzeko diseinatuta daudela. Gainera, negozio-eredua arretan oinarrituta dagoenez, berdin dio zer ikusten hasten garen, gure arreta gehien ematen duten edukien iradokizunekin bonbardatuko gaituzte: emozio negatibo biziak sortzen dituzten edukiak (konparazio sozial negatiboak sortzen dituztenak edo sumindurak sortzen dituztenak, adibidez), sexua, desinformazioa eta indarkeria. Horrek, beste gauzen artean, ondorio negatiboak ditu gure osasun fisiko, emozional eta mentalean.
Oinarrizko beste gomendio bat da erabilera-denbora asko mugatzea. Adingabeen kasuan, gutxienez denbora batez familiarekin batera erabiltzea ere gomendatzen da, arriskuak detektatzen erakusteko, ikusten dutenari testuingurua ezartzeko, ikusten ari direna behar bezala interpretatzen irakasteko eta erabilera seguru eta osasungarrian gidatzeko. Hirugarren oinarrizko gomendioa mundu digitalaz, haren arriskuez eta prebentzioaz eta adingabeek sareetan bizi dutenari buruz etengabe hitz egitea da.
Baina oso zaila da helduek erabilera seguru eta osasungarrian heztea, baldin eta heldu gehienek ez badakite sare sozialen erabilera seguru eta osasungarria egiten, eta ez badituzte ezagutzen pantailak gehiegi erabiltzearen ondorioak, pornografia ikustearen ondorioak, sare sozialek osasun mentalean dituzten ondorioak, adikzioa sortzeko nola dauden diseinatuta... Helduok premia handiz gauza horiek guztiak ikasi behar genituzke, gehienok sare sozialak egunero eta gero eta denbora luzeagoan erabiltzen ditugulako.
Testuinguru horretan, familia askok aukeratzen dute beren adingabeen «pribatutasuna» errespetatzea eta ez sartzea adingabeek beren sare sozialetan egiten dutena ikustera. Seme-alabengan «konfiantza» dutela esaten dute, eta sare sozialen erabilera segurua eta arduratsua egingo dutela pentsatzen dute. Inork irakatsi ez badio, adingabe batek zerbaiten erabilera segurua eta arduratsua egin dezake?
Bestalde, norbaitek sare sozialen erabilera seguru eta positiboa egiten duelako konfiantza izan dezaket, baldin eta pertsona horrek egiten duena erakusteko ohitura badu, baldin eta ohitura badu noizean behin kontatzeko zer ikusten ari den, bizitzen duenarekin nola sentitzen den edo zer gauzek ematen dioten atentzioa; hau da, gure artean komunikazio arina eta bi norabideko konfiantza baditugu.
Ikerketa gehienen arabera —adibidez, ColaCao fundazioak eta Madrilgo Unibertsitate Konplutentseak 2024an ziberjazarpenari buruz egin zuten azken ikerketa—, adingabeen %80k baino gehiagok ez dute etxean Interneten bizi edo egiten duten ezer kontatzen.
Sare sozialen erabilerari buruzko gida bat ez badago, komunikazio arina ez badago eta adingabeek sare sozialak inolako kontrol eta mugarik gabe erabiltzen badituzte, familia askok konfiantza deitzen duten hori utzikeria da. Euren seme-alabak mundu digitalean abandonatzen dituzte. Ez dute ideiarik ere adingabeek mundu digitalean zer egiten duten edo zer bizipen dituzten.
Nerabeen eta sare sozialen gaia kudeatzea ez da erraza. Etengabeko lana eta esfortzu handia eskatzen ditu, baina familiak, oro har, ez daude lan hori egiteko prest. Ia nerabe guztiek sare sozialak erabiltzen dituzte, gehienek kontrolik gabe, eta familien ehuneko txiki bat baino ez da joaten hezkuntza digitalarekin laguntzeko eskaintzen zaizkien prestakuntza eta saioetara.
Utzikeria horrek benetako ondorio negatiboak ditu haur eta nerabeengan, baina, aspaldi, familiek beste leku batera begiratzea aukeratu zuten.
