Albistea entzun

Artelanen biltokitik harago

'Museoaren etorkizunak' solasaldian aritu dira hizlari Elvira Dyangani Ose eta Yaiza Hernandez, Gasteizko Artiumen. Museoek egungo gizartean izan behar duten eginkizunaz eztabaidatu dute. Eraikinaren erabileraz eta obrak bildumatzearen zentzuaz hausnartu beharra azpimarratu dute.
Elvira Dyangani Ose eta Yaiza Hernandez Velazquez, atzo, Gasteizen, Artium museoan izan zuten solasaldian.
Elvira Dyangani Ose eta Yaiza Hernandez Velazquez, atzo, Gasteizen, Artium museoan izan zuten solasaldian. RAUL BOGAJO / FOKU Tamaina handiagoan ikusi

Aitor Biain -

2023ko martxoak 11 - Gasteiz

Museoari buruzko ezer ez da jada agerikoa. Datozen urteetako zeregina erakundea berrasmatzea da». Esaldi hori abiapuntutzat hartuta hasi zuten Elvira Dyangani Osek eta Yaiza Hernandez Velazquezek museoen etorkizunari buruzko solasaldia atzo. Gasteizko Artiumen aritu ziren hizlari, museoak hogeigarren urteurrenaren harira antolatutako hitzaldian. Macba Bartzelonako Arte Garaikidearen museoko zuzendaria da 2021eko ekainaz geroztik Dyangani, eta filosofoa eta Goldsmiths University of Londoneko Ikusizko Kulturen Departamentuko irakaslea Hernandez. Ongi ezagutzen dute elkar, maiz aritu izan baitira elkarrekin lanean, eta argi geratu zen hori hitzaldian, etengabeko elkarrizketan aritu baitziren biak. Gaiari modu «libre» eta «utopiko» batetik helduta aritu ziren, hori bai.

Bat etorri ziren biak hasierako ideiarekin: agerikoa da, «krisi bat» dago museoaren identitatean. Hernandezek argudiatu zuen zalantzan dagoela «beste behin ere» musoen eginkizuna eta izaera. Eta horren erakusgarri da, haren irudikoz, ICOM Museoen Nazioarteko Kontseiluak museoen definizioa gaurkotu izana. Izan ere, 1972an adostu zuten azkenekoz definizioa, eta iaz gaurkotu zuten. «Hainbeste urteren ondoren behar hori ikusi izana, eta horrek azken urteetan erakundeak izan duen krisirik handienetakoa sortu izana horren guztiaren adierazgarri da».

Azaldu zuen museoen «gramatika» zalantzan jarri dela ostera, jada ez dagoelako argi ondarea pilatu eta erakusten duten erakundeak izan behar duten, edo, Hego Amerikako herrialdeek argudiatu moduan, artelanik gabeko kultur erakundeak izango diren. «Birpentsatzeko zeregina, beraz, saihetsezina da».

Dyanganiren iritziz, baina, badira museoen etorkizuna birpentsatzeko beharra areagotzen duten egoera estruktural eta mugimenduak ere: arrazismoa, deskolonizazioa eta feminismoa, tartean. «Guzti horiek museoa birpentsatzera behartu gaituzte, ezinbestean. Izan ere, gure kultur eta arte instalazioez pentsatu behar badugu, derrigorrez egin beharko dugu testuinguruaz eta bizitzea tokatu zaien garaiaz».

Dramaturgia eta edukiak

Azaldu zuen, gainera, «zaila» dela eraikinari ezarri zaizkion eginkizunak «apurtzea». Maiz, museoak eraikin itxiak direlako herritarrentzat, eta barrura sartzeak esanahi bakarra izan duelako: artelanak ikustea. «Gaur egun dagoen dramaturgia amaitu beharra dago», adierazi zuen. «Gaur egun barruan egoteak esan nahi du ez zaudela beste edozein lekutan; hau da, bertan zaudela, kontzentratuta, inguratzen zaituzten artelanek ulertzen eta ikuskatzen. Hori apurtzea zaila da, baina planteatu behar da, gutxienez, posible ote den hori aldatzea».

Hernandezek ohartarazi zuen, halere, «biziraupen» kontua ere badela. «Ez baduzu lortzen jendeak museora joan nahi izatea, desagertu egingo zara. Hau da, jendeak ezin du museora joan eskolatik derrigortu diotelako, edo oporretan dela euria hasi zaiolako, kasu horretan ez baita museoa existitzeko beharrik egongo».

Hori dela eta, haren ustez, ezinbestekoa da museoen edukiaz hausnartzea. «Hasi behar dugu pentsatzen zer defendatuko dugun arte gisa». Eta horretan lotura zuzena du, hain zuzen ere, artelanak pilatzearen helburuak. «Zalantzan jarri behar dugu zertarako ari garen obren bildumak egiten».

Berak zuzentzen duen museoaren adibidea jarri zuen Dyanganik galdera hori nabarmentzeko: «Macbak sei mila obra inguru izango ditu guztira bilduman. Horietatik, agian, mila inguru erakutsi dira soilik». Eta berehala egin zuen itauna: «Zer esan nahi du obra bat edukitzeak?». Aitortu zuen merkatua eta «dena erakutsi beharraren ideia» direla artelanak erostera bultzatzen dietenak askotan, eta horrek sortzen duen «sukarrak» ez diela tarterik uzten horretaz pentsatzeko.

Digitalizazioa ere izan zuten hizpide; izan ere, haien ustez, beste inflexio puntu bat bilakatu da. Dyanganik adierazi zuen museoek «ariketa zintzo bat» egin behar dutela prozesu hori herritarrekin egiteko, gainontzean, ez duelako zentzurik izango: «Jendea ahaldundu behar dugu artearen kodeak bere egin ditzan». Ideia hori babestu zuen Hernandezek ere, eta azpimarratu zuen alfabetatzea dela horretarako giltza: «Hori izan behar da gure ardura museo gisa».

Asko balio du irakurri duzun albiste/artikulu honek. Talde baten lanaren emaitza da.

Albiste hau zuri helarazteko eta talde honek bere lana baldintza egokietan egin dezan, BERRIAk ezinbestekoa du zure sostengua.

Zure babes ekonomikoarekin, aldi hau kontatzeko funtzioa betetzen jarraitu nahi dugu: kazetaritza konprometitu, kalitatezko eta independentea egiten.

Albiste gehiago

Artozkiko artelanen aurkezpena

'Artezki'-ko hamalau lan erakutsita, falta direnak itzultzeko eskatu dute

Ainhoa Sarasola - Iker Tubia

Itoizko urtegiaren kontra aritu zirenek azalpenak eskatu dizkiote Nafarroako Gobernuari. Artozkin galdutako hamazazpi lan falta dira oraindik. Agertu direnak Iruñean eta Agoitzen ikusgai izanen dira

Xabier Mendiguren Bereziartu, iazko azaroan. ©Izaro Andres / Foku

Xabier Mendiguren Bereziartu itzultzailea eta idazlea hil da, 78 urte zituela

Arantxa Iraola - Ekhi Erremundegi Beloki

Ikastolen mugimenduan ibili zen. Euskalgintzaren Kontseiluko lehen idazkari nagusia izan zen, eta euskaltzain urgazlea

Itoizko urtegiko irudiak, kanoa batetik eginak, Irati ibaia zena zeharkatzen, Artozki inguruan. ©JAGOBA MANTEROLA / FOKU

Itoizko oroitzapenak igerian

Iker Tubia

Hogei urteko borroka izan zen Itoizko urtegiaren kontrakoa. Duela hogei urte, Itoitz eta Artozki herriei eusten saiatu ziren ekintzaileak. Bide guzietatik saiatu arren, ez zuten proiektua gelditzerik izan.

 ©ARITZ LOIOLA / FOKU

«Etengabeko prozesu baten emaitza da gure lana»

Olatz Enzunza Mallona

Nahiz eta ziurgabetasuna ofizioaren parte izan artearen arloan, funtsezkoa da egiten den horretan tematzea, Susana Talayero artistaren ustez. Gure Artea saria jasoko du bihar, ia 40 urteko ibilbide artistikoagatik.

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...

Izan BERRIAlaguna

Zure babes ekonomikoari esker, gure funtzioa betetzen jarraituko dugu egunero:
jendearen galdera eta kezkekin bat egingo duen kazetaritza bat egiten.