Torturatuak aitortzeko mozioak babestu dituzte Nafarroako 42 udalek

Nafarroako Torturatuen Sareak jakinarazi duenez, 64 mozio erregistratu dituzte Nafarroako beste hainbeste udalek torturatuak izan direnak aitortzeko, eta datozen egunetan beste hogei udalerritan aztertuko dituzte. Elkarteak jakinarazi du Nafarroako 101 udalerritan aurkeztu dituztela torturatuak aitortzeko ekinbideak, eta bakarrik bi udaletan bota dituztela atzera.

«Oso positiboa da egiten dugun balorazioa; Kriminologiaren Euskal Institutuak zioen bezala, Nafarroako Parlamentuan txostena aurkeztu zenean, praktika horren negazionismoa iragana da, eta erakundeak ere egoera hori gainditzearen alde daude», esan du Nafarroako Torturatuen Sareak, ohar batean. Torturaren errealitatea «etorkizunera begira landu beharreko edukia da», haren arabera, «memoria inklusibo baten esparruan, ondoren aitortza soziala eta instituzionala izan dezan».

2022ko otsailaren 12an sortu zen Nafarroako Torturatuen Sarea elkartea, Nafarroan motibazio politikoagatik tratu txarrak eta torturak jasan dituzten nafarrentzat «egiaren erreklamazioan, aitortzan, erreparazioan eta ez errepikatzeko bermean» beste urrats bat egiteko. Elkarte hori torturatuen errolda egiten ari da, eta, gaur egun, mila kasu baino gehiago jaso dituzte.

Horiek horrela, Erroibarko eta Eguesibarko udalek kontrako botoa eman dute torturatuak aitortzeko mozioak aurkezteko ekinaldia iritsi denean, «gaur egun bizikidetzaren, aitortzaren eta egiaren parametroetatik kanpo dauden aitzakiak erabiliz», Sareak salatu duenez. Zehazki, Erroibarko sei herritar eta Eguesibarko beste lau daude torturatu dituztela salatu dutenak. «Pertsona horien gertueneko erakundeek ukatu egiten diete torturatuak direla, ukapenean eta praktika horren zigorgabetasunean oinarrituta», kritikatu du elkarteak.

Azken urteotako urratsak

Erakunde publikoak urratsak egiten ari dira tortura kasu horiek argitzeko azken urteotan. 2019ko ekainean, Nafarroako Foru Komunitatean 1960-1978 bitartean izandako tortura eta tratu txarrak ikertzeko proiektua argitaratu zen, Nafarroako Gobernuak Kriminologiaren Euskal Institutuari eskatua. 2023ko urtarrilaren 2an, berriz, Herritarrekiko Harremanetarako kontseilariak abian jarri zuen prozedura bat motibazio politikoko biktima izaera deklaratzeko eskaerak aurkeztu ahal izateko. Dagokion foru legearen arabera, «eskuin muturreko taldeek edo funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimei aitorpena eta erreparazioa» emateko da. Motibazio politikoko Biktimen eskaerak aztertuko dituen Aitorpen Batzordea bederatzi adituk osatzen dute, eta Martin Zabalza Nafarroako Gobernuko Bake, Bizikidetza eta Giza Eskubideen zuzendari nagusia da batzordeburua.

Joan den urtarrilaren 9an, Kriminologiaren Euskal Institutuak Tortura eta beste tratu txar batzuei buruzko ikerketa Nafarroan 1979tik gaur egunera txostena publiko egin zuen, Herritarrekiko Harremanen Departamentuak bultzatutako diru laguntza publikoaren babesaz. Agiri horretan aurreratu zutenez, «aurrez egindako ikerketako datuen (1960-1978) eta oraingoaren (1979-2015) baturak kasuen unibertso bat aurkezten dute, ikuspegi kuantitatibotik, proiektatutako azken kopuru batekin». 1960-2015 aldirako kaltetutako 891 pertsonen gainean 1.068 kasuak gaindituko lituzkete.