Gobernantza jakintsu luze baten ondoren, sanferminak jai-egutegira itzultzen ari dira, eta Maria Txibite andrearen gobernuko kideak behin eta berriz demokraziaren akademiko gisa postulatzen entzun ondoren, 1983. urteko antzeko egunak datozkit gogora.
Garai hartan, lan hau sinatzen duena maiz topatzen zen ile ia zuriko jaun batekin. Zaraitzu haranean jaioa hain zuzen. Normalean, hiru bizkartzain izaten zituen inguruan, eta haren atzetik joaten ziren alde guztietara. Biok ginen legebiltzarkide, bera Nafarroako PSOEkoa, ni Herri Batasunekoa.
Zaraitzukoak, bere garaian apaiz ordenatu eta Jainko Hitzaren Misiolariak konpainiako kide zenak, bertute ukaezinak izateaz gain, bere buruarengan zuen neurrigabeko konfiantza nabarmentzen zuen, nahiz eta hagitz haserrekorra izan eta tabako-kontsumitzaile txit handia.
Elkar ikusten genuenean ez zidan ez ikusiarena egiten, baina mespretxu nabarmenez begiratzen zidan. Handik gutxira foru gobernuko presidente eta PSNko idazkari nagusi izendatua izan zen; noski, Gabriel Urralburu Taintaz ari naiz.
Euskal Herriko hegoaldean, ezin da, inork ezin du «ibilbide etikoa» exijitu Gabriel Urralbururen PSOE aipatu gabe, inork ez. Ezta —euren zoritxarrerako— egungo Nafarroako Gobernuaren oinordekoek ere.
Horregatik, suspergarria eta zirikagarria iruditzen zait Nafarroako Gobernuko buruzagiek erakusten duten sendotasuna eta segurtasuna, eta ez bakarrik kontseilari gisa duten zeregin espezifikoari dagozkion eskumenei dagokienez, baita, beren hitz jakintsuarekin, demokrazian hasiberritzat jotzen dituzten guztiei —beren mailatik— irakasten dietenean ere.
Espero dut onartuko zaidala —inolako polemika asmorik gabe— beren produkzio politiko nabarmena eta urria ezkutatu nahian, eta EH Bilduren lan instituzionalaren eraginkortasunaren aurrean, ez bakarrik Nafarroan, baita Gasteizen eta Madrilen ere, Nafarroako gizarteak egiaztatu, aitortu eta baloratutako errealitate bat lausotzen saiatzen direnei zuzentzea.
Tamalez, Ezker Abertzalearen arrakasta desitxuratzeko edo indargabetzeko beharrak —sozialista hauen aldetik— lotsarik gabe ekarri du historia berri bat, egungoa ere badena, delituzkoa eta lotsagarria den historia bat azpiratzea, eta protagonistek delituzko lana egiten jarraitzen dute, lau hamarkada geroago.
Nork ez ditu gogoratzen hainbat eta hainbat sozialista garrantzitsuren balentriak, hainbat hamarkadatan PSNri bidea markatu zioten pertsonak, Gabriel Urralburu Tainta bezalako demokrata ospetsuak.
Nola ahaztu Antonio Aragon jaun serio eta dotorea, Ogasun Publikoaren ongile gisa berretsia, eta —Urralburu bezala— Luis Roldanen bazkidea eta PSNren gobernuko Herri Lan kontseilaria.
Urralburu jaunaren egitura demokratikoaren funtzionamenduak antz handia zuen Italiako Camorraren funtzionamenduarekin. Bazkide gutxi, ondo ordainduak eta etekinetan parte hartzen zutenak. Ezinbesteko baldintzak, beharrezko eta ezinbesteko estankotasuna bermatzen ziotenak.
Are gehiago, askoz gehiago izan ziren PSNko antolakuntza zikindu zutenak, beste batzuei zutik jartzea hainbeste kostatu zitzaiena. Gabriel Urralburu, Antonio Aragon eta Luis Roldan beste hainbat norbanako, hozkadetan aditua zen Jorge Esparza Martin ahaztu gabe.
Katedradunen jarraipena ziurtatuta zegoen. Denbora asko igaro da Belateko tuneletako lehen katak egin zirenetik, bai, denbora asko, aukera asko eta aurrekontuetan aldaketa handiak.
Artikuluan zehar aipatzen ari naizen hauek, goi-kargudun publikoak izanik, Nafarroako herritarrek botere-maila altuetara igota, beren posizioa erabili zuten hatzez aukeratu eta hamarnaka mila milioi obra publikoan emateko, beren delituzko enpresarentzat %5eko hozkadak aplikatuz. Nafarroako Gobernutik batzuk eta Guardia Zibiletik besteak.
Egun, eta aspalditik, oinarri demokratiko sakona zuten aditu negoziatzaileen jarraipena ziurtatuta zegoen. Izan ere, jende asko pasatu da, bai, Belateko tuneletan lehen katak egin zirenetik. Santos Cerdan, Ramon Alzorriz eta oraindik agertuko diren beste hainbat kolaboratzaileren esperientziak egiaztatuko ditu gertaerak.
Lan faraonikoak dira, eta, horien bidez, hainbat espezialitatetako aditu ugari igarotzen dira beren garapen luzean. Esperientzia handiko pertsonak, eta horien artean ez dira falta, proiektuarekin bat egitea helburu duten enpresek ahaldunduta ordezkari publikoei, esleipenen truke, irabazi handiak eskaintzen dizkietenak.
Utz iezadazue metafora hau, PSNk joan den mendeko laurogeiko hamarkadan, gobernuan egon zen urteetan, demokraziaz inposatu zuen bertsio ustela erakusteko. Izan ere, Nafarroako Jauregiaren teilatua eguraldi txarraren mende geratu zen. Arrazoia, bakarra: aipatu PSNko buruzagiek beren jabetzako beste eraikin batzuk babesteko lekuz aldatu zituzten milaka teilak.
EH Bilduri begiratuz behin eta berriz egindako aholku eta eskakizunak entzunez, bistakoa dirudi Txibite andrearen gobernuko kide batzuek ez dutela izan erakunde horren azken berrogei urteko historia —interes minimo batekin— aztertzeko aukerarik.
Egia esan, nahiago nuke horrela izatea, zeren eta, hala ez balitz, bere memoria eskasak beste kalifikazio batzuk beharko lituzke.
Nafarroako Gobernuko kide agurgarriok, alda itzazue zuen ohiturak, jabetu zaitezte zuen ahuleziaz, eta saia zaitezte apalagoak izaten, zeren, aitor ezazue, inork ezin du ez dakiena irakatsi. Agur t’erdi.
