Izenak nahi dituenak izenak izango ditu

Aurten ere ez da idazle ezagunen obra berrien faltan izango Durangoko Azoka, eta izenak nahi dituenak izenak izango ditu. Ramon Saizarbitoriak udaberrian argitaratu du Martutene (Erein) —euskal literaturako libururik aipatuena eta mediatikoena azken urteetan—, eta, haren argitalpen erritmoa kontuan hartuta, nekez espero daiteke ezer berririk aterako duenik urte batzuk pasatu arte. Koldo Izagirre, Joseba Sarrionandia eta Itxaro Bordaren liburu berririk ere ez da ageri argitaletxeek udazkenerako iragarritakoen artean, eta zaila izango da Bernardo Atxagaren Nevadako egunak abendurako argitaratua izatea; Pamielak ez du aipatu, behintzat, hurrengo argitalpenen zerrendan. Hala ere, asko dira a priori zeresana emateko moduan diruditen liburuak, idazle ezagunek idatziak; asko eta genero ia guztietakoak. Mikel Antza, Karlos Linazasoro, Kirmen Uribe eta Txomin Peillenen eleberriak eta Anjel Lertxundi, Karmele Jaio eta Iban Zalduaren narrazio liburuak, adibidez; poesiari dagokionez, Rikardo Arregi Diaz de Heredia itzuliko da plazara —14 urteren buruan!—, baita —isilaldi laburrago baten ostean— Castillo Suarez ere; Xabier Amuriza, Pako Aristi, Joxe Azurmendi eta Jean-Louis Davanten ekarpenak iragarri dituzte, besteak beste, saiakeraren arloan; Mariasun Landaren bi narrazio haur literaturan…

Kirmen Uriberen bigarren eleberriaren sinopsia hau da, Susak aurreratua: «1937ko maiatzean milaka haur atera ziren Santurtziko portutik erbestera. Horien artean Carmen, zortzi urteko neskatoa. Ganten, Flandesen, idazle baten etxean hartuko du babesa. Idazlearen bizitza erabat aldatuko da neska ezagututa. Elkartasuna, engaiamendua, maitasuna, oroimena eta behin hartutako erabakien atzeraezintasuna jorratzen ditu Kirmen Uriberen nobela berriak, Gerra Zibila eta II Mundu Gerran abiatu eta gaur egun arte eramango gaituen kontakizuna».

Anjel Lertxundiren Minimalia «ipuin, kontakizun eta istorio laburrez osatutako liburu bat» da, Alberdaniak adierazi duenez. «Narraziootan, bizitza kontatzeaz gainera, kontatzen da literaturaren abentura ere. Bizitza eta idazkuntza txanpon beraren aurkia eta ifrentzua baitira, Minimalia-n txanponaren alde biak ageri dira bat eginda, noiz harmonia onean, noiz armonia liskartsuan, baina inoiz ez bakoitza bere aldetik bizi diren testu gisa, besteekin batera baizik, elkar osatuz eta elkarri lagunduz, liburua testuen elkarren arteko ehunduraren baten emaitza baita, hainbat narrazioz osatutako narrazio bakarra, eta ez hainbat testuren pilaketa soila».

Zalduaren Idazten ari dela idazten duen idazlea (Elkar) ipuin liburua «literaturaren inguruko ipuin liburua» izango da, egileak azaldu duenez. «Azken urteotan idatzitako ipuinak bilduma bat osatzeko aletzen ari nintzela konturatu nintzen hala irakurketaren nola idaztearen gaiek protagonismo berezia zutela haietako zenbaitetan, eta bazegoela hor hari moduko bat, batasun bat. Beraz, gainontzekoetatik banatu eta, ohiko ipuin bilduma anitz baten ordez, ipuin liburua osatu dut (ez baita gauza bera)».

Rikardo Arregi Diaz de Herediak «poesiak dituen forma ia infinituetan barna ibilbide bat proposatzen du», Alberdaniak aurreratu duenez. «Bizitzaz eta arteaz ari da liburua: bizitza artea ez bada ez baita bizi, eta artea bizirik ez bada ez baita arte. Heriotzaz ari da liburua, hildakoez. Amodio hitz ergelaren azpian kokatu dugun mundu zabalaz ari da liburua».

Joxe Azurmendik egun eta hemengo bizigiro politikoan egunero entzuten diren kontzeptu batzuei buruz idatzi du Barkamena, kondena, tortura saiakeran, Elkarrek aurreratu duenez, azken urteetan idatzitako hiru saiakera labur bilduta, hiruretan ere «hari bat» delarik: «garai batean Eliza bezala, gaur egun Estatua ari dela bihurtzen gure kontzientzien kontrolatzaile zuzen eta zorrotza, komunikabide lagunen eta ustezko intelektualen kolaborazio ezinbestekoz».

Amurizaren Zazpi ebidentzia birjaiotzarako (Lanku) egile berarenEuskara batuaren bigarren jaiotza saiakeraren jarraipena da, egileak berak azaldu duenez. «Premia funtsezko batzuk (lexiko, sintaxi, erlatibo, aditz, argot...) zazpi ebidentziatara biltzen dira. Batuaren birjaiotza sakon bat aurkezten da».

Mariasun Landak maitagarri bati laguntzen dion neskato baten istorioa kontatuko dio Maitagarria eta desioa (Elkar) liburua irakurtzen duenari. Maitagarriak, esker onez, dohain bat emango dio: bere edozein desio beteko duela. Horrez gain, neskato horrek bere opariaz gozatzeko behar izango duen denbora luzeaz ariko zaio ipuina irakurleari, nola emakumetu eta zahartu den aukera liluragarri horrekin. Bizitzan ilusioaren indarrak duen garrantziaz mintzo da Landaren narrazioa. Baina bakarra ez, bi liburu argitaratuko ditu aurtengo udazkenean Landak;Marilanta eta inurriak da bestearen izenburua, eta hori Ereinek kaleratuko du.

Aldamenean argitaratutako zerrendan behar bezalako islarik ez izan arren —ez baitaude liburu guztiak, ezta hurrik eman ere, espazio faltagatik—, haur literaturaren alorrean album ilustratuen ugaritasuna da udazkeneko argitalpenen iragarpenak eskaintzen duen beste berri pozgarri bat: itzulitakoez gain, euskaraz sortu eta Euskal Herrian ilustratutako gutxienez bederatzi daude iragarrita, horietako bat —Miren Asiainen Hara!— album ilustratuen Etxepare sariaren irabazle izandakoa. Aspaldidanikoa da album ilustratuen argitalpenaren aldeko aldarria haur literaturako idazleen eta ilustratzaileen aldetik, eta aurtengo uztak arlo horretan zerbait mugitzen ari dela pentsarazten du, lau argitaletxek kaleratuko baitituzte bertako egileen album ilustratuak: Erein, Mezulari, Pamiela eta Denonartean. Gainerakoan, generoen arteko banaketan ez dago alde handirik aurtengo udaberriko edo iazko udazkeneko iragarpenekin alderatuz gero.

Edo! eta 'Erlea' ere plazan

Edo! argitaletxe berriaren agerpena da beste albiste aipagarri eta pozgarri bat. Antzerki obra bat, bi lan grafiko eta itzulpen bat kaleratuko ditu oraingoz bere historia hasi berriko aurrenekoak, liburuak argitaratzeko modu ezohikoa erakutsiz, borondatezko lanean oinarritua.

Aipagarria izango da Erlea aldizkariaren 6. zenbakia ere, urte osoko bakarra. Hogei kolaboratzailetik gora dira parte hartutakoak, gehienak emakumezkoak, Pamielak aurreratu duenez. Bi gai nagusi jorratuko ditu: autobiografia eta harria. Horrez gain, albiste bat ere ezagutaraziko du: Jorge Luis Borgesen lau hitzaldi ezezagun agertu dira eta Erlea aldizkariaren eskuetan daude gaur egun.

Itzulpenei dagokienez, euskarara aldatutako egileen zerrenda oparoa izango da aurtengo udazkenean ere: Andre Camilleri, Philip Claudel, Calderon de la Barca, Daniel Glattauer,Jamaica Kincaid, Ian McEwan, Herman Melville, Irene Nemirovski, J.K. Rowling, Thomas Trastrommer , Sechu Sende, William Shakespeare, Jonathan Swift…