Lan Saila ez dago ados Emakundek proposatutako jaiegunarekin

Eusko Jaurlaritzaren barruan ez dira ados jarri datorren urteko jaiegunaren inguruan. Behin betiko proposamena egin zuen atzo goizean Emakundek: azaroaren 5a, gogoan hartzeko 1933ko egun hartan emakumeek aurrenekoz bozkatu zutela Euskal Herrian. Arratsaldean, ordea, kontra mintzatu zen Lan Saila: ohar bidez jakinarazi zuen ez duela aintzat hartuko proposamen hori, «epez kanpo» dagoelako; gainera, Emakunderi aurpegiratu zion Martxoaren 8ko aukera «argudiorik gabe» baztertzea.

Hain zuzen, Idoia Mendia Jaurlaritzako lehendakariorde eta Lan sailburuak jarri zuen mahai gainean 2024an efemeride feminista bat jaiegun izateko aukera, otsailean. Hark proposatu zuen Martxoaren 8a, «sentsibilizazio ahaleginetan» beste urrats bat izan zitekeelakoan. Horren harira, Eusko Legebiltzarrak Emakunderi eskatu zion egun hori jaiegun bilakatzearen egokitasuna aztertzeko. Emakumearen Euskal Institutuak joan den astean baztertu egin zuen Martxoaren 8a eta Azaroaren 25a jaiegun izendatzea, «helburu feministak geldiarazteko arriskua» ekar lezakeelakoan, «bultzatu baino gehiago».

Hala, efemeride feministen zerrenda bat landu du Emakundek, eta aholku batzordera eraman zuten atzo Miren Elgarresta zuzendariak eta Nerea Melgosa Berdintasun sailburuak, emakumeen hainbat elkarteren iritzia jasotzeko. «Aho batez» ebatzi zuten azaroaren 5a proposatzea.

Emakundek atzo adierazi zuen «berehala» emango ziola erabakiaren berri Lan Sailari, apirilaren erdialdera arte ezarritako alegazio epearen barruan. Baina Idoia Mendiaren taldetik erantzun zuten berandu dela: egutegia zehazteko prozesuaren hasieran egin behar direla halako proposamenak, otsaila amaitu baino lehen, ondoren eragileei kontsulta egiteko, eta irail amaierarako egutegia prest izateko; ez dago horretarako astirik orain, Lan Sailaren arabera. Erantsi zuen Emakunderen iritzia ez dela «loteslea», eta haren argudioak «zehaztugabeak» direla, efemeride feministei buruzko azterlan sakonagoa egitea gomendatu duelako: «Martxoaren 8a argudiorik gabe baztertzea erabaki du Emakundek, eta aitortu du elkarte feministekin egindako hausnarketa ez dela osoa. Hortaz, Lan Zuzendaritzak erabaki du barne bideetatik jarraitzea, eta dekretu proiektua Gobernu Kontseiluari aurkeztea».

Boto eskubidea aldarri

Guztira hamalau data izan dituzte eztabaidagai Emakunderen aholku batzordean, baina azaroaren 5aren alde egin dute. 1933ko egun hartan, andreek lehen aldiz eman zuten botoa Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, autonomia estatutua bozkatzeko. Nafarroan ere urte hartan bozkatu zuten aurrenekoz, bi aste geroago, Espainiako hauteskundeetan. Emakumeen boto eskubidea Espainiako II. Errepublikak onartu zuen gorteetan, 1931n. Ipar Euskal Herrian, berriz, 1945eko apirilaren 25eko herriko etxeetako bozetan eman ahal izan zuten lehen aldiz botoa.