Bi hutsune historiko daramatza Bilboko Arte Ederren Museoak aspaldi arrastan. Batetik, lau urte eman ditu bildumarako artelanak erosteko diru sailik gabe, eta, bestetik, nabarmena da emakumezko artisten lanekiko izan duen arreta falta ere. Bi zulo horiek betetzen joateko borondatea azaldu nahi izan du orain Miguel Zugaza museoko zuzendariak. Besteak beste, Adolfo Guiarden, Paul Gauguinen eta Nikolas Lekuonaren hainbat artelan erosteko baliatu dute Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak 2019rako bideratutako 300.000 euroko poltsa, eta, horrekin batera, hiru milioi euroan baloratutako lan sorta garrantzitsu bat ere jaso dute dohaintzan azken bi urteetan. Baina, aldi berean, emakumezko artisten lanak erosteko ildo espezifiko bat ere jarri dute abian, eta, besteak beste, Isabel Bakedano, Elena Mendizabal eta Miren Arenzanaren obrak erosi dituzte hari esker. «Probetxua atera diogu», laburbildu du Zugazak.
Datuak badaude. Adibidez, 72 bakarkako erakusketa antolatu ditu museoak 1997tik gaur arte, eta haietako bi bakarrik izan dira emakumezko artistei eskainitakoak. Eta antzera bilduman ere, gutxiengo nabarmena baitira andrazkoek sortutako lanak erakundearen funtsetan. Kexa bat baino gehiago izan da sektorean arrazoi horregatik urteotan, eta zuzendari kargua hartu zuenetik azaldu zuen Zugazak egoera konpontzeko neurriak hartzeko asmoa. Horretarako sortu zuten Emak programa, eta horregatik sartu zuten museoaren plan estrategikoan. Aurkeztu berri dituzten emakumezko artisten obren erosketa izan da proiektu horren lehen ekintza publiko eta egiaztagarria. «Plan estrategikoaren bidez, geure buruari jarri diogun betebeharra da Emak programa, genero ikuspegia bilduman eta museoan txertatzeko», azaldu du Zugazak.
Eta hala eskuratu dituzte Nadia Barkate, Idoia Monton, eta Gema Intxaustiren lanak museora.
Inpresionismoa arte ote den
Guiardek 1888an margotutako Bakioko baserritarra koadroa da bildumarako erosi duten lan esanguratsuenetariko bat. «Oso garrantzitsua» da pieza XIX. mendeko artearen historian Javier Novo Bilduma Sailaren buruaren hitzetan. Parisen egon berri zen artista koadroa margotu aurrean, eta handik bueltan, Bakioko nekazari giroan topatu zuen inpresionistei ikasitako teknikak baliatzeko aitzakia: nekazari edadetu bat, zuhaitz baten gerizpetako argi-itzaletan.
«Polemika piztu zuen artelanak», azaldu du Novok. Inpresionismoa artetzat zeukatenen eta ez zeukatenen artean sortu zen eztabaida, lana Bilbon erakutsi zutenean, eta Guiard bera izan zen aldekoen artean nabarmendu zirenetariko bat. 170.000 euro ordaindu ditu museoak lan horren truke, baina hainbat txandatan pagatzeko tratua egin dute saltzailearekin, eta horrela lortu dute museoaren erosketetarako diru sail erdia pieza bakar batean ez joatea.
Paul Gauguin artistaren neurri txikiko grabatu bat da beste erosketa garrantzitsuetako bat. Stephane Mallarme poetari egindako 1891ko erretratu bat da pieza, 18 zentimetro luze, 14 zentimetro zabal, eta «harribitxitxo bat», halere, Miriam Alzuri Erakusketa Saileko teknikariaren hitzetan. Izan ere, gutxi dira Gauguinek egindako grabatuak. Hain gutxi, ezen kasu honetan ere Leon Fauche margolari eta grabatzaileak utzi behar izan baitzizkion akuafortea egiteko beharrezko materialak, eta Eugene Carriererengandik jaso baitzituen artelana osatzeko aholku teknikoak.
Sasoi oparoagoen zain
Museoak Jose Ramon Anda artistari erosi dion lanak eman dezake erakundeak urteotan izan dituen aurrekontu gorabeheren berri. 2012an bakarkako erakusketa antolatu zioten sortzaileari eta haren lan bat erosteko borondatea ere agertu zuten hasieratik. Erakusketa bukatu zenean, ordea, diru nahikorik ez zegoenez, museoan utzi zuen artistak Sartu ahal baduzu eskultura, sasoi oparoagoak helduko zain. Orain arte. Aurten bilakatu baita pieza museoaren bildumaren parte.
Aurrez ere bazituzten Nikolas Lekuonaren lanak bilduman, baina margolanak ziren guztiak. Horregatik, artistaren bi fotomuntaketa erosi dituzte orain, eta dohaintzan jaso dituzte sortzaileak arrebari egindako erretratua eta haren objektu pertsonal sorta bat ere.
Babes filantropikoa
Eta antzera gertatu da beste erosketa askorekin ere. «Egin ditugun erosketak beste lan batzuk dohaintzan utziz osatzen laguntzeko eskatu diegu artistei», azaldu du Zugazak. Eta luzea da proposamena onartu duten sortzaileen zerrenda. Besteak beste, Richar Serra, Pablo Gargallo, Eduardo Arroyo, Miren Arenzana, Pablo Milikua, Gema Intxausti, Remigio Mendiburu eta beste hamaika sortzaileren piezak jaso ditu erakundeak bi urteotan, eta esker ona azaldu du musoeko zuzendariak horregatik. 176 lan izan dira, guztira. «Azkenaldian jaso dugun babes filantropikorik garrantzitsuena da».
Hemendik aurrera bilduma handitzen jarraitzea da zuzendariaren asmoa, eta aurrekontu «egonkor» bat edukiko dutela espero du. «Konfiantza dugu».
