Ziur aski Nafarroa Oinez-en aurtengo leloa sortu zuenak ez zuen ondorioztatu 1991n hasitako zirkulua ixten ari zenik, ezta bere eslogana urte hartakoarekin eta 2010ekoarekin primeran egokitzen denik ere: Euskaraz bizi, munduz mundu, buruz, bihotzez, oinez. Iraganak eta orainak bat egin dute berriz ere, jai-arrazoi batekin. 34 urte geroago euskararen jaia Atarrabiara itzuliko da, hizkuntzaren banderapean —bere ikur bakarra—. 1991: Euskaraz Bizi. 2010: Munduz mundu. 2025: Buruz, bihotzez, oinez. Oinez... Nafarroa Oinez.
Batzuetan imajinario kolektiboa ez dator bat norberarenarekin, eta, horregatik, une jakin batzuetan, historia ofizialarekin zerikusirik ez duten bizipenak geratzen dira gure oroitzapenetan. Norberaren imajinarioak gure memorien zatiak biltzen ditu; imajinario kolektiboa, berriz, prentsaren edo liburuen bidez etorkizuneko liburuetara igarotzen dena da.
Hala, 1991ko hartan, Juan Cruz Allirekin eta Miguel Indurainekin gurutzatu nintzen, Maxi Burgete betierekoak gidatuta, Trinitateko zubian —ni segizioaren kontrakorrontean nindoalako—; gerorako pasadizo bat baino ez zen izan. Nire bikotekidearen belarrira txutxu-mutxu bat: «ikusi duzu nor ziren?». Hala ere, gertaera historiko bat izan zen: lehen aldiz Nafarroako lehendakari bat —eskuinekoa, UPNkoa— ikastolen festara joaten zen.
2010. urtean desberdina izan zen, jaia barrutik bizi izan bainuen, Paz de Ziganda Ikastolako lehendakari gisa rol instituzionala hartuz. Adibidez, Nafarroako Parlamentura eta Ajuriaenera egindako bisitetatik haratago, bertako agintariak ofizialki gure ekitaldira gonbidatzeko, une ahaztezin asko bizi izan nituen. Eta jendea ezagutu nuen, jende asko, aztarna sakona utzi zidatenak.
Hanna Lantto, Rosana Entizne, Hiromi Yoshida eta Carlos Cid. Finlandiar bat, argentinar bat, japoniar bat eta madrildar bat. Aingeruek bezala euskaraz hitz egiteaz gain, gure hizkuntza beren herrialdeetako unibertsitateetan irakasten zuten. Paz de Zigandara egin zuten bisita, lingua navarrorum maite dugunontzat harro egoteko arrazoi handia izan zen. Ez dakit historia liburuetara pasatuko den, baina pasatu beharko litzateke, gertaera anekdotikoa gainditzen baitu.
Angel Apezetxea. Etxekoa zen, ikastetxearen garai epikoan iritsi baitzen ikastolara. 80ko hamarkadaren hasieran, kontuak eramaten hasi zen, eta, harrezkero, arrastoa utzi zuen; kontularitzaz gain, askoz sakonagoa den zerbait. Bere jaka amerikanek eta ile horiak —atzera akatsik gabe orraztua—, gentleman irudia ematen zioten; haren begi urdin sakonek eta betiko irribarreak baretasuna ematen zuten. Batzordeetako tentsio une haietan, lasaitasuna, sosegua, neurritasuna... eta baikortasuna transmititzen zituen.
Eta Eduardo Casajus, Angel Marina, Santos Indurain, Izaskun Salazar, Amaia Gil, Jose Ezkieta, Alberto Garde, Anuska del Brio, Oscar Guillo... beren lan-batzordeetako arduradun gisa lanean, Nafarroa Oinez kausa komun horrek elkartutako dozenaka aurpegi anonimorekin —baina izen eta abizenekin— batera. Boluntariotzari egiten zaion kantuaren festa; urte luze bateko zeregin isil eta diskretua, lan bateratua, gure Herri honetan —espazioan eta denboran— hain hedatua dagoen auzolana. Kooperatibismoa.
Eta U2. U2 Oinezen? Bai. 2010eko irailaren 26a, igandea, udaren amaiera. Arropa saltzeko eguna Salburuko zelaietan, hainbat lagunekin, Arabako bizilagunek baimena eman ondoren, ezin baikenuen haien espazioa edo jaia —Araba Euskaraz— inbaditu. Arratsalde erdira arte. Itzulera, azkarra, etxera, Munduz mundu itzelezko leloarekin kamisetak janzteko, eta Anoetara bidaia, Bonoren bandarekin gozatzera. Eta guk han aurkitu genuen —ez Joshuako arbolaren azpian— bilatzen ari ginena... U2 Oinezen; bai. Gutxienez, nire iruditeria pertsonalean.
Igande honetan, hilaren 19an, berriro Atarrabiara. Buruz, bihotzez, oinez.
