Albistea entzun

Literatura. 'Aingeruaren pribilegioak'

Begirada kritikoz jaioterrira itzultzea

Idazlea: Dolores Redondo. Itzultzailea: Danele Sarriugarte. Argitaletxea: Erein.

Aiora Sampedro -

2021eko maiatzak 9

Dolores Redondoren Baztango trilogia irakurri gabea nintzen, baina bai filmak ikusitakoa, eta idazlearen opera prima omen den Aingeruaren pribilegioak honetan idazle donostiarrak hiru liburukietako zenbait motibo aurreratzen dituela konprobatu dut, hala nola herri txikietako gizarte matxista, gertakari fantasmagorikoak eta emakumeen kontrako biolentzia. Hemen, Pasaiako herritik dator istorioa, eta narratzaile protagonistaren bitartez irakurleak haren haurtzarora bidaiatuko du, kostaldeko herrian bizitako pasadizoak ezagutzera.

Batez ere hasierako kapituluetan, estrategia batzuek oso ondo funtzionatzen dutela iruditu zait: sentsazioak deskribatzen dituenean, benetan oso esperientzia benetakoa bilakatzen du, oso bizia, eta hizkuntzari literatura-testua gainditzeko gaitasuna ematen dio, ia sinestesikoa neuk irakurri dudan kasuan. Zentzu horretan, aipamen berezia merezi du itzultzaileak ere. Testuari plastikotasuna ematen asmatzen du erabilitako hizkuntzaren bidez Danele Sarriugarteren lumak.

Edukiari dagokionez, orainaldian kokatutako istorioaren hasieran, narratzaileak bere haurtzarora eramango du irakurlea gertakari fantastiko baten bidez, eta lehen ehun orrialdeetan zehar, haurra zela Pasaian, eta bereziki neskatoak ikasten zuen eskola nazionalean bizitzen zen giroaz jardungo du, gaztetxoei helarazten zitzaien diskurtso elizkoia azpimarratuz. Alabaina, eta paradoxikoki, giro elizkoian haurrei etengabe errepikatzen zaien salbazioa bilatu beharrak, gure protagonista zerura baino, infernuranzko bidean jarriko du, pasarteek aurrera egin ahala ikusiko denez.

Aurrekoaren harira, eta protagonistaren ikuspuntuarekin jarraitzeko, aipagarria da narratzailea saiatzen dela inguruarekiko kritikoa den haurraren izaera nabarmentzen; hala ere, iruditu zait zenbaitetan idazlearen prisma gailendu zaiola haurrarenari. Batez ere testuaren hasieran, haurrei egotzitako jarrerek heldutasun gehixeago eskatzen dutela pentsatzeko parada dago.

Bestalde, liburuan zehar gozagarriena ahozko literaturari loturiko pasarteen ugaritasuna dela esango nuke. Haurraren sozializazioan bai itsas-munduari loturiko kantutegiak, bai gizarte elizkoiari loturiko errezoek duten garrantzia aditzera ematen da. Nahiz eta lehena nostalgiari loturik agertu, eta bigarrenak narratzailearen ikuspuntutik sentimendu kontraesankorrak piztu, haurtzaroarekiko nostalgia begirada kritikoz kontatzen baitu hemen.

Orokorrean, liburuak bilatzen duena lortu duela iruditu zait: jatorrirako itzulera kontatuz irakurlearen enpatia lortzea. Horren ordainean, kontakizunaren hasiera orainaldian kokatu eta ezinezko gertakizun baten bitartez iraganera bidaiatzearen estrategiak ez dit erabat funtzionatu, esan bezala, kontakizuna bere horretan iristen delako hartzailearengana, istorioaren linealtasuna hautsi beharrik gabe.

Sareko BERRIAzalea:

Irakurri berri duzun edukia eta antzekoak zure interesekoak badira, eskari bat egin nahi dizugu: Berria diruz babestea.

Zuk eta zure gisako sareko milaka irakurlek egindako ekarpenarekin, eduki gehiago eta hobeak sortuko ditugu. Eta, zuekin osatutako komunitateari esker, publizitateak eta erakundeen laguntzek bermatzen ez diguten bideragarritasuna lortuko dugu.

Euskarazko kazetaritza libre, ireki eta konprometitua eskaini nahi dizugu egunero; bizi zaren munduaren eta garaiaren berri ematen segitu.

Albiste gehiago

<em>sarea / sarea / sarea / ileordea</em> (2022). ©IÑIGO URIZ / FOKU
Eduardo Txillidaren katalogo arrazoituaren azken zenbakiaren aurkezpena, atzo, Txillida Lekun. ©JON URBE / FOKU

Txillidaren katalogo arrazoituaren azken liburukia argitaratu dute

Itziar Ugarte Irizar

Laugarren liburukia da, eta artistaren mendeurrenaren testuinguruan eman dute argitara; hamar urtetik gorako lanari amaiera eman diote hala
Janet Leigh aktorea oihuka, After Hitchcockek zuzendutako <em>Psycho</em> (1960) filmeko eszena gogoangarrian. ©BERRIA
Fito Rodriguez, Arantzazu Martinez eta Bernard J. Mathiuet <em>Lehenbiziko harria</em> eleberriaren aurkezpenean, Donostian. ©GORKA RUBIO/ FOKU

Beldurrak uxatzeko eleberria

Miren Mujika Telleria

Bernhard J. Mathiuet idazlearen 'Lehenbiziko harria' nobela euskaratu du Arantzazu Martinezek

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...