Denbora azkar doa. Eta garai politikoak eta mediatikoak are bizkorragoak dira. Ia legealdiaren erdian gaude. Koalizio-gobernuaren egungo formularekin bigarren legealdian, eta hirugarren legealdian eskuinaren gobernu alternatiboekin. Horietan guztietan parte hartu izanak ematen didan ikuspegiari esker, kontseilari kide eta lehendakariorde baten hausnarketa ekarri dut gogora. Orain dela 10 urte egin zuen gogoeta hori, eta aldaketa politiko eta sozialaren ziklo baten aldeko apustua egiten zuen; urte askoan Nafarroan oso bestelako eredu politikoa izan ondoren, ziklo aldaketa politiko eta sozial baten alde egiten zuen eta iragartzen zuen.
Une hartan baikor samar bazirudien ere, hamarkada bat geroago legealdi honen erdialdea zeharkatzeko zorian gaude, egonkortasunaren adierazgarri. Egonkortasuna, ez bakarrik atzera begira, baita gure mugetatik haratago gertatzen denari dagokionez ere. Estatuan eta nazioartean. Baina egonkortasun hori ez da autokonplazentzia edo inertzia bihurtu behar. Ez da iraganeko akatsetan erori behar, eta Nafarroa ireki eta inklusibo baten alde lan egiten jarraitu behar da. Askotarikoa arlo politikoan, identitarioan, kulturalean eta linguistikoan, eta gizartearen eta lurraldearen aldetik kohesionatua. Gizarte Ongizatearen Nafarroa, autogobernu solidarioaren bidez lortua. Eta horretan ari garela uste dut.
Bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari gisa diot. Izan ere, oso zeharkakoak diren eremu horietan, ibilbide-orri honetako osagai horietako batzuk elkartzen direla uste dut, eta efemerideek bidean ahalbidetzen duten etenaldi laburrean azter daitezkeela. Bi urte hauetan lehen ezinezkoak ziruditen gaietan asko aurreratu dela uste dut, hala nola biktima guztien aitorpen integralean eta helburu politikoekin indarkeriari zilegitasuna kentzean. Bere hiru testuinguru bereiziekin. Parekatzerik eta diluziorik gabe. Bi ekitaldi publikoek eta motibazio politikoko indarkeriaren biktimen aitorpenek (50 baino gehiago) markatu dute legealdiaren lehen parte hau, non frankismoaren biktimen esparruan ere lan egiteari utzi ez zaion —Nafarroa erreferente baita estatuan eta nazioartean inboluzio-garai honen aurrean—, terrorismoaren biktimekin bezala, bereziki ETAk eragindakoekin. Batez ere, belaunaldi berriekin, Memoria duten eskolak, bakea eta bizikidetza lantzen programarekin. Indarkeria hau eta beste edozein berriro errepika ez dadin.
II. Plan Estrategikoa amaitzen ari da, eta bizikidetza erreal eta irmoaren aldeko apustua egiten dugu, batez ere, eguneroko politiketan. Bizikidetza eta errespetua ez dira helmuga bat, ibiltzeko modu bat baizik, hizkuntza-bizikidetza ere den bezala. Hizkuntzek batu egiten dute, ez murriztu. Elkarrekin bizi dira, ez dute aurka egiten. Eta eremu guztietan aplikatuko duen Administrazioa behar dute. Horietako bat zerbitzu publikoa bera da, gero eta elebidunagoa eta askotarikoa den herritartasuna merezi duena.
Legealdiko lehen bi urte hauetan, Foru Administrazioko langile taldea osatzeko oso garrantzitsuak diren bi tresna gauzatzea lortu da: departamentuetako hizkuntza-planak (plaza elebidunak) eta Merezimenduen Dekretua. Horrela, nolabait ere, eremu mistoan euskara ez balioestea ekarriko zuen anomalia gainditu da. Urrats hau ez da amaiera bat, baizik eta gero eta euskaldunagoa eta eleaniztunagoa den gizarte honen ikuspegi zabalagoa emango digun begirada baten garapena. Gaur egun 170.000 nafar baino gehiagok ezagutzen dute gure hizkuntza propioa, euskara. Heldu askok bat egin dute euren ikaskuntzarekin, Euskarabidearen bultzadari eta hark euskaltegien sareari emandako babesari esker. Izan ere, belaunaldi berrien zati handi batek aspalditik ikasten du euskara ikasgeletan. Eta bere erabilera bultzatzen jarraitu behar dugu, egunotan nafar lurralde osoan zehar dabilen Euskaraldia bezalako ekimenekin. Horiek dira euskara berreskuratzea ahalbidetu duten bi esparruak, gaur egun, gizarte-aniztasunagatik, globalizazioagatik eta uniformizazioagatik bereziki zaila den testuinguru batean, non lingua franca handiek eremu zabalak menderatzen dituzten.
Nafarroa ez delako uharte bat. Ez du izan nahi. Gure Nafarroa kanpora begira dago (II. Plan Estrategikoa onartu berri dugu), begi eta arima europarrekin. Izan ere, Nafarroak Europan eta Europak Nafarroan duen presentzia indartzea, batez ere mugaz haraindiko eremutik eta Bruselako Bulego Iraunkorrarekin, Gobernu honen DNAn ere badago. Eta, gero eta gehiago, enpresa- eta gizarte-ehunean. Europako funtsengatik ez ezik, Europarekiko konpromiso etiko eta politikoagatik ere, gaur egun, bere akatsekin, balio demokratikoen eta Ongizatearen Estatuaren munduko erreserba baita.
Legealdi honen bigarren partean, ildo horiek guztiak lantzen jarraituko dugu, eta adostasun publiko-pribatu berriak eraikiko ditugu landa-eremuaren eta hiri-eremuaren artean, belaunaldien artean, migrazioen artean, identitate artekoan, linguistikoan, ideologikoan..., Nafarroa aurreratuago, garatuago, kohesionatuago eta jasangarriago batera hurbilduko gaituztenak, balio demokratikoen esparruan. Gizateriak atzera egin dezakeelako eta demokrazia ez delako oparitzen, guztion artean zaintzen eta defendatzen ez badugu.
