Suitzako herrixka bukoliko bat: belardi malkartsuak, behiak eta ahuntzak bazkan, eta atzean mendi eder bat. Arkadia hutsa ematen du, baina infernu petrala bilakatu da hango biztanleentzat. Agintariek gaur gauera arte eman diete Brienz herriko bizilagun guztiei handik ateratzeko. Izan ere, azterketa geologiko guztien arabera, litekeena da herriaren ondoan dagoen mendia laster erortzea, bi milioi metro kubo harri aldapan behera bidaltzea, eta herria azpian hartzea.
Ehun biztanle baino ez ditu herriak, eta haientzat etxeak utzi behar izatea gogorra bada ere, ez da ustekabea izan. Izan ere, azken boladan mendia 36 metro mugitu da urtero. «Espero dugu datozen egunetan edo asteetan amiltzea herrirantz», esan du Christian Gartmann Albula udaleko krisi batzordeko buruak. Udal horretako parte da Brienz (Ez nahastu Bernako kantoian Brienz lakuaren ondoan dagoen izen bereko herriarekin).
Azken egunotan, hainbat herritar aritu da ondasunak, altzariak, eta abereak, ibilgailuetan sartzen, herritik aterako. Gunerik arriskutsuenak aspaldi dituzte hesituta agintariek.
Herritar guztiak gaur gauerako kanpoan egotea espero duela esan du Daniel Albertin herriko alkateak.
Geologoen arabera, %60ko aukera dago mendia harri txikietan amiltzeko eta herria ez ukitzeko. Baliteke, era berean, arrapaladan erori beharrean, harrizko luizi geldo gisa mugitzea. Baina, kalkulatu dutenez, %10eko arriskua dago mendi osoa batera eta supituki jausteko. Hori gertatuz gero, litekeena da herria hondatzea edo erabat suntsitzea.
Izotz arotik mugitzen
Adituek azaldu dutenez, azken Izotz Arotik ari da mugitzen mendia, baina azken egunotan ikusi dute asko azkartu dela luizia. «Zazpi-hogei egun barru bi milioi metro kubo harri erori edo irristatuko dira», esan dute agintariek.
Aspaldikoa da arazoa, baina adituek adierazi dute azken urteotan azkartu izanak lotura zuzena duela klima larrialdiarekin. Izan ere, Suitzako glaziarrek izotzaren %6 galdu dute uda honetan. Inoiz ez dute horrenbeste egin atzera. Iaz eginiko neurketen arabera, azken mendean bolumenaren erdia galdu dute Suitzako glaziarrek.
Azaldu dutenez, tenperaturek gora egin dutenez, mendi askotako magaletako harriak beren lekuan itsasgarri gisa mantentzen zituen izotza urtzeak areagotu egin du halako luiziak gertatzeko arriskua.
Lehen ere gertatu dira halakoak herrialdean.
Eiger mendiak eman zuen abisua 2006. urtean: harkaitz puska handiak erori ziren handik, eta hainbat mendi bide itxi behar izan zituzten, mendizaleentzako arriskua saihesteko.
Baina larriena 2017. urtean gertatu zen: Bondo herriaren erdia azpian hartu zuen luizi batek. Zortzi pertsona hil ziren. Brienz barruti berean dago, Graubuendenen.
Italian ere pairatzen ari dira klima larrialdiarekin loturiko antzeko arazoak. Joan zen uztailaren 3an, herrialdeko iparraldeko Dolomita mendietako Marmoladako glaziarraren zati bat jausi zen, Punta Rocca tontorretik gertu. Denera, hamaika mendizale hil eta beste zortzi zauritu zituen izotz eta harri jauziak. Orduan, 200.000 metro kubo material jausi zen.
