Sartu da indarrean Etxebizitza Legea

Gaur sartu da indarrean Hego Euskal Herrian, udal eta foru hauteskundeen atarian, hain zuzen. Espainiako Gobernuko alderdiek —PSOEk eta Unidas Podemosek—, EH Bilduk eta ERC Esquerra Republicanak adostutako testua da, eta haren helburua da «etxebizitza duin eta egoki baterako sarbidea izateko eskubidea bermatzea». Apirilaren amaieran onartu zuten legea Espainiako Kongresuan, aipatu alderdien aldeko botoekin; joan den astean, berriz, Espainiako Senatuan. Atzo argitaratu zuten Etxebizitza Legea Espainiako Estatuko Aldizkari Ofizialean.

Testuak dioenez, «arau esparru koherente, egonkor eta seguru bat» emango die autonomia erkidego bakoitzeko etxebizitza politikei. Alokairuen prezioen igoera kontrolatzeko bidea ematen du Etxebizitza Legeak tentsio handiko eremu izendatukoetan. Horietan, jabeek %2 igo ahalko dute alokairua aurten; %3 2024an; eta 2025eko indizea zehazteko dago —KPIaren azpitik egongo da betiere—.

Eremu batek bi baldintza bete beharko ditu tentsio handikoa izateko: baga, hipoteken edo alokairuen kostuek (gastuak barne) familien batez besteko errentaren %30 gainditzea; biga, etxebizitzaren salmenta edo alokairu prezioa gutxienez KPIa baino hiru puntu gehiago igo izana izendapen hori jaso aurreko bost urteetan.

Ikusi gehiago: Aitziber Etxezarreta ikertzailea: «Beharrezkoa da lege berri honen aterki juridikoa»

Etxebizitza legeak hainbat berme ekarriko dizkie maizterrei. Etxe agentzien gastuak jabeak ordaindu beharko ditu, alokairuen kasuan. Tentsio handiko eremuetan, kontratua eta maizterra berria izanda ere, jabeek ezingo dute alokairua indizearen gainetik igo —dokumentazioa eskatu ahalko dute maizterrek egiaztatzeko ez dela iruzurrik—. Bestalde, gastu berriak argudiatuta alokairuen prezioa igotzea debekatuko du, betiere obrek higiezinaren balioaren %10 gainditzen ez badute.

Gaur egun arte, gutxienez hamar higiezin zituena hartzen zen jabe handitzat. Legedi berriarekin, bost higiezinetan jarri dute muga. Jabe handiak derrigortuta egongo dira administrazio publikoekin elkarlanean aritzera. Tentsio handiko eremuetan, beste neurri batzuk aplikatu ahalko zaizkie.

Etxegabetzeetan, data eta ordu zehatzaren berri izan beharko dute etxe horretan bizi direnek, legez. Familia zaurgarrien kasuan, administrazioek zuzenean esku hartu beharko dute etxegabetzeetan —orain arte, gerta zitekeen horien berri ez izatea ere—. Atzo bertan, Ertzaintza indarrez sartu zen Erandioko (Bizkaia) pisu batean, eta barruan zeudenak atera ditu.

Eskumenen auzia

EAJk legearen kontra egin eta bozkatu du, argudiatuz «nahaspila juridiko bat» sortuko duela etxebizitza eskumenei dagokienez; horien «inbasio» gisa jo ditu testuaren neurriak. «Aterki juridiko bat espero genuen, baina lege honek ez digu ematen», adierazi zuen alderdiak, legea Kongresuan onartu ondotik. Beste hainbaten artean Etxebizitza Legea PSOEk bultzatu bazuen ere, PSE-EEk eta EAJk maiatzaren hasieran osoko zuzenketa bat onartu zuten Eusko Legebiltzarrean, «Euskadin Espainiako lege berria aplikatzeko dokumentu bat» egiteko asmoz. Zuzenketa ez zen aurrera atera Kongresuan.

Iñigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak adierazi zuen lege berriak etxebizitza eskubideen «birzentralizazioa» ekarriko duela. Akordioa lortu berri, Oskar Matute EH Bilduko diputatuak esan zuen ez zela «proiektu zentralizatzaile bat», baizik «etxebizitza politika aurreratuak eta bermedunak» eskainiko dituen proiektu bat.