Albistea entzun

Samara Velte eta Josu Martinez. 'Paperezko hegoak' dokumentalaren zuzendariak

«Estoldetan barrena bidaia bat egin dugu»

ETB1ek astearte gauean estreinatuko du 'Paperezko hegoak', 'Euskaldunon Egunkaria'-ren itxieraren inguruko lana. Joan Mari Torrealdai zenak eman zien laguntza eskertu dute bi zuzendariek.
MAIALEN SARASUA OLIDEN Tamaina handiagoan ikusi

Urtzi Urkizu -

2021eko otsailak 14

Samara Veltek (Zarautz, Gipuzkoa, 1991) eta Josu Martinezek (Bilbo, 1986) elkarrekin egiten dute lan EHUko Nor ikerketa taldean. Velte doktore tesia egiten ari da euskal gatazkaren memoriaren transmisioaren inguruan. Martinezek Txaber Larreategirekin batera zuzendutako Caminho Longe dokumentala zinema aretoetan ari dira ematen.

Tentazioa Produkzioak ekoiztetxearen ideia batetik abiatu da dokumentala. Nola iritsi zitzaizun zuri, Josu?

JOSU MARTINEZ: Tentazioak Sisiforen paperak antzezlana egin du. Horrekin batera, ikus-entzunezko lan bat egin nahi zuten. Telesail bat egiteko proposatu zioten ETBri, eta telebistak esan zien fikzioa ezetz, baina dokumental bat baietz. Fernando Bernuesek proposamena egin zidan, eta gaia oso interesgarria egin zitzaidan.

Proiektura batu zinen zu geroago, Samara.

SAMARA VELTE: Bai. Josuren proposamena iritsi zitzaidanerako, proiektuaren asmoa nahiko mamitua zegoen. Erronka zen oso ezaguna den istorio bat nola kontatu begirada berri batetik edo zerbait berria eskainiz. Tripetara iritsi nahi genuen. Itxiera gertatu zenean, oso gaztetxoak ginen bai Josu, bai ni, eta, horrenbestez, gaiaz ondo busti ginen grabatzen hasi aurretik. Ez genuen hariek ihes egiterik nahi.

Josu, Twitterren aipatu duzu triste zaudela Joan Mari Torrealdaik ezingo duelako dokumentala ikusi —iaz zendu zen—.

J.M.: Hasieran, nahi genuen Torrealdai izatea filmaren haria edo eramalea. Lanketa handia egin genuen harekin: hiruzpalau aldiz egon ginen harekin, eta dokumentuak bidaltzen zizkigun. Torrealdai liburu bat idazten ari zen Egunkaria-ri buruz, amaitu ez zuena. Hil baino astebete lehenago, Joan Marirekin hitz egin nuen telefonoz, ahul zegoen, baina uste zuen buelta emango ziola. Eta uste zuen izango zuela aukera gurekin egon eta grabatzeko. Hil zenean, horrek ekarri zigun dokumentalaren egitura berriro planteatu behar izatea.

Samara, BERRIAn zortzi urtez aritu zara lanean, Euskaldunon Egunkaria-ren zenbait langile ohiren alboan. Nola murgildu zinen lanean emozionalki?

S.V.: Istorio honen oinordeko sentitzen naiz pixka bat. Egunkaria itxi eta zazpi urtera iritsi nintzen BERRIAra, baina erredakzio horretan itxieraren gertakaria oso bizi egon da. Aldiro entzuten nuen: «Egunkaria-ren garaian, hau eta bestea». Kazetari gazteok jaso dugu memoria horren zati bat. Niretzat garrantzitsua da istorio hau ondo kontatzea, ezagutzen ditudalako itxiera beren larruan sufritu zuten pertsonak. Eta galdera batzuk planteatu genituen: zer zegoen itxieraren atzean? Zein ziren botere harremanak hori egitea ahalbidetu zutenak?

Forma aldetik nolako estiloa du dokumentalak?

J.M.: Batez ere elkarrizketa dokumental bat da. Bestalde, Adur Larreak animazio batzuk egin ditu Torrealdairen itzala irudikatzeko haren lekukotza biltzen denean. Musika, berriz, Joserra Senperenarena da.

Itxieraren atzean zeudenengana ere jo duzue?

J.M.: Estoldetan barrena egindako bidaia bat izan nahi du dokumentalak. Estoldetan aurki ditzakegun zikinkeriekin eta itzalekin jolasten da. Zenbait ate, ordea, ez zaizkigu ireki: Juan del Olmo itxiera erabaki zuen epaileak eta Angel Acebes Espainiako Gobernuko ministro ohiak ezezkoa eman ziguten. Lortu dugu Guardia Zibilaren koronel batekin hitz egitea. Eta Javier Gomez Bermudez epaileak parte hartzen du. Gertatutakoaren zergatien ikuspegi desberdinak dituzten pertsonen lekukotzak bildu ditugu.

Belaunaldi gazteentzat zer neurritan da garrantzitsua horrelako dokumental bat?

S.V.: Historiako gertakari batzuk normalizatu egiten dira, eta, beharbada, gauzen larritasunaren dimentsioa galdu egiten da. Horrelako ariketak ondo daude berriro konturatzeko egunkari bat itxi zutela 2003. urtean, inolako oinarririk gabe. Dokumentala gure adineko jende askorentzat baliagarria izan daiteke historia horren oinordeko sentitzeko, haiena ere badela senti dezaten.

Asko balio du irakurri duzun albiste/artikulu honek. Talde baten lanaren emaitza da.

Albiste hau zuri helarazteko eta talde honek bere lana baldintza egokietan egin dezan, BERRIAk ezinbestekoa du zure sostengua.

Zure babes ekonomikoarekin, aldi hau kontatzeko funtzioa betetzen jarraitu nahi dugu: kazetaritza konprometitu, kalitatezko eta independentea egiten.

Albiste gehiago

Patxi Angulo. ©Gorka Rubio, Foku

«Badauzkat 5.000 urte dauzkaten jokoak»

Unai Zubeldia, Gipuzkoako Hitza

Irakaslea da ofizioz Patxi Angulo, baina munduko joko klasikoak biltzea du afizio. Londresera egindako bidaia batean hasi zen ideia gorpuzten, eta Jokoenea, munduko jokoen museoa sortu zuen 2018an. Bost urte bete ditu.

Iruñeko San Fermin Txikiko umeak, gozokien esperoan. ©IÑIGO URIZ / FOKU

Bestak kalea berenganatuz

Itsaso Jauregi

Udalbatza txikiak txupinazoa botata hasi dira Iruñeko San Fermin Txiki bestak. Jendetza bildu da Alde Zaharreko kaleetan, eta gazteenak gozokien bila aritu dira.
Aitor Etxeandia Otalarreako teknikaria, sagastiko sagarrak eskuetan dituela. ©GORKA RUBIO / FOKU

Sagarrak badu garrantzia

Amaia Jimenez Larrea

Villabonako Otalarrea sagasti esperimentalean sagargileentzako baliagarriak izan daitezkeen tekniken eta elementuen inguruan ikertzen dute. Gainera, Euskal Herriko ia sagar mota guztien sagarrondoak dituzte, haien bilduma bat egiten ari baitira.

Salda da <em>ramen</em> zoparen lehengai garrantzitsuena, eta askotarikoa izan daiteke. ©CC0

Ramen: zapore eta tradizio zopa

Unai Etxenausia

Japoniako plater tradizionaletako bat da 'ramen' zopa, eta mundura zabaldu da. Txinako sukaldaritzatik heredatu, eta moldatu egin zuten, duela ehun urte inguru.

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...