Donostiako Zinemaldiko Zabaltegi-Tabakalera sailean estreinatu zuen Lur Olaizola Lizarraldek Bariazioak film laburra. Bilboko Zinebi jaialdian, berriz, Geratzen den hori film labur dokumentala aurkeztu du Aitor Gametxok. Doluari begiratzeko eta dolua transmititzeko bi begirada ezberdin dira, biak erakargarriak, biak zinema puska iradokitzaileak.
Olaizolak fikzioaren bitartez egiten du dolu prozesu hori, eta Edurne Azkarate aktoreak hezurmamitzen du aita galdu duenaren pertsonaia. Bariazioak film laburrak giro intimo bat sortzen du, eta zuzendariak aitortzen du «hitzekin azaltzen zaila» den hori eraman duela pantailara fikzioaren bitartez. Nahiz eta zinemagilea bera den nolabait aitaren galeraz ari dena, fikziozko pertsonaia baten bitartez lortzen du sentimenduak adieraztea. Hain zuzen ere, zinemagileak BERRIAn kontatu zuen filmean ez duela bere burua ikusten, Maite pertsonaia protagonista baizik. Sormena eta fikzioa izan daitezke, dudarik ez, zauriak arintzeko modu oso baliagarri bat.
Bestelako hautua da Gametxok Geratzen den hori lanean egin duena. Zuzendaria bera ari da off-eko ahotsean hizketan, lehen pertsonan, eta kontatzen du haren ama nola gaixotu zen. Kontatzen du ama gaixo zen bitartean zertan zen haien arteko harremana. Eta nola hiltzen den ere bai. Film labur dokumental ederra da hori ere, irudien bidez osatzen duen puzzleak ikus-entzulea hunkitzea lortzen baitu. Bizkaieraz mintzo da zinemagilea, gozo, gertuko. Eta, aldi berean, filma bukatzeko egiten duen hautuarekin, sentitzen da badela hor zinemagile baten begirada. Gidoi eta muntatze lanean, berriz, Maria Elorza —A los libros y a las mujeres canto dokumentala— zinemagilearen laguntza izan du Gametxok. Zinebi jaialdian saritu dute film laburra.
Dolua bizitzeko modu oso desberdinak daude. Ez litzateke inor moralki epaitu behar dolua modu batean ala bestean bizitzeagatik. Bistan da zinema zubi interesgarria izan daitekeela norbere dolu prozesuarekin aurrera egiteko. Literatura edo beste arte bat izan daitekeen moduan.
Aurtengo Kimuak
Film labur oso txukunak egiten dira Euskal Herrian. Horren erakusle da Kimuak egitasmoan urtero egiten den hautaketa. Ekaitz Bertiz gazteak nafarreraz filmatu du Erreka zoko hortan film laburra. Sunbilla eta Baztan (Nafarroa) artean girotuta dago, eta laminen istorio bat misterioz osatzen du Bertizek. Aita ohean gaixorik dagoela eta, Joxepik, Iparragirre baserriko alaba zaharrenak, bere gain hartu beharko du haren egitekoa: kontrabandoan pakete astun bat garraiatzea mugaren beste aldera. Gau beltzean, karabineroak ez dira basoak ezkutatzen duen arriskurik beldurgarriena... Adi erreparatu beharko zaio Bertizek etorkizunean sortzen duen filmografiari. Aukerarik ematen badiote, bederen.
Lehendik ezaguna da, berriz, Kimuak katalogoan aukeratu duten beste film labur baten egilea: Lara Izagirre Garizurieta —Un otoño sin Berlin eta Nora film luzeen zuzendaria—. Euskal Herrian bizi diren ijito batzuen istorioa kontatu du El Regalo lanean —Zinebin eman dute hori ere—. Aurora, Dessi eta Samara, ijito emakume hirukotea, Bilboko erdigunera jaitsi dira, Sarai ilobari urtebetetze oparia erostera. Ijitoen kontrako arrazakeria eta bazterkeria jasan beharko dute, halako batean, denda batean. Benetako gertaera batzuetan oinarrituta, amaiera oso indartsua du Izagirreren film laburrak. Berlingo Ale Dikhea jaialdian film labur onenaren saria jaso zuen urrian, eta baliteke datozen hilabeteetan sari gehiago jasotzea.
Kimuak katalogoan hautatu dituzte aurten, halaber, Aitor Abioren Dice que tu padre, Ainhoa Ordoñezen Habana industrial, Ricardo del Conderen Las manchas del jaguar eta Harrotu Ileak zine laborategiko Sueños de viernes. Azken hori arrazakeriaren aurkako oihu ozena da: filma ikusten duen euskal herritar orok buruari buelta pare bat eman beharko dizkio, kalean dauden migranteen inguruan iruzkin xenofobo eta klasistak entzuten dituenean. Opari bat da film hori, Izagirrerena bezala, zeharka bada ere, eskuin muturreko mezuen aurka egiten duena.
