Teknologia digitalek azken hamarkadetan izan duten garapen bizkorra ez da oharkabean pasatu hezkuntza sistemaren barruan. Ordenagailuak, tabletak, ikaskuntza-plataforma digitalak eta adimen artifizialaren lehen aplikazioak gero eta ohikoagoak bihurtu dira eskoletan eta unibertsitateetan. Baina azkenaldian, beste urrats handiago bat ageri da horizontean: metabertsoa.
Zer da, bada, metabertsoa? Birtualtasuna, errealitate areagotua, adimen artifiziala eta interaktibitatea uztartzen dituen espazio digital murgiltzaile bat, non erabiltzaileak abatar baten bidez parte hartzen duen. Berez, sarean eraikitako mundu bat da, baina erabiltzaileentzat guztiz sinesgarria eta esperimentagarria dena.
Ikaskuntza murgiltzaileagoa eta esanguratsuagoa
Metabertsoak eskaintzen dituen aukeretako bat da ikaskuntza esperientziala erdigunean jartzea. Alegia, ikasleak ez dira edukiak pasiboki kontsumitzen dituzten subjektu hutsak, baizik eta ikaskuntzaren protagonista aktibo bihurtzen dira. Abatar baten bidez, esaterako, historian atzera egin eta Erdi Aroko hiri batean barrena ibil daitezke, edo kimikako esperimentu bat simulatu dezakete ingurune seguru batean. Horrela, kontzeptu teorikoak esperientzien bidez barneratzen dira, eta horrek oroimena, interesa eta motibazioa hobetzen ditu.
Gainera, metabertsoak aukera ematen du ikaskuntza pertsonalizatzeko. Ikasle bakoitza bere erritmoan eta bere estiloari egokituta aritu daiteke, errealitate birtualean egindako esperientzia bakoitza norberaren beharretara molda daitekeelako. Honek bereziki mesede egiten die gaitasun desberdinak dituzten ikasleei, hala nola arreta-defizita dutenei edo autismoaren espektroan daudenei, zeinentzat espazio digitala seguruagoa eta kontrolagarriagoa izan daitekeen.
Aplikazio errealak: lehen esperientziak
Hainbat herrialdetan metabertsoaren aplikazio pilotuak egiten ari dira jada hezkuntza sistemetan. Txinan, zenbait eskola eta unibertsitatek jadanik sortu dituzte beren campus birtualak, non ikasleak klaseetara joaten diren beren abatarraren bidez, irakaslearekin eta gainerako ikasleekin elkarreraginean arituz. Kolonbian eta Hegoafrikan, baliabide urriko eremuetan, irakasle faltari aurre egiteko erabili dute teknologia hau: irakasle birtualek klaseak ematen dituzte, eta ikasleek beren herrietatik bertatik parte har dezakete.
Euskal Herrian ere badira lehen pauso batzuk. Teknika berrikuntza-zentroak, adibidez, Lanbide Heziketan metabertsoaren aplikazioak aztertzen dihardu. Beste esperientzia batzuk, ikastolen elkarteetan edo unibertsitateetan, bide beretik doaz, batez ere STEM arloetan (zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika). Euskal kulturaren eta hizkuntzaren transmisiorako ere erabil liteke: euskarazko edukiak sortu, abatar euskaldunak garatu eta ikaskuntza-ingurune erabat euskaratuak eraiki daitezke.
Erronka teknologiko eta sozialak
Potentziala handia izan arren, erronka batzuk ezin dira alde batera utzi. Lehenik, baliabide teknologikoen irisgarritasuna ez da berdina ikastetxe guztietan; hau da, ez dago beti behar adina ordenagailurik, errealitate birtualeko betaurrekorik edo konexio azkarrik. Horrek arrakala digitala areagotu dezake, batez ere ikasle eta eskola ahulenen artean. Bigarrenik, irakasleen prestakuntza funtsezkoa da; hots, teknologia berriak ez du zentzurik erabiltzen jakiten ez bada. Horregatik, beharrezkoa da irakasleak trebatzea, ez soilik tresnak erabiltzen, baizik eta metodologia pedagogiko berriak garatzen, teknologia horiek ikaskuntza aktibo eta esanguratsuaren zerbitzura jartzeko. Azkenik, kontuan hartu behar da ikasleen ongizatea eta pribatutasuna. Mundu birtualetan, non pertsona bat abatar baten bidez jarduten den, arrisku batzuk ager daitezke: isolamendua, identitate digitalaren eraikuntza desorekatuak edo datuen erabilera desegokia, besteak beste. Horregatik, erabilera etiko eta arduratsu baten aldeko heziketa behar da.
Teknologia hau ez da xede bat berez, tresna bat baizik. Bere erabilerak gure balioekin bat etorri behar du: hezkuntza inklusiboa, kritikoa eta gizartearekiko konprometitua eraikitzeko baliatu behar dugu. Horretarako, erakunde publikoek, hezkuntza-komunitateak eta gizarteak elkarlanean jardun behar dute, irtenbide justuak eta partekatuak bilatuz.
Metabertsoa ez da etorkizuneko zientzia-fikziozko ikuspegi bat. Jada hemen dago, eta gure esku dago nola erabiliko dugun: ikus-entzunezko pantaila hutsa izango den, edo benetako ikaskuntza-eraldaketa baterako tresna.
Eta zu, prest zaude hezkuntzaren etorkizuna eraldatzeko bidaia honetan parte hartzeko?
