Araban herritarren %23,5 dira euskaldunak, eta %20 elebidun hartzaileak

Doitzen ari da Euskal Herriko egoera soziolinguistikoari buruzko erretratua. VII. Inkesta Soziolinguistikoa aurkezteko saioak egin dituzte hilabete honetan Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak, eta gaur Iparraldeko datuen berri emango du EEP Euskararen Erakunde Publikoak. Atzo, halaber, Gasteizko Udalak eta Arabako Foru Aldundiak elkarlanean ondutako ikerketa bat aurkeztu zuten, herrialdeko egoera aztertuta egindakoa: haren arabera, herrialdeko herritarren %23,5 dira elebidunak gaur egun, eta %20 elebidun hartzaileak. Elebidun hartzaileek, nekez hitz egin edo hitz egin ez arren, ondo ulertu edo irakurtzen dute euskara.

Berriki atera diren gainerako ikerketetan agertzen ari den errealitate bat argi azaldu da berriz ere ikerketa honetan; euskaldun gehienak, hamarretik zortzi, hobeto moldatzen dira gaztelaniaz. VII. Inkesta Soziolinguistikoan ere agerian geratu da euskaraz aritzeko erraztasun urriko euskaldunen talde zabal bat. Han jaso dutenez, egun, euskaldunen %44 errazago aritzen dira erdaraz, euskaraz baino; eta handitzen ari da ehuneko hori: %38 ziren 1991n. Atzo aurkeztu zituzten datuetan, Arabako egoerara begira, horra hizkuntza gaitasunari eta erraztasunari dagozkien ehunekoak: %20 elebidun hartzaileak dira; %14,8, erdal elebidunak; %7,2, elebidun orekatuak; eta %1,5, euskal elebidunak. Gainerakoak erdaldunak dira. Agerikoa da datuen eboluzioa: soslairik euskaldunenak ugaritu egiten dira adin tarterik gazteenetan.

Euskara Saileko zinegotzia, Iñaki Gurtubai, aski pozik mintzatu zen atzo arratsaldean ikerketaren berri emateko egin zuten aurkezpenean. «Gasteizko euskaldunen kopuruak gora egiten jarraitzen du. Izan ere, gogoratu beharrekoa da 80ko hamarkadaren hasieran herritarren % 3,5 zirela euskaldunak», adierazi zuen: «Eskolako euskalduntzea, erakundeek emandako bultzada, euskaltzaleen kolektiboek egindako lana eta herritarrek hizkuntzaren alde egindako apustua funtsezkoak izan dira ibilbide honetan». Inkestan parte hartu dutenen %12,3k esan dute euskaraz egin dituztela oinarrizko ikasketak: D ereduan. %5,5ek ele bitan: B ereduan. %10,5ek esan dute azken bost urteetan egin dutela ahaleginen bat eskolako eremuaz harago euskara hobetzeko; %4,5ek adierazi dute egin nahi luketela.

Arabako Diputazioko Euskara zuzendari Lexuri Ugarte ere baikor solastatu zen: «Argi dago euskarak lurraldean oso egoera ona duela, euskaldun hiztunen kopurua handitzeaz gain gure hizkuntzaren osasunaren pertzepzioa ere nabarmen hobetu baita». Erabilerari dagokionez, inkestan parte hartu dutenen %84k esan dute beti gaztelaniaz hitz egiten dutela; %4k, euskaraz gaztelaniaz bezainbeste; %2,7k, beti euskaraz. Gainerakoak daude erdarazko joera gailentzen den kategoriatan.

Jarrera neurtze aldera, hainbat esaldiren gaineko iritzia eskatu dute inkestan. Esaldi orokorrenek lortu dute atxikimendu handiena. Goi-goian, honako bi esaldi hauek. Baga: «Euskaldunen eta erdaldunen arteko errespetua bultzatu behar da». Biga: «Euskara ez dakitenek ere euskararen normalizazioa babestu beharko lukete». Atxikimendu urriena jaso dutenak, hauexek. Baga: «Euskararen aldeko neurriek erdaldunak diskriminatzen dituzte». Biga: «Zenbait lanpostutarako euskara jakitea exijitu behar litzateke». Higa: «Hobe da jendeak ingelesa ikastea euskara baino».

1.200 inkesta

Azterketa egiteko, 1.200 inkesta baino gehiago egin dituzte; horietako 678 Arabako hiriburuan egin dituzte. Aintzat hartu duten unibertsoa 16 urtetik gorako Arabako herritarrak dira. Hor jasotako informazioaren bidez, euskara sustatzeko hurrengo planetan kontuan hartu beharreko informazio esanguratsua lortu nahi izan dute instituzio publikoek. Herritarren lagin adierazgarri bat aztertu dute horretarako.