Azken bat bideko

Müsikaren Egüna du izena, baina pluralean behar luke, azken urteetan hiru eguneko festibala baita. Eztabaidak, antzerkia, erakusketak, herri bazkaria, sorkariak, bertso saioak, dantzak... adierazpen mota andana baten plaza izan da Urdiñarbeko frontoi ingurua. Antolaketa eta logistika guztia beti herritarrek beren gain hartu dute, diru laguntzen xerka joan dira, baina, pisuegi bilakatu,eta bidea beste gisaz segituko du Bil Xokoa elkarte antolatzaileak aurtengo azken jaialditik landa.

Mado Etxegoinberri lehenetik azkena arte izan da antolatzaileetan. Igandeko besta nagusian, txartelen salmentako buru ezaguna da. Urte osoan, berriz, beste batzuekin, itzaleko langilea. Hatsarrea gogoan du: «Urdiñarben beti gazte anitz izan da. Besta batzordean ginen; gero, ezkondu, eta nahi genuen zerbait antolatu herriko bestetarik kanpo. Eguneko besta bat antolatu nahi genuen, zaharrak eta gazteak boti eta dohainik». Onartzen du lehen urteetan ez zuela azken hamarkadako arrakasta, baina, halere, 1.500 edo 2.000 bat pertsona biltzen ziren: «Zuberoako besta batendako ez genuen sekula hainbeste jende ikusi».

Lehena lekuko kantariekin antolatu zuten —Niko Etxart, Anje Duhalde, Jojo eta Ramuntxorekin besteak beste—, eta, azken urteetan, mundu zabaleko eta musika estilo desberdinen agertoki bilakatu da Urdiñarbeko plaza. Jean-Charles Sans antolatzaile bilakatu zenerako, kanpoko lehen taldeak Müsikaren Egünean agertuak ziren. Preseski horiek zuten taldera erakarri: «Kanpoko taldeek erakartzen ninduten bereziki. Gogoetatzen genuen hemengo taldeen arabera zer ezartzen ahal genuen parean trukeak eragiteko, elkarrekin aritzeko».

Taldetik managerrera

Bosgarren urtean hasi ziren, Mado Etxegoinberriren erranetan, kanpoko taldeak jiten. Garai hartakoak ditu oroitzapen «azkarrenak», musikari irlandar eta korsikarrei lotuak: «Bidaiaren truk jiten ziren, eta astea iragaiten zuten hemen. Gu ordu hartan ez ginen bidaiaz joaten; jin zirelarik guretzat zabaltzea zen. Bizi ginen haiekin: gure adiskideak ziren aste batez». Berantago, tziganoak, gospel taldeak, txekiarrak eta gehiago izan ziren. Ingelesez kiskun-kaskun ari ziren bere erranetan, baina «hizkuntza ez zen muga». Hartu-emanak maila desberdinetakoak ziren, Sansen arabera; beretzat, usu musika mailakoak: «Jotzera jin zen talde irlandar batek jakin-mina piztu, eta biolina jotzeko gogoa eman zidan, adibidez. Talde horretako kide batek flauta bat eman zidan; guk txirula nola jotzen dugun erakusten genion».

Jean-Charles Sans azken urteetan antolaketatik urrundua zen «arrazoi desberdinengatik», baina arrazoietarik bat taldeen profesionalizazioa izan zela dio: «Azken urteetan, taldearekin ez, harremanak managerrekin lotzen ziren. Hori kudeatzea ez zen hain erakargarria niretzat». Etxegoinberrik bat egiten du: «Orain oren batzuetarako heldu dira, paga eta kito! Abantzuan ere pagatzen ditugu». Bide berri horretan ere, talde interesgarriak ikusi dira azken urteetan, antolaketara lotu azken belaunaldiko Beñat Etxegoinberriren erranetan: «Juana eta Ddidduek [Etxeberri] programazioa hartu zutelarik kanbiatu zen net; ezagutzen dute musika, ezagutzen dituzte estiloak oro... Lehenekoei konparatuz, gauza berriak ekarri dituzte, hori segur».

Dohainik, baina ez merke

Müsikaren Egünaren sartzea dohainik izan da beti. «Jendeak ahal dira oren batendako jiten, joaten eta arra jiten». Mado Etxegoinberrik ontsa badaki diru laguntzak beharrezkoak zirela helburu hori betetzeko eta kanpoko taldeak jinaraztearen gastuak estaltzeko: «Lehen, aski sinple zen; orain, dosier alimala prestatu behar da, sei hilabete lehenago aitzinkontua finkatu, zein talde jinen den eta haien aurkezpena egin...».

Kontseilu Orokorraren eta beste instituzioen laguntzak kausitzeko baldintzak aldatu dira hatsarretik, Etxegoinberriren erranetan: «Festibal baten kasuan, badira baldintzak: hiru egun antolatu, sartzea pagarazi...». Kontuan hartuz, gainera, herriko etxearen laguntzarik gabe ari zirela, sartzea dohainik mantentzea bera lan handia izan da.

Jean-Charles Sansen hitzetan, «bi sos kausitzeko esker txarreko lan hori» beharrezkoa zen sartzea dohainik mantentzeko. Berak laguntza eskaeretan ez du «sudurra sartu», baina badaki «lan ikaragarria» zela, «permanenterik gabe gainera, zinez langile baten lana izan zitekeelarik urte osoan». Izan dira, gainera, festibalak euri erauntsi izugarriekin, Urdiñarbeko plazan uholdeak izateraino. «Urte batez euria egiten ahal zuen, baina ondokoan bilan positiboa zen... Bazen oreka bat oro har», argitu du bere aldetik Sansek.

Azken bat eta aitzina

Azken festibala iragartzeko esku orrian Bil Xokoa elkartearen hitzak argi dira: «Ez da urrentze bat, beste zerbaiti lekua uztea baizik». Festibalak dimentsio handia hartu du, eta, Beñat Etxegoinberrik dionaz, «azken bi urteetan bilkuretan sei edo zazpi ginen; ez aski halako festibal handi baten antolatzeko». Bere belaunaldikoak ez dira elkartera hurbildu lekukoa hartzeko: «Nik enbeia nuke segitzea, baina badakit gauza txipiago batera joanen garela. Ez beharbada festibal bat egiteko, baina zerbait bai», ziurtatu du.

Azkena izateaz «hunkitua» bada ere, diskurtso bera du Jean Charles Sansek ere: «Gauza orok bukaera bat badu, eta, dena den, beste zerbait eginen dugu». Mado Etxegoinberri 30 urte hauetako boluntarioak ere ez du nostalgia nagusitzen utzi nahi bere azken aipamenean: «Besta ederra zen, bai, baina konfiantza egiten diegu besteei. Norbaitek zerbait plantatuko du, eta gu joanen gara besta egitera».