Uxue Barkos. Geroa Baiko bozeramailea

«Geroa Bai izan da giltza aurreko legealdiko aldaketari eusteko»

Garrantzitsutzat jo du Nafarroako Gobernuak EH Bildurekin lortu duen aurrekontu akordioa, pandemiari aurre egiteko «arnasa emateaz» gain, legealdian egin den bidean berresten duelako. Navarra Sumaren ezintasuna nabarmendu du.

JAGOBA MANTEROLA / FOKU.
joxerra senar
Iruñea
2020ko azaroaren 22a
00:00
Entzun

Urtebete eta ia bost hilabete iragan dira Nafarroako Gobernuko lehendakaritza Maria Txibiteren eskuetan utzi zuenetik. Bitarte horretan, pandemiak eztanda egin du, eta eremu ezezagun batean mugitzearen zailtasuna azpimarratu du Uxue Barkosek (1964, Iruñea). Horri gehitu behar zaio Nafarroan legealdiko akordio programatikoa sinatu dutenek ez dutela gehiengo nahikorik. Orain arte markatu den bide eta norabidean Geroa Baik zeresan handia izan duela azaldu du.

Zer garrantzi ematen diozu Nafarroako Gobernuaren eta EH Bilduren arteko aurrekontu akordioari?

Akordioa behar-beharrezkoa zen. Lehenik eta behin, egonkortasuna ematen dio gobernuaren ekintzari eta, kasu honetan, are gehiago, Europako Batasuneko funtsak hartzeko beharrezko baldintza baita. Era berean, politikoki egonkortasuna behar da. Ez da aski dokumentu txuri bat.

Navarra Sumak abstentzioa eskaini zuen EH Bildu alboratzearen truke. Hori esan nahi duzu?

Hor zegoen amarrua: atzean ez zegoen akordio politikorik. Aldiz, EH Bildurekin negoziatutakoak egonkortasuna bermatzen du, denen arteko proiektu politiko bat dagoelako, nahiz eta gure artean desadostasunak izan. Bide bat hartuta dago, norabide eta abiadura bat du. Horrek esan nahi du legealdi amaierara arte iraungo duela? Ez naiz halakorik esatera ausartzen.

EH Bildurekiko betoa gainditu dela uste duzu?

Gogoratu nahi dut gobernua osatu aurretik, Parlamentuko Mahaia negoziatzerakoan handik kanpo utzi nahi izan zuela PSNk —Ahal Dugu-k, berriz, ez zuen ezezkorik eman—. Legealdi hasiera hartan, PSNk ez zuen hain erraz ikusten EH Bildurekin akordioa egitea. Geroa Bai izan zen giltza aurreko legealdiko aldaketaren ildotik joateko, argi eta garbi. Apustu egin genuen parlamentuko mahaian inor ez baztertzearen alde, are gutxiago EH Bildu. Geroa Bairen ikuspegia erabakigarria izan zen orduan, eta orain, norabide horri eutsi baitiogu. Oso positiboa da, bigarren urtez, gure gizartean ikusaraztea posible dela PSNren eta gainerako alderdien arteko akordioa, baita EH Bildurena ere.

Navarra Sumak Nafarroa saltzea egotzi dio Txibiteri. Zer adierazten du jarrera horrek?

Ezintasuna. Navarra Sumak behin eta berriz aldarrikatzen du boto emaileen %40 lortu dituela. Batzuetan ahaztu egiten zaio gainerako taldeok akordio bidez botoen %60 ordezkatzen ditugula. Zertarako balio dio kapital politiko horrek, gai ez bada akordioak lortzeko? Zein da bere proposamen bakarra? PSNri ez dio proposatu eduki bat, baizik eta bazterketan oinarrituko sinadura bat, besterik ez. Horrek ez du balio politikorik, horrek ez dio gobernuari arnasa ematen egungo egoera zailari aurre egiteko.

Zertara jokatzen ari da?

Ez du ulertu benetan aldaketa sakon bat bizi dugula Nafarroako gizartean. Agertoki politikoa erabat aldatu delako, ETAren su-eten iraunkorraz geroztik.

Bederatzi urte igaro eta gero, ez dute hori ulertu?

Ez dute ulertu nahi, agian? Horrek ez du esan nahi biktimen inguruan errespetua edo memoria historiko zein gertukoa aldarrikatu behar ez denik, ezta pentsatu ere. Baina horrek agertoki berri bat marrazten du, eta Navarra Suma su-etena iragarri zeneko bezperako agertoki politikoan geratu da.

Akordio programatikoan jasota daude adostasunak eta desadostasunak. Nola ari zarete kudeatzen?

Gutxika-gutxika. Gehienbat, gauza bat ulertu behar da. Alderdien arteko desadostasunak ez dira gizarteko desadostasunak, baina beste batzuetan bai. Kontuz ibili behar dugu bi plano horiek bereizten.

Adibidez?

Euskararen inguruan, desadostasunak ditugu Geroa Baik eta PSNk. Oso sakonak? Ez. Baina egunerokoan, kudeatzen zailak bai. Zergatik? Gizarte barruan direlako. Besteak beste, Erriberan gezur bat barneratu da: iragan legealdiko gobernua saiatu zen euskara inposatzen Erriberan. Erabat gezurra da, baina hainbat herritan, nonbait, hala bizi dute. Gezur hori erdi egia bihurtu dute, eta hor saiatu behar dugu soziologikoki horren aurka egiten.

Euskararen dekretua urtarrilerako espero zen, baina oraindik ez da kaleratu. Zertan dago?

Oraindik bideratzen ari da. Funtzio publikoaren mundua oso zaila da, baina dekretua ateratzen ez bada, segurtasun juridiko falta handia izango da. Zonalde ez-euskaldunean frantsesa, ingelesa eta alemanak euskarak baino puntuazio handiagoa izatearen edo euskarak puntuaziorik ez izatearen kontra gaude, baina betidanik esan diogu PSNri: auzia ez da gure jarrera. Auzia da ari zarela oposizioetara aurkeztuko direnei segurtasun juridikorik eza sortzen. Zeu ari zara horretan. Dena den, dekretua bideratzen ari gara.

Pandemian gobernuaren kudeaketa, zer iruditu zaizu?

Hain da zaila! Ez dago ziurtasunik, ez bakarrik arlo politikoan eta ekonomikoan, baita zientifikoan ere. Ez dakigu non gauden, nolakoa den birusa, nola borrokatu haren kontra. Bakarrik dakigu, eta apur bat besterik ez, nola baretu transmisioa.Ahal den neurrian kudeatu da, baina parlamentuan zein gobernuan asmo politiko argi bat izan dugu: birusak ekarri digun krisiak ez dezala gizartearen zati baten gainean gogorregi jo. Hartutako bidea okerra den edo ez, denborak esango du. Nik uste dut ezetz.

Komunikazioa hobetu behar dela esan izan diozu gobernuari.

Kantitatea ez da kalitatea, are gutxiago komunikazioan. Geroa Baitik diogu osasun arduradunek izan behar dutela komunikazioaren zuzendaritza, marrazki estrategikoaren erantzukizuna. Zergatik? Askotan, pandemiaren inguruko erantzukizuna ez da bakarrik osasun arlokoa, baina kasu honetan, komunikazioa haiek erabaki behar dute, eta gero gobernuak adostu beharko luke. Nire ustez, ez da beti horrela izan.

Gardentasun handiagoa behar dela esan nahi duzu?

Ez bereziki. Gizarteari erabakiak azaltzeko orduan, garrantzi handiagoa hartzen dute beste arrazoi batzuek erabaki soziosanitarioek baino. Horrek zarata ekarri du.

Azken neurriekin Nafarroan asmatu dela ematen du, baina asko geratzen da oraindik eta nekea zein haserrea antzematen da gizartean. Hori oso kontuan hartu behar al da?

Bai, noski. Horregatik diot komunikazioa osasun arloko arduradunen esku izatea. Ez gara gai izan esateko zer-nolako eragina duen koronabirusak gogor jotzen duenean. Saiatu gara egiten arrosa koloreko komunikazioa, jendea ez ikaratzeko, egoera ekonomikoari kalte handirik ez egiteko. Agian azaldu behar genuen zer- nolako egoera bizi izan duten ospitaleetan eta ZIUetan. Agian, azaldu beharko genuke konfinamendua leundu zeneko prozesu hartan oker ibili ginela. Erraza da gertatu ostean kritikatzea, baina hori ere bada gure funtzioa. Orain, kamerak sartu direnez, ari gara ikusten zer eragin duen ospitaleetan. Baina lehen olatuan horrela ez egitea erabaki zen. Uste dut akatsa izan zela.

Gizartean egon daitekeen haserrea politikoki baliatu nahi al dute batzuek?

Lehen olatuan, polemika sortu zen Nafarroan, kaleak garbitzea beharrezko ote zen. Ikusi genituen Navarra Sumak ardura duen hainbat tokitan —Iruñean apur bat, baina batik bat Tuteran eta Erriberan— hori egiten. Gogoan dut hainbat alkatek planteatzen zigutela ea egin behar ote genuen, eta Osasun Departamentuak esaten zigun ezetz, tontakeria bat zela. Ezagutzen dut alkateren bat erabaki zuena berak egingo zuela, zeren bestela jendeak... Erabiliko al den? Erabili da jada.

Gero eta gehiago iraun, erabilera politiko hori baliagarri izateko arriskua ez al dago?

Funtzionatu dezake, agian bai. Ez dakigu sozioekonomikoki noraino iritsiko den, ez dakigu txertoaren aurrean zer erantzun emango duten burtsek... Agian, 1920ko hamarkada zoriontsu bat itzultzen da. Ez dakigu, eta kontrakoa dioenak gezurra dio. Egin ditzagun gauzak ongi.

Nafarroako Gobernuak estuegi jarraitu dio Madrilen ildoari?

Batzuetan bai, beste batzuetan ez. Horrela izan zenean, salatu genuen.

Berreraikuntzari begira, Next Generation planari buruz xehetasun asko daude argitzeko: zenbat iritsiko den hona, nola banatuko den, zer irizpideren arabera... Zer diozu?

Ez da soilik gutxi dakigula, baizik eta gero eta gutxiago dakigula. Ikusi besterik ez dago asteon Hungariaren eta Poloniaren betoarekin gertatutakoa. Kezkatzen nau Espainiako Gobernuak proposatuko ote duen Benidorm eredua turismo berde moduan. Halako zentzugabekeriarik ikusiko al dugu? EBren proposamena beste bat da: trantsizio ekologikoa eta eredu ekonomiko berde baten aldeko apustua. Iazko udan, gobernua negoziatu genuenean ez genekien zer zetorren, baina ideia argi bat geneukan. Ez genuen kontseilari kopurua salerosi. Kritikak izan nituen horregatik, baita etxe barruan ere. «Lau bakarrik?». Bai, baina estrategikoak dira: euskara, bakea eta Europa Ana Olloren departamentuan; etxebizitza estrategikoa da eredu aldaketan; garapen ekonomikoa; eta landa garapena eta ingurumena.

Hitzarmen Ekonomikoan, 2020tik 2024ra arteko ekarpena hitzartzeko dago. Nafarroari ez dagokion Espainiako zorraren zati baten zama kalkulatzen da ekarpenean, eta zor hori nabarmen handitu denez, auzi horri heltzea da erronka?

Garrantzitsua da oso. Aurreko akordioa mugarri garrantzitsua izan zen. Orain beste erronka hori dugu. Nafarroako Alderdi Sozialistak Nafarroako Alderdi Sozialista izan beharko du.

AHTaren inbertsioa zerbitzu publiko sendoago batzuen ideiarekin bateragarri al da?

Sektore publikoen defentsa egin behar da, baina beste ezeren aurka jarri gabe. Ez dakit buruan dugun zer kalte egiten duen errepideko salgai garraioa %98koa izateak. AHTa da irtenbidea? Bere garaian, gobernu zentralean marraztu zuten proiektuarekin, ez. Baina azken bost sei urteotan, pertsonak eta salgaiak aintzat hartzen dituen tren azpiegitura proiektu bat marrazten hasi gara, baldintza berriekin. Europarekin konektatzen da eta Mediterraneotik Kantauri aldera arteko ardatza batzen du. Geroa Bairentzat estrategikoa da salgaien garraioa errepidetik ateratzea. Apustu berde bat egin nahi badugu galdera da zer den estrategikoa. Sartu behar gara perspektiba berde batetik ekonomia berde batean.

Geroa Sozialberdeak alderdia aurkeztu zenuten udan, eta EAJk mesfidantza agertu du.

Kongresua egiteko asmoa genuen urri eta azaro artean. Abenduan ikusiko dugu [atzo iragarri zuten abenduaren 19an egingo dutela]. Ortuzarrekin hitz egin dugu, eta kezkak nola gainditzen dira? Konfiantzaz. Espero dut konfiantza egotea. Asmoa da Geroa Bai sendotzea. Alderdiek eta independente talde sendo batek osatu genuen Geroa Bai, eta urteak joan ahala ez dugu hori bideratu.

Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.