AEBen eta Venezuelaren arteko soka gero eta gehiago ari da tenkatzen. Azken hilabeteetan hainbat eraso egin ditu AEBetako armadak Karibeko uretan, Venezuela inguruan, eta astelehenean Washingtonek Venezuelako Gobernuarekin lotu zuen Cartel de los Soles izeneko kartela.
Egoera horren aurrean, milaka herritarrek Caracas hiriburuko kaleak hartu dituzte, gobernuari babesa eta sostengua erakusteko eta AEBen jokabidea salatzeko. Atzo eta herenegun martxak egin zituzten horretarako, eta Nicolas Maduro presidentearen hitzaldi batekin amaitu zen atzokoa. Bertan, lurraldea defendatzeko «hamar aldiz gehiago egitea» eskatu zien.
Bi herrialdeetako liderrak hitz egiteko prest agertu dira. Donald Trump AEBetako presidenteak azpimarratu du Madurorekin hitz egin dezakeela, «bizitza asko salbatzeko» helburu bakarrarekin. Baina jakinarazpena ere egin zion, atzo, Caracasi: «Ondo dago gauzak modu onean egitea, baina modu txarrean ere egin daitezke». Madurok, bestalde, gazteleraz hitz egiteaz gain, ingelesa ere sartu du bere azken hitzaldietan, eta prest agertu da «aurrez aurreko» hizketaldi baterako.
Zer da Cartel de los Soles?
AEBetako Estatu Departamentuak dioenez, Cartel de los Soles kartela AEBetan eta Europan aurrera eramaten diren narkotrafiko operazioen erantzule nagusietako bat da, herrialde bereko Tren de Aragua talde kriminalarekin batera. Horrez gain, Trumpek adierazi du Maduro dagoela erakundearen atzean.
Gaur egun ez dago Cartel de los Solesen inguruko informazio argirik. Ez bere formaren ezta bere antolaketaren inguruan ere. Venezuelako Armadako jeneralek dituzten intsignietatik datorkio izena, eta, AEBetako agintarien esanetan, herrialdeko militarrek osatzen dute taldea, 90eko hamarkadaz geroztik. Nazioarteko hainbat hedabidek adituen hitzak plazaratuz kaleratu dutenez, ez da talde «hierarkiko edo ideologiko» bat. Aitzitik, normalean «deskonektatuta» dauden zelula batzuk dira, eta Venezuelako «indar militarren barruan» daude.
Donald Trump AEBetako presidenteak eta bere administrazioak egindako akusazioei, ordea, kontra egiten die AEBetako Droga Kontrolatzeko Administrazioak —AEBetan drogen trafikoari eta kontsumoari aurre egiteaz arduratzen da, eta drogei buruzko ikerketak koordinatzen ditu AEBetatik kanpo—. Izan ere, erakunde horrek ez zuen Cartel de los Soles drogen trafikoarekin lotu 2020. urtera arte; alegia, Trump lehen aldiz agintera iritsi zen arte.
Caracasek, berriz, behin eta berriz ukatu du erakunde hori existitzen dela. Adierazi dutenez, Washingtonen kontakizuna «guztiz faltsua» da, eta helburu bakarra Maduro presidente kargutik kentzea eta Venezuelaren aurkako erasoak «justifikatzea» da. Maduroren esanetan, kartelarena «asmakizun hutsa» da, eta oraingoz, ez du gai horri buruz publikoki hitz egin nahi izan.
Zergatik izendatu dute «terrorista» AEBek?
Trumpek Venezuelaren aurka hartu duen azken neurria izan da Cartel de los Soles kartela «erakunde terrorista» izendatzea —Etxe Zuriko maizterrak gauza bera egin du nazioarteko zenbait kartel eta talde kriminalekin, agintaldi honetan—. Bi herrialdeen arteko soka are gehiago tenkatzeko egin du hori. Izan ere, atzerriko erakunde bat «terroristatzat» izendatzeak botere gehiago ematen dio AEBetako gobernuari haren aurkako neurriak hartzeko. Ez du berez eraso militarrak egiteko ahalmenik ematen, baizik eta zigor ekonomikoak eta diplomatikoak baimentzen ditu. Etxe Zurian, ordea, ekintza militar bat aurrera eraman baino lehen emandako urratsa izan da Trumpen agindupean. Pete Hegseth AEBetako Defentsa idazkariak ostegunean esan zuen izendapenak «tresna gehiago» ematen dizkiola Defentsa Departamentuari, gerora «presidenteari aukerak eskaintzeko».
Era berean, erakunde edo talde bat «terrorista» izendatzeak erakundeari emandako laguntza oro kriminalizatzen du, eta bertako ordezkariei AEBetan sartzea debekatu egiten zaie. Beraz, hemendik aurrera delitua izango litzateke erakunde horri diruz laguntzea. Horrek atzerriko enpresek Venezuelarekin dituzten negozioak gelditzea ekar lezake; baita negozio berriak egitea eragoztea ere.
Gogoratzekoa da, berez, AEBetako presidenteak ezin duela bere kabuz erakunde bat «terroristatzat» jo. Hori AEBetako Estatu Idazkaritzak egin dezake, Fiskaltza Nagusiarekin eta Altxor Idazkaritzarekin kontsultatu eta gero. Bada, astelehenean baieztatu zen hori.
Zer operazio egin ditu AEBek azken asteetan Venezuela inguruan?
AEBetako armadak hilabete batzuk daramatza Karibeko urak kontrolatzen, irailaz geroztik, hain zuzen. Ordutik, hamaika ontziri egin die eraso, beti ere «narkotrafikoaren aurkako» mugimenduak direla argudiatuta, eta 80 pertsonatik gora hil ditu. Horrez gain, Pentagonoak USS Gerald R. Ford hegazkinontzia eraman zuen bertara azaroaren 11n, munduko handiena. Nazioarteko uretan dago ontzia, Venezuelaren kontrolpekoa den eremuarekin mugan.
Eta orain zer?
Orain arte Trumpek ez du esan AEBetako Gobernuak zehazki zein erabaki hartuko duen gai horri dagokionean. Behin baino gehiagotan adierazi du erabakia «hartuta» daukala, baina gaur-gaurkoz ez du erabakiaren berri eman. Horrekin lotuta, iragan astean AEBetako tropak Venezuelan zabaltzearen aukeraz galdetu zioten Etxe Zuriko maizterrari, eta ez zuen halakorik alde batera utzi. «Ez dut halakorik baztertzen. Ez dut ezer baztertuko. Venezuela zaindu behar dugu, besterik ez».
Madurok, bestalde, astelehenean adierazi zuen bertako VTV telebista katean daukan programan «egiten dutena egiten dutela» ezingo dutela Venezuelarekin: «Garaiezinak gara. Ezin izan dute eta ezin izango dute inoiz gure aberriarekin».
Tentsioa, orain, nazioartera zabaldu da. Hainbat herrialdetako buruak AEB egiten ari diren mugimenduaren aurka agertu dira; besteak beste Frantzia, Errusia eta Erresuma Batuak. Horren erakusgarri ere bada nazioarteko sei airelineak Venezuelara egin beharreko bidaia guztiak bertan behera utzi dituztela azken egunetan. Izan ere, AEBetako Gobernuak jakinarazi zien herrialdean eta haren inguruan egoera «arriskutsua» zela, eta «kontu handiz» ibiltzeko.
