Itzulera, ukatua

Giltza bat, dozenaka urtetan gordea, kanporatuak izan ziren etxeetara itzultzeko itxaropenaren gordailu. Ikur horrekin oroitzen dute palestinarrek Nakba, maiatzaren 15ean. Eta hala adierazten dute hondamendia ez dela amaitu, ez duela etenik izan 1948tik, ez dela irtenbiderik itzulerarik gabe. Palestinako errefuxiatuei beren herrira itzultzeko eskubidea aitortu zien NBE Nazio Batuen Erakundeak 1948ko abenduan, 194. ebazpena onartuta. Baina Israelek ez du ebazpena bete, eta merke atera zaio. Ez du nazioartearen zigorrik izan urraketa horrengatik. Israelek argudiatu zuen palestinarrak etxetik kanporatzea eta beren herrira itzultzen ez uztea beharrezkoa zela estatu judua eratzeko eta hedatzeko.

Ikusi gehiago: HIRU MENDE LAURDENEKO NAKBA

Nakba hasi zenetik, egoerak ez du hobera egin. Errefuxiatu palestinarren kopurua gero eta handiagoa da, Israelen etengabeko desjabetzeen eta errepresio itogarriaren ondorioz. Gaur egun, ia sei milioi errefuxiatu palestinar dauzka erregistratuta UNRWA NBEren Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoak. Errefuxiatu horietako gehienak Jordanian daude: 2,4 milioi lagun. 580.000 inguru Sirian bizi dira, eta 487.000, Libanon. Gainerako 2,5 milioi errefuxiatuak Palestinako lurralde okupatuetan bizi dira. 1,6 milioi Gazako zerrendan, eta 900.000 Zisjordanian.

Kopuruak are handiagoak dira Badil Egoiliar eta Errefuxiatu Palestinarren Eskubideen Ikerketarako Zentroaren arabera. Argitaratu duen azken txostenaren arabera, 2021 urtearen amaieran, 9,2 milioi ziren desplazatzera behartu dituzten palestinarrak —errefuxiatuak eta barne desplazatuak—. Kopuruen aldea errefuxiatu palestinarren definizioan datza. UNRWAk aintzat hartzen ditu 1946 eta 1948 artean Palestinan bizi ziren eta etxeak eta ondasunak Israelen eta herrialde arabiarren arteko gerran galdu zituztenak, baita haien oinordekoak ere.

Ikusi gehiago: Rashid Khalidi:«Gizarte zibila geroz eta pisu handiagoa hartzen ari da Palestinako erresistentzian»

Baldintza horiek betetzen dituztenek prozesu burokratiko bat bete behar dute NBEren bulegoak errefuxiatu gisa aitortu ditzan, eta eskakizun horrek ehunka mila lagun UNRWAren erregistroetatik kanpo utzi dituela kalkulatu du Badilek. Agentziaren datuen arabera, 1,2 milioi errefuxiatu inguru gelditu ziren erregistratu gabe. Orotara, zazpi milioi pasa lirateke 1948ko gerrak utzitakoak. Horiei gehitzen dizkie 1967ko gerran etxea uztera behartutako 1,3 milioi herritarrak. Palestinako barne desplazatuek osatzen dute hirugarren taldea: 800.000 lagun baino gehiago. Hau da, munduko hamalau milioi palestinarretatik %65,5 dira, orotara, behartuta desplazatutakoak, Badilen esanetan.

Errefuxiatu horietako gehienak UNRWAren 58 kanpaleku ofizialetatik kanpo bizi dira (%68,8). Askotan, kanpaleku horien inguruko eremuetan edo kanpaleku ez-ofizialetan. Errefuxiatu gehienak kanpoko laguntza humanitarioaren menpeko dira, eta askotan ez dute behar oinarrizkoenak asetzeko modurik. Hamarkadak eman dituzte hala, eta bestelako bizimodu baterako aukerarik ezak etsipena hedatu du. Nakbak etorkizun hobe bat lortzeko itxaropenik gabe bizitzera bultzatu ditu milioika palestinar.

Baldintzak bereziki latzak dira Gazan. Populazioaren %70 da errefuxiatua 2007tik Israelek setiatua duen lurraldean. Eremua gainpopulatua dago. 2,3 milioi lagun bizi dira Bilbo Handiak baino azalera txikiagoa duen eremuan —870.000 biztanle pasa ditu azken horrek; Gazakoaren herenak, gutxi gorabehera—. Gazan ohikoak izaten dira elikagai, sendagai eta energia eskasiak. Langabezia tasa %47koa da errefuxiatuen artean.

Ikusi gehiago: Apartheida, nakbarekin jarraitzeko