Albistea entzun

Hosni Mubarak

Faraoi militarraren ondarea

Oposizioaren kontrako indarkeriak 30 urteko agintaldia ahalbidetu zion Egipton. Boterea utzi zuen 2011ko protestek behartuta. Hala ere, sistemaren oinarriak sendotuta utzi ditu, eta erregimenak indarrean dirau.
EGIPTOKO TELEBISTA PUBLIKOA / EFE Tamaina handiagoan ikusi

Gorka Berasategi Otamendi -

2020ko otsailak 26

Egiptoko agintaldirik luzeeneko estatuburua izan da Hosni Mubarak Egiptoko presidente ohia (Kafr el-Meselha, Egipto, 1928), Muhamed Ali Pasha XIX. mendeko agintari otomandarraz geroztik. 30 urtez (1981-2011) egon zen agintean, eta askok faraoi batekin alderatu dute horregatik. Indarraren erabilera bortitzarekin eutsi dio botereari, harik eta, 2011ko otsailean, Kairoko Tahrir plazan lehertu ziren protesta jendetsuek kargua uztera behartu zuten arte. Mubarak 91 urte zituela zendu zen atzo, Kairoko ospitale batean. Ebakuntza ebat gin berri zioten, eta asteak zeramatzan ospitaleratuta, hesteetako arazo batengatik. Udaberri Arabiarreko protestek agintetik kendu zuten arren, sakon sartuta utzi zituen erregimen militarraren erroak, eta sistemak indarrean jarraitzen du, Abdel Fatah al-Sisi mariskalaren gidaritzapean.

Mubarakek areagotu egin zuen Anwar al-Sadat aurreko presidentearengandik jaso zuen errepresio aparatua, eta kritikoen jazarpenak hiru hamarkadako agintaldia ahalbidetu zion. Oposizioko kideek gobernuaren espioitza, jazarpena eta atxilotzeak salatu zituzten. Mubarakek errepresio gogorrarekin zapaldu zituen Egiptoko talde islamistak, eta, «terrorismoaren» arriskua aitzakia hartuta, AEBen laguntza izan zuen horretarako. 2011. urtera arte, 1.500 milioi dolar baino gehiagoko laguntzak jaso zituen urtero Etxe Zuritik. Zatirik handiena segurtasunerako eta baliabide militarretarako laguntzak ziren. Ez da harritzekoa. AEBek Ekialde Hurbilean zuten aliaturik garrantzitsuena izan zen Egipto Mubaraken garaian.

Agintaldiak aurrera egin ahala, talde islamistek handitu egin zuten herritarren artean zuten babesa, eta Mubarakek Anaia Musulmanei askatasun maila mugatua aitortzea erabaki zuen. Anaia Musulmanek herritarren artean hedatzea lortu zuten, eskaintzen zituzten gizarte laguntzek eta zerbitzuek eman zieten ospeari esker. Sare hori erabakigarria izango zen 2012an, Mubaraken ondorengo lehen hauteskundeetan nagusitzeko.

Askatasun aitortza mugatu horretatik harago, oposizioko taldeen errepresioa irmoa izan zen, tartean oposizioko mugimendu sekularren kontrakoa.

Oposizioa indargabetuta, ordena mantentzea zuen helburu Mubarakek, eta haren jarraitzaileek horixe goratzen dute: presidente ohiaren agintaldian egonkortasuna bermatuta zegoela. Mubaraken gidaritzapean Egipton turismoaren sektorea asko hazi zela ere nabarmentzen dute. 2010ean izan zuen Egiptok turista bisitari gehien; Mubarak boteretik kendu aurreko urtean.

Egiptoko ekonomiaren liberalizazioa eta pribatizazioa bultzatu zituen. Agintaldiaren azken urteetan, datu makroekonomiko baikorrak aurkeztu zituen: barne produktu gordina %5 eta %6 artean hazi zen, moneta trukea egonkorra zen, eta fidantza aldagaiak osasuntsuak ziren. Datu makroekonomikoen azpitik, baina, arazo ekonomiko kronikoak azaleratzen ziren: inflazioa, langabezia, ustelkeria eta gizarte sektore zabaletan hedatutako pobrezia.

Nazio heroia, AEBen aliatu

Niloren deltako landa eremuan jaio zen Mubarak, herri txiki batean, egoera ekonomiko oneko familia batean. Ikasketak Egiptoko Akademia Militarrean osatu zituen, eta aireko indarrera batu zen 1949an. Hurrengo urtean pilotu titulua lortu zuen. Armadan ardura mailaz igotzen joan zen, eta 1972an Egiptoko aire indarreko buru izendatu zuten.

Mubarak heroi nazional bihurtu zen hurrengo urtean, 1973ko Urriko Gerran. Gatazka hartan, Egiptoko aire indarrak Israel garaitu zuen Sinai penintsulan. 1975ean, Al-Sadatek presidenteorde izendatu zuen.

Hain justu, 1973ko gerran lortutako garaipena oroitzeko desfilean, Al-Sadat hil egin zuten, atentatu batean. Militar islamisten talde bat desfileko kamioietako batetik jaitsi zen, eta granadak jaurti zizkion orduko presidenteari. Tiroka ere egin zioten eraso. Mubarak Al-Sadaten ondoan zegoen desfilea ikusten. Al-Sadat hil egin zuten, eta Mubarakek, zaurituta, bizirik ihes egitea lortu zuen.

Erasotzaile islamistek Al-Sadat zigortu nahi zuten, bake akordio bat sinatu zuelako Israelekin —1978ko Camp Davideko ituna— eta herrialde arabiarrek auzi horretan izan zuten batasuna hautsi zuelako. Mubarak astebete geroago izendatu zuten presidente, eta, Al-Sadaten ildoari jarraituz, Israelekiko gatazka saihestea izan zuen lehentasunen artean.

Benjamin Netanyahu Israelgo jarduneko lehen ministroak atsekabea agertu zuen atzo Mubaraken heriotzarengatik. «Bere herria bakera eta segurtasunera bideratu zuen liderra izan da».

Bake politikaren bidez, Mubaraken gobernuak egonkortasuna bermatu zuen Suezko kanalean. Garrantzi handiko kontua zen AEBen interes geopolitikoentzat; Mubarak izan zen AEBen aliatu nagusia Ekialde Hurbilean.

2011ko iraultza, amaitzeke

Egoera ekonomiko latzaren ondorioz, protestak areagotu egin ziren 2006. urtetik aurrera. Mubaraken agintaldian, ia bikoiztu egin zen Egiptoko biztanleria, eta datu horrek ere badu bere garrantzia. Gizartean gero eta pisu handiagoa zuten gazteen etsipena areagotzen ari zen, beren bizitza garatzeko aukerarik ez zutelako ikusten.

2011ko urtarrilaren 25ean, Udaberri Arabiarra esan zitzaion protesta oldearen barruan, milaka manifestarik kaleak hartu zituzten Kairon, Ogia, askatasuna eta gizarte justizia lelopean. Mubarakek zenbait erreforma hitzeman zituen protestak baretzeko, baina ez zuen halakorik lortu. Poliziaren oldarraldi bortitzek ere ez zituzten manifestariak geldiarazi, eta Mubarakek presidente kargua utzi zuen otsailaren 11n, militarren esku utzi ere.

2011ko apirilean atxilotu zuten, eta bizi guztiko espetxe zigorra ezarri zioten 2012an, ehunka manifestariren hilketagatik. Ez zuen halako zigorrik bete. Dei auzitegi batek epaiketa berriro egiteko agindu zuen. Ustelkeriagatik zigortu zuten 2014an, hiru urteko kartzelaldira, funts publikoetatik 17,6 milioi dolar desbideratzea egotzita. Mubarak 2017ko martxoan gelditu zen aske.

Udaberri Arabiarreko protesta oldeak Mubarak kargutik erauztea lortu bazuen ere, ez zuen kanporatu militarren boterean oinarritutako erregimena. Herritarren mobilizazioak hauteskundeak behartu zituen Egipton, eta Anaia Musulmanak taldeko Mohamed Morsik irabazi zituen bozak 2012an. Ez zuen askorik iraun. Abdel Fatah al-Sisi buruzagi militarrak kendu zuen boteretik, estatu kolpe baten bidez. Al-Sisi inteligentzia militarreko buru izan zen Mubaraken agintepean.

Mubaraken osteko giro politiko eta sozial nahasiaren ostean, herritar askok begi onez ikusi zuten aginte gogor batek ordena bermatzea. Al-Sisi 2014an izendatu zuten presidente. Ordutik, talde kritikoekiko jazarpena nabarmen areagotu dela salatu dute oposizioko ekintzaile ugarik. Hainbat GKEk ohartarazi dute Al-Sisik txiki utzi dituela Mubaraken atxilotze datuak.

Sareko BERRIAzalea:

Irakurri berri duzun edukia eta antzekoak zure interesekoak badira, eskari bat egin nahi dizugu: Berria diruz babestea.

Zuk eta zure gisako sareko milaka irakurlek egindako ekarpenarekin, eduki gehiago eta hobeak sortuko ditugu. Eta, zuekin osatutako komunitateari esker, publizitateak eta erakundeen laguntzek bermatzen ez diguten bideragarritasuna lortuko dugu.

Euskarazko kazetaritza libre, ireki eta konprometitua eskaini nahi dizugu egunero; bizi zaren munduaren eta garaiaren berri ematen segitu.

Albiste gehiago

Aleksandr Lukaxenko Bielorrusiako presidentea eta Vladimir Putin Errusiakoa, joan den otsailean, Moskun egin zuten bilera batean. ©VLADIMIR ASTAPKOVICH / EFE

Errusiak iragarri du Bielorrusiara hedatuko dituela arma nuklearrak

Gorka Berasategi Otamendi

Arma nuklearrak ez ugaritzeko nazioarteko konpromisoak beteko dituela nabarmendu du Putinek. AEBek egiten dutenaren pareko neurria dela argudiatu du. Biltegi bat izango du prest uztailerako

 ©JOAN CABASES

«Okupazio baten mende luzaro egonez gero, gorrotoa pizten zaizu»

Joan Cabases

Israelen sorrera ahalbidetu zuen gobernuan egon zen Barag. Ondoren, ordea, irauli egin zuen bere bizimodua eta palestinarrei laguntzen hasi zen. 22 urte daramatza horretan, eta argi du «indarkeria eta mendekuak» ez dutela bakerik eramango Ekialde Hurbilera.
Etxebizitzak eta ibilgailuak, tornadoak hondatuta, AEBetako Rolling Fork herrian. ©@JordanHallWX

Tornado batek gutxienez 26 hildako utzi ditu Mississippin eta Alabaman

Gorka Berasategi Otamendi

Dozenaka dira zaurituak, eta gutxienez lau lagun desagertuta daude. Bilaketa eta erreskate taldeak lanean ari dira goiz-goizetik.

Rahul Gandhiren aldeko protesta isila, atzo, Mumbain. ©DIVYAKANT SOLANKI / EFE

Indiako oposizioburuaren aurkako zigorrek lurrikara politikoa eragin dute

Maddi Iztueta Olano

Lehen ministroaren aurkako difamazio iruzkinak egiteagatik, bi urteko espetxealdira kondenatu dute, eta parlamentuko behe ganberatik bota

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...

Izan BERRIAlaguna

Zure babes ekonomikoa ezinbestekoa zaigu euskarazko kazetaritza independente eta kalitatezkoa egiten segitzeko.